Δύο μήνες από τη μεγάλη ενημερωτική ημερίδα που πραγματοποίησε το Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών στην Αθήνα, η Πρόεδρος του Κέντρου Δρ. Μαρία Τσιάκα και η ομάδα της ταξιδεύουν στη Θεσσαλονίκη. Στόχος τους, να ενημερώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο σχετικά με τις διατροφικές διαταραχές (ΔΔ), που ταλανίζουν το 7-8% του ελληνικού πληθυσμού.

Στην ημερίδα με τίτλο «Αλήθεια…ξέρεις;», οι ειδικοί θα επιχειρήσουν να ρίξουν φως στο σκοτεινό μονοπάτι των διατροφικών διαταραχών, επιστρατεύοντας ό,τι νεότερο έχει να επιδείξει η επιστημονική κοινότητα στην αντιμετώπιση της νόσου.

Μιλήσαμε με την ίδια και τη ρωτήσαμε για όλα όσα χρειάζεται να μάθουμε για τις ΔΔ, τους μύθους γύρω από αυτές και τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να δώσουμε επιτέλους ένα τέλος.

Ποια μηνύματα ελπίζετε να το κοινό της Θεσσαλονίκης να αποκομίσει ύστερα από την παρακολούθηση της ημερίδας;

Πρώτα από όλα θα ήθελα το κοινό να αντιληφθεί ότι οι διατροφικές διαταραχές είναι μια ιάσιμη νόσος, δεύτερον ότι πολλές από τις συμπεριφορές και τα συμπτώματα της νόσου έχουν άμεση σύνδεση με την λειτουργία του εγκεφάλου και τέλος, ότι η οικογένεια, οι σύντροφοι και οι φίλοι είναι βασικοί αρωγοί στη θεραπεία και αντιμετώπιση των ΔΔ.

Ο τίτλος Αλήθεια... ξέρεις, παραπέμπει στους μύθους γύρω από τη διατροφή και τις διατροφικές διαταραχές. Ο μεγαλύτερος ποιος πιστεύετε ότι είναι;

Σαφώς! Το ελληνικό κοινό δεν έχει ενημερωθεί επαρκώς για την νόσο, καθώς υπάρχει έλλειψη κρατικής μέριμνας, με αποτέλεσμα η αντίληψη του κοινού να βασίζεται σε μύθους που δυσχεραίνουν την αποτελεσματική διαχείριση της νόσου. Οι πιο κοινοί είναι τρεις: ότι οι διατροφικές διαταραχές είναι μια ψυχολογική νόσος που προκαλείται πρωτίστως από το κοινωνικό περιβάλλον (media και οικογένεια), μια πεποίθηση που ενισχύει το κοινωνικό στίγμα. Δεύτερον ότι η/ο ασθενής έχει απόλυτη συνείδηση των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών και απλά επιλέγει να μην αλλάξει, δηλαδή ότι η έναρξη της νόσου είναι μια συνειδητή επιλογή. Kαι τρίτον ότι η οικογένεια είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη της διατροφικής διαταραχής. Ευελπιστούμε μέσα αυτή την ημερίδα ενημέρωσης να καταρρίψουμε τους βασικούς μύθους, ρίχνοντας φως στα πραγματικά αίτια της νόσου, αλλά και να δείξουμε με απλούς και κατανοητούς τρόπους πώς είναι να ζει κάποιος με μια διατροφική διαταραχή.

Ποιες διατροφικές διαταραχές πραγματεύεται;

Η ημερίδα μας θα σταθεί βασικά στις τρεις κύριες διατροφικές διαταραχές (ανορεξία, βουλιμία και επεισοδιακή υπερφαγία) αλλά και στο ρόλο του οικογενειακού περιβάλλοντος στην ανάρρωση των ΔΔ με βάση τα νέα επιστημονικά μοντέλα θεραπείας, τα οποία στηρίζονται στην νευροβιολογική λειτουργία του εγκεφάλου.

Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο μεγαλύτερος λόγος της ολοένα και μεγαλύτερης αύξησης κρουσμάτων τέτοιων διαταραχών;

Επειδή οι ΔΔ έχουν πρωτίστως γονιδιακή προδιάθεση η οποία σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον δημιουργεί το πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη τους, έτσι σε αυτή την εποχή όπου τα πρότυπα ομορφιάς και ευεξίας προωθούν συστηματικά ακραίες μεθόδους και συμπεριφορές με βασικό υπόβαθρο την δίαιτά και τον υποσιτισμό, αναμφίβολα πυροδοτούν την νόσο. Αυτός θεωρείται ότι ως βασικός λόγος της έξαρσης των ΔΔ παγκοσμίως, ιδίως της βουλιμίας όπου τα τελευταία χρόνια έχουμε μια αύξηση 2% στο γενικό πληθυσμό λόγω των social media.

Από που ξεκινά και που τελειώνει η πρόληψη για να αποφεύγονται;

Η θεώρηση ότι το τέλειο σώμα είναι το λεπτό ενώ η κανονικότητα στα κιλά και τις αναλογίες προωθείται ως πρόδρομος παχυσαρκίας είναι ένα τεράστιο πρόβλημα, καθώς στην Ελλάδα, τα άτομα από την ηλικία των 10 ετών, θέλουν να κάνουν δίαιτα, γιατί το σώμα τους δεν ανταποκρίνεται στα συγκεκριμένα πρότυπα. Ακόμα και τα προγράμματα πρόληψης της παιδικής παχυσαρκίας είναι πεπαλαιωμένα, καθώς η έμφαση δίνεται στο βάρος και στις μετρήσεις και καθόλου στη διατροφική συμπεριφορά και την εικόνα σώματος. Η προώθηση της δίαιτας αλλά και η λιποφοβία δυστυχώς έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα, οδηγώντας ακόμη και μικρά παιδιά στη διατροφική διαταραχή, γιατί δεν είναι αρκετά τέλεια! Η συμβουλή μου είναι να μην ενισχύουμε τα παιδιά και τους εφήβους να κάνουν δίαιτα με χαμηλές θερμίδες, καθώς βρίσκονται σε περίοδο ανάπτυξης και οποιοδήποτε χαμηλό ισοζύγιο ενέργειας μπορεί να πυροδοτήσει μια διατροφική διαταραχή λόγω γονίδιων.

Τα σύγχρονα πρότυπα πιστεύετε ότι συμβάλλουν σε αυτό; Προωθώντας πολύ αδύνατα καλούπια;

Αναμφίβολα τα πρότυπα καθορίζουν αντιλήψεις και συμπεριφορές. Το να είσαι αποδεκτός κοινωνικά είναι άμεση ανθρώπινη ανάγκη. Το να «κόβεις και να ράβεις» όμως το σώμα σου με βάση τα πρότυπα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες. Δημιουργεί τεράστια δυσαρέσκεια γύρω από το σώμα και την αυτοεικόνα, με έντονα συναισθήματα ντροπής, ενοχής και ανεπάρκειας. Όλα τα παραπάνω συντελούν στην αύξηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Πώς μπορούμε να στρέψουμε προς όφελός μας τα νέα μέσα, όπως είναι τα social media; Δεδομένης της ύπαρξής τους, πώς μπορούν να γίνουν φίλοι μας και αρωγοί σε μια εξισορροπημένη διατροφή;

Εν δυνάμει θα μπορούσαν τα media να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση αλλά και την αποδοχής της διαφορετικότητας των σωμάτων, όμως θεωρώ ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας γι’ αυτό. Ο λόγος είναι ότι οι ειδικοί θα πρέπει να βοηθήσουν στην αναθεώρηση και αποδόμηση των λανθασμένων αντιλήψεων, μέσω της αποκωδικοποίησης των μηνυμάτων που προωθούνται από την θεατή αλλά και αθέατη πλευρά μιας τεράστιας βιομηχανίας δίαιτας. Η εικόνα έχει μεγάλη δύναμη, καθώς μέσω του οπτικού ερεθίσματος πυροδοτούνται διάφορες διαδικασίες στον ανθρώπινο εγκέφαλο, που οδηγούν σε συμπεριφορές, οι οποίες μέσω του μιμητισμού ενισχύονται. Αντίθετα, η εξισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να συμβαδίζει στο νέο ρεύμα-πρότυπο του fit-thin. Η σωστή θρέψη χρειάζεται για να είμαστε υγιείς και όχι λεπτοί και γραμμωμένοι. Από την άλλη δεν είναι δυνατόν η τροφή να είναι μονίμως το μέσο για την επίτευξη του τέλειου σώματος, το οποίο δυστυχώς πολλές φορές μπορεί να μην είναι και λειτουργικό και να νοσει!

Οι δικαιολογίες, δεν έχω χρόνο οπότε δεν τρώω ή τρώω χωρίς πρόγραμμα στέκουν; Τι συμβουλεύετε εσείς;

Οι συγκεκριμένες δικαιολογίες βασίζονται σε λανθασμένες αντιλήψεις που υποστηρίζουν ότι όσο αποφεύγεις την τροφή ή τρως λιγότερο, τόσο πιο κοντά φτάνεις στο κοινωνικό αποδεκτό πρότυπο. Η τροφή προωθείται ως εχθρός και όχι σύμμαχος ζωής και η αλήθεια είναι ότι τον «εχθρό όλοι θέλουν να τον αποφύγουν»! Η τροφή δεν είναι εχθρός και θα πρότεινα ιδίως στις γυναίκες να σταματήσουν να κάνουν την δίαιτα των 1200 θερμίδων, πιστεύοντας ότι αυτός είναι ο βασικός μεταβολικός ρυθμός και ότι αν κατανάλωσαν πάνω από αυτό το όριο δεν θα μπορούν να χάσουν βάρος.

Οικογένεια, φίλοι, κοινωνικός κύκλος. Ποιοι έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη και τι πρέπει ο καθένας να κάνει, για να βοηθήσει την κόρη, τον γιο, τον φίλο, τον συνάδελφο...

Ο ρόλος της οικογένειας και του κοινωνικού δικτύου είναι άκρως σημαντικός και καθοριστικός, καθώς είναι οι πρώτοι που αντιλαμβάνονται άμεσα το πρόβλημα, εξόν και είναι σημαντική η ενημέρωση. Λόγω όμως των μύθων που διέπουν την νόσο, ο κοινωνικός περίγυρος αργεί να αντιδράσει άμεσα με συνέπεια η ασθένεια να γίνεται χρόνια. Η άμεση αντίδραση σώζει ζωές. Ο κοινωνικός περίγυρος θα πρέπει να γνωρίζει ότι η αντίληψη του ασθενή σε σχέση με την κατάσταση του μειώνεται ραγδαία λόγω υπολειτουργίας συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου εξαιτίας της υποθερψίας και των συμπτωμάτων της ΔΔ. Αυτό αναπόφευκτα καθιστά τον εγκέφαλο του ασθενή τυφλό σε κάποια σημεία, οπότε η οικογένεια και το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο καλείται να λειτουργήσει ως «συνοδός τυφλού», ακριβώς όπως και εκπαιδευμένοι σκύλοι καθοδηγούν τους ανθρώπους με προβλήματα όρασης. Όταν αγαπάς κάποιον που πάσχει από ΔΔ , συχνά έχεις την τάση να τον αντιμετωπίζεις με ένα τρόπο προστατευτικό, ο οποίος όμως κάποιες φορές συντελεί στην διατήρηση και διαιώνιση της νόσου. Λόγω της πολυπλοκότητας και των ιδιαιτεροτήτων της ασθένειας που οι περισσότεροι αγνοούν, καταλήγουν να αντιμετωπίζουν τους ασθενείς σαν να μην έχουν διατροφική διαταραχή, δημιουργώντας τελικά περισσότερη σύγχυση. Η λύση είναι η ενημέρωση και η εκπαίδευση της οικογένειας και των φίλων γύρω από την νόσο από εμπείρους και εξειδικευμένους ειδικούς στις ΔΔ.

Μετά τη Θεσσαλονίκη, ποιοι είναι οι επόμενοι σταθμοί;

Ο επόμενος σταθμός ευελπιστούμε να είναι το Ηράκλειο της Κρήτης. Δυστυχώς λόγω έλλειψης χρηματοδότησης αναζητούμε περιοχές της Ελλάδος να μας φιλοξενήσουν. Μέχρι τώρα έχουμε την αμέριστη συμπαράσταση του Μητροπολιτικού Κολλεγίου στην προσπάθεια ενημέρωσης του ελληνικού κοινού. Ελπίζω να ακολουθήσουν και άλλοι φορείς το παράδειγμα του Κολλεγίου καθώς το Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών έχει την γνώση και την εμπειρία να προσφέρει την κατάλληλη ενημέρωση στο κοινό, καθώς το θέμα των ΔΔ είναι πολύ υποτιμημένο στην χώρα μας, με καταστροφικές συνέπειες για ασθενείς και τις οικογένειες.

Info: Σάββατο 11 Μαΐου, Αμφιθέατρο Μητροπολιτικού Κολλεγίου, Τσιμισκή 14, Θεσσαλονίκη, 11:00-17:00. Είσοδος ελεύθερη