Λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν πως η γαλλική κουλτούρα και αρχιτεκτονική έχει επηρεάσει σε μεγάλα βαθμό το design μερικών από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Πίσω στη δεκαετία του 1910, τότε που μετά από μια καταστροφή, σειρά είχε η επάνοδος.
Ας δούμε μία προς μία τις λεπτομέρειες που κρύβονται πίσω από τους δρόμους και τα μνημεία που έχουμε περπατήσει τόσες πολλές φορές. Ένα ταξίδι στον χρόνο, λοιπόν, που αναδεικνύει τη γοητεία της πόλης μας!
Πλατεία Αριστοτέλους
Το ταξίδι ξεκινάει από την Πλατεία Αριστοτέλους -το ορόσημο ολόκληρης της πόλης. Πρόκειται για από τα έργα που μας κληροδότησε ο Ernest Hébrard. Ο διάσημος γάλλος αρχιτέκτονας και πολεοδόμος, τον οποίο έχουμε ήδη γνωρίσει στα προηγούμενα Chroniques,
συνέλαβε ένα νέο πολεοδομικό σχέδιο για τη Θεσσαλονίκη, μετά τη μεγάλη
πυρκαγιά του 1917, η οποία κατέστρεψε την πόλη κι εξάλειψε την
«ανατολίτικη» φυσιογνωμία της.
Μετά την καταστροφή, πρότεινε μια καινοτόμα ανάπλαση των ιστορικών κτηρίων, αναδεικνύοντας τα βυζαντινά μνημεία που σώθηκαν από τις φλόγες, δημιουργώντας πεζοδρόμους γύρω από τους αρχαιολογικούς χώρους και εισάγοντας το «νεοβυζαντινό» στιλ στα έργα που σχεδίαζε. Οι καμάρες της πλατείας Αριστοτέλους χαρακτηρίζουν τα πιο διάσημα έργα αυτού του αρχιτεκτονικού στιλ.
Hotels
Ο νεοβυζαντινός ρυθμός δεν είναι αποκλειστικό έργο του Hébrard: κατά τον Μεσοπόλεμο, άλλοι Γάλλοι αρχιτέκτονες ή εκπαιδευμένοι στη Γαλλία συνέβαλαν στην ανάδυσή του στην πόλη αλλά και στη συναίρεσή του με άλλες τάσεις της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Αυτό επιφέρει τον λεγόμενο εκλεκτικιστικό ρυθμό, χαρακτηριστικό των κτηρίων της Θεσσαλονίκης, αποτέλεσμα του κοσμοπολιτισμού και των διαφορετικών τάσεων των πελατών.
Επιπλέον, μείζονα ρόλο έπαιξε ο Joseph Pleyber, ο γάλλος μηχανικός και βοηθός του Hébrard στην ανοικοδόμηση της πόλης, ο οποίος συνεχίζει το έργο του στη Θεσσαλονίκη μετά την αποχώρηση της στρατιάς της Ανατολής το 1918. Ανέλαβε μεγάλα έργα, τα οποία άλλοτε υλοποίησε μόνος και, άλλοτε σε συνεργασία με τον Θεσσαλονικιό μηχανικό με σπουδές στη Γαλλία, Eli Hassid Fernandez. Να σημειωθεί πως τα ξενοδοχεία Excelsior, Tourist και πολλά κτήρια γραφείων και πολυκαταστήματα στην οδό Βενιζέλου φέρουν την υπογραφή του.
ΧΑΝΘ
Ο Μαρίνος Δελλαδέτσιμας, Έλληνας αρχιτέκτονας, βαθιά επηρεασμένος από τη γαλλική σκέψη, απόφοιτος της École spéciale d’Architecture, υπογράφει τα σχέδια του επιβλητικού κτηρίου της XANΘ, καθώς και του ξενοδοχείου Méditerranée, διάσημου για το νεομαυριτανικό του στιλ και τη θέα του προς τη θάλασσα.
The high streets
Φτάνοντας στη δεκαετία του '30, οι παλιοί συμφοιτητές του Μαρίνου Δελλαδέτσιμα (Α. Ζαχαριάδης, Ι. Δημητριάδης και Σ. Ποζέλι) προωθούν στις κατασκευές τους έναν διακριτικό μοντερνισμό, παίρνοντας αποστάσεις από τα ακαδημαϊκά πρότυπα της Σχολής Καλών Τεχνών και των σχεδίων του Hébrard, όπως και από την τάση art deco.
Σε ό,τι αφορά στις λεωφόρους Βασιλίσσης Όλγας και Βασιλέως Γεωργίου, η αρχιτεκτονική τους περιελάμβανε καλλιεργημένες εκτάσεις, απομακρυσμένες από το κέντρο, οι οποίες αστικοποιήθηκαν και κατοικήθηκαν κατά την περίοδο 1880-1890. Η ανώτερη αστική τάξη της εποχής εγκαταστάθηκε σταδιακά στην περιοχή αυτή: ο τόπος της εγκατάστασής της δεν υπαγορεύται πλέον από τη θρησκευτική ή την εθνική ταυτότητα αλλά από τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, καθώς και την αναζήτηση υγιεινού περιβάλλοντος και μαζί μιας κοινωνικής καταξίωσης.
Έπαυλη Μοδιάνο
Ακόμα, οφείλουμε στον Ελί Mοδιάνο, Εβραίο μηχανικό ιταλικής υπηκοότητας και απόφοιτο της École centrale des arts et manufactures στο Παρίσι, την έπαυλη Μοδιάνο που σχεδιάστηκε το 1906. Από το 1970, αυτή η έπαυλη στον αρ. 68 της Βασ. Όλγας, στεγάζει, πίσω από την κομψή κίτρινη πρόσοψή της, το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης. Σήμερα, όλες αυτές οι επαύλεις, συντηρημένες ή εγκαταλελειμμένες, εξακολουθούν να τραβούν τα βλέμματα των περαστικών.
Νέα παραλία
Φτάνοντας στο σήμερα, μπορεί όλα να έχουν εξελιχθεί, αλλά η αίγλη του παρελθόντος είναι κάτι το οποίο παρατηρείται έντονα σε πολλά σημεία στην πόλη. Άλλωστε, πολλοί ενεργοί αρχιτέκτονες της χώρας μας έχουν σπουδάσει στη Γαλλία, όπως το ελληνογαλλικό αρχιτεκτονικό γραφείο που σχεδίασε τη Νέα Παραλία, έναν τεράστιο παραλιακό πεζόδρομο που ολοκληρώθηκε το 2013 και αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες.
Είναι λογικό, λοιπόν, να υπάρχουν έντονα οι επιρροές από τη γαλλική κουλτούρα και φινέτσα, ακόμα και σήμερα, τόσες δεκαετίες μετά τις πρώτες κατασκευές στην πόλη. Πολλές από αυτές παραμένουν αναλλοίωτες, ενώ στα σκαριά βρίσκονται και νέα projects, που ως στόχο έχουν την αναβάθμιση της αρχιτεκτονικής της Θεσσαλονίκης.
Πηγή: Chroniques du jeudi
