Συν-Γράφει η λογοτέχνης Δώρα Ψωμά
Καθώς προσπαθούμε να «ακούσουμε» το μέσα μας και να το πάμε ένα βήμα πιο πέρα, πολύτιμος βοηθός είναι πάντα η τέχνη. Με διαφορετικό τρόπο για τον καθένα μας, και ανάλογα με τις συνθήκες, ισχύει ότι η τέχνη σε όλες τις εκφάνσεις της μπορεί να καθρεφτίσει με τέτοια ακρίβεια τα συναίσθημά μας, ώστε να μας αφήσει μια μοναδική αίσθηση λύτρωσης.
Αγαπημένη μορφή τέχνης, η λογοτεχνία, φαίνεται εξαιρετική ιδέα για να κάνουμε τις ημέρες του Πάσχα να μοιάζουν με διακοπές, ενώ η καθημερινή μας ρουτίνα θα μένει σχεδόν ίδια. Ειδικά όταν η λογοτεχνία αγκαλιάζει την πραγματικότητα με έναν τρόπο ψυχογραφικό, τότε σίγουρα βοηθά να αντιμετωπίσουμε το «εδώ» και το «τώρα» με ακόμα μεγαλύτερη σταθερότητα.
Θα αφεθούμε λοιπόν στις μαγικές της δυνάμεις και αυτή…
Θα μας καθρεφτίσει τις αγωνίες, με τη Συνωμοσία Εναντίον της Αμερικής του Φίλιπ Ροθ
Εδώ, η ένταση της πλοκής ταυτίζεται με τις αγωνίες όλων μας, τα σενάρια που μέσα μας προσπαθούμε να διαπραγματευτούμε απαντώντας σε ερωτήματα όπως «τι μας συμβαίνει;», «πώς θα είναι η ζωή μας από δω και πέρα;», «τι έφταιξε;», «ποιος είναι ο εχθρός και ποιος ο σύμμαχός μου;».
Ο αφηγητής είναι ο ίδιος ο Φίλιπ Ροθ. Μιλά με σθένος για τις περιπέτειες της οικογένειάς του και της Αμερικής γενικότερα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως και εμείς σήμερα, οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος πλήττονται από απειλές ασύμμετρες. Λυγίζουν, πισωπατούν, πέφτουν αλλά δεν παραιτούνται. Σε ένα φανταστικό εναλλακτικό σενάριο κατά το οποίο η Αμερική συμμαχεί με τον Χίτλερ, όλα μπορούν να συμβούν. «Οτιδήποτε μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε, αλλά συνήθως δε συμβαίνει. Εκτός από όταν όντως συμβαίνει», λέει ο πατέρας Ροθ στον νεαρό Φίλιπ. Και εδώ ακριβώς, βρίσκεται η λυτρωτική δύναμη της γλώσσας και της αφήγησης του Ροθ. Ένας άνθρωπος που έζησε τον 20ό αιώνα στο πετσί του, μας στέλνει ένα μήνυμα για υπομονή και αισιοδοξία. Όλα μπορούν να μας συμβούν, όσο απίστευτα και αν είναι. Αλλά να που επιζήσαμε, προκόψαμε, ευτυχήσαμε.
Έτσι, το μυθιστόρημα μας ανακουφίζει μέσω της κάθαρσης των μέσα μας εντάσεων και αφήνει έναν ψίθυρο ενθάρρυνσης «και οι πιο τραγικές στιγμές της ιστορίας, δε θόλωσαν την ορθή κρίση των ανθρώπων, δε σταμάτησαν τον κόσμο από το να προχωρά προς το καλό.»
Θα αφήσει ένα βάζο γλυκό του κουταλιού που χύθηκε κατά λάθος μέσα μας, Ω! τι χαρά! με το Καπλάνι της Βιτρίνας, της Άλκης Ζέη
Ένα απαλό ταξίδι στην παντοτινή παιδική μας δίψα για παραμύθια με καλό τέλος, στις μνήμες από ανέμελα, ζεστά καλοκαίρια. Θα χαμογελάμε όσο το ξεφυλλίζουμε, μπορεί και να θελήσουμε να το διαβάζουμε κρυφά από τους υπόλοιπους στο σπίτι για να μη γελάσουν μαζί μας.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Η πολιτική και κοινωνική αναστάτωση δεν αργεί να φτάσει και στη μικρή κοινωνία της Σάμου. Αλλά σε αυτήν την οικογένεια έχουν έναν μαγικό τρόπο να κρατούν ισορροπίες. Όλοι τους με διαφορετικές προσωπικότητες και πολιτικές αντιλήψεις, αλλά με διάθεση για κατανόηση και διαπραγμάτευση. Συγκολλητική ουσία: τα λόγια και η παρουσία του σοφού παππού. Η Άλκη Ζέη με τους ήρωές της μας «διδάσκουν» πώς να συμβιώνουμε και να συνυπάρχουμε αρμονικά ακόμα και στις πιο αντίξοες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Κυρίως δε, μέσα από τους χαρακτήρες των δυο μικρών κοριτσιών, φωτίζουν μία ακόμα διάσταση της οικογενειακής ζωής σε καιρό κρίσης: έχε το νου σου στο παιδί!
Αυτά τα δυο παιδιά, δυο μαζί, ανακαλύπτουν και αποκαλύπτονται. Ευ-πο, Λύ-πο; Εγώ Ευ-Πω Ευ-πο! Γιατί ζει το καπλάνι! Θα αφεθούμε να παίξουμε και να μαγευτούμε, ίσως συγκινηθούμε, σίγουρα όμως θα γαληνέψουμε παρέα με τη Μέλια και τη Μυρτώ.
Θα επιτρέψει σε γνήσια καθαρά συναισθήματα να έρθουν ξανά στη επιφάνεια, με το «Μικρό Βιβλίο για Μεγάλα Όνειρα» του Τάσου Λειβαδίτη.
Σίγουρα, αυτό το διάστημα της τόσης έντασης, της τόσης αγωνίας κι έκπληξης που όλοι παγωμένοι παρακολουθούμε, ίσως έμειναν μέσα μας κλειδωμένα συναισθήματα ισχυρά, ανθρώπινα. Ίσως κλειδώσαμε τον έρωτα, τη φιλία, την αλληλεγγύη, την αγάπη για κάποιο ιδανικό, την πίστη, θεωρώντας ασυνείδητα ότι τώρα δεν είναι καιρός για τέτοια, ότι θα ήταν πολύ εγωιστικό από μέρους μας να ασχολούμαστε με τα δικά μας όταν η Γη παρουσιάζεται στις ειδήσεις με κόκκινες τις περιοχές που περισσότερο έχουν πληγεί.
Ο Τάσος Λειβαδίτης, «Ποιητής του Έρωτα και της Επανάστασης» όπως τον αποκαλούσαν, υπήρξε ένας άνθρωπος που έζησε πολλές και μεγάλες καταστροφές της ελληνικής ιστορίας. Φυλακίστηκε, εξορίστηκε και πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του σε συνθήκες στέρησης. Αλλά ποτέ δε σταμάτησε να γράφει για τα όμορφα κι ευγενικά αισθήματα. Η ποίησή του γεμίζει με ελπίδα ακόμα και τις πιο άχαρες στιγμές.
«…αλλά, ευτυχώς, μόλις βρεθώ στην κάμαρά μου έχω φαεινές ιδέες:
φορώ το σακάκι του πατέρα κι έτσι είμαστε δυο
ανοίγω την ομπρέλα μου και είμαι σ’ ένα ωραίο πάρκο, βράδυ, ενώ βρέχει και τα πουλιά τρέχουν να κρυφτούν
μέσα στον ύπνο των παιδιών»
Τώρα, λοιπόν, είναι καιρός για τέτοια!
Είναι ο καταλληλότερος καιρός για να νιώσουμε έντονα, να μοιραστούμε και να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας. Δεν υπάρχει στην πραγματικότητα ισχυρότερο έρεισμα από το μέσα μας και αυτό μόνο από τα έντονα συναισθήματα διαμορφώνεται.
Info
Γεννημένη στη Θεσσαλονίκη και με σταθερή περιέργεια για την κατανόηση των άλλων, οι σπουδές στο τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ φάνταζαν μονόδρομος τη δεκαετία του ’90. Ακολούθησαν πολύτιμες εμπειρίες που προέκυψαν σχεδόν τυχαία μέσα από την εθελοντική εργασία σε διαφορετικών αντικειμένων δομές σε Ελλάδα, Γερμανία και Αγγλία. Η διδακτορική διατριβή έκανε σαφή την αξία της μελέτης της φιλοσοφίας για την κατανόηση της σκέψης, και τη σύνδεση αυτής με το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Από το 2000 εργάζεται ως κλινική ψυχολόγος και ξεκινά ταυτόχρονα τη μακροχρόνια εκπαίδευση στη Γνωστική Αναλυτική Ψυχοθεραπεία. Κάθε μέρα και κάθε συνεδρία εξακολουθεί να συνιστά μια μικρή ανακάλυψη, ένα πολύτιμο μάθημα μια εμπειρία που για τους ξεχωριστούς δικούς της λόγους αξίζει.
Dr Πηνελόπη Α. Καραουλάνη
Κλινική Ψυχολόγος Α.Π.Θ, Ειδική Γνωστική Αναλυτική Ψυχοθεραπευτής
Site: penelopekaraoulani.gr, Βασιλέως Ηρακλείου 37, τηλ 2310233144, 6936131394, Email: karaoulani.pinelopi@gmail.com
