Με την τεχνητή νοημοσύνη (AI) να έχει εισβάλει στις ζωές μας, συγκεντρώνουμε τις πιο καθηλωτικές εικόνες από τον χώρο της Τέχνης, του design και της μόδας, που αποδεικνύουν πως η τεχνολογία αυτή τρέχει με ιλιγγιώδη ρυθμό, καθώς και τα ονόματα των καλλιτεχνών που χρησιμοποιούν τα πιο εξελιγμένα εργαλεία για να τις δημιουργήσουν.
THE MACHINE & THE ARTIST
Κυριακή Γονή
Σε πολλά σημεία του χάρτη έχουμε την ευκαιρία να γίνουμε κοινωνοί της αστείρευτης φαντασίας της εικαστικού Κυριακής Γονή, η οποία χρησιμοποιεί τόσες δόσεις ψηφιακών μέσων όσες είναι ικανές να «χτίσουν» αρμονικά το καλλιτεχνικό όραμά της. Στη δημιουργική της πορεία, βρέθηκε και στον δρόμο της ανακάλυψης των συστημάτων ΑΙ, τα οποία έφεραν στο τοπικό και το πλανητικό που παρουσιάζει στα έργα της μία νέα διάσταση.
Ξεκινώντας από το project σας “The distance between our eyes”, πώς συμβαδίζει ο παράγοντας «συγκέντρωση» με τα ΑΙ συστήματα;
Το θέμα της προσοχής στον ψηφιακό -και όχι μόνο- κόσμο είναι τεράστιο. Η προσοχή του κοινού είναι κάτι για το οποίο «μάχονται» οι εταιρίες σε κάθε δεκαετία, δεν είναι κάτι καινούριο. Η AI ως συζήτηση, έννοια και project υπάρχει ήδη από τη δεκαετία του ’50. Επήλθε μετά αυτό που ονομάστηκε «χειμώνας της AI», ενώ από τη δεκαετία του ’90 σταδιακά και πιο έντονα στις αρχές του 21ου αιώνα, ξαναμπαίνει δυναμικά στη συζήτηση. Ένας αλγόριθμος, ο οποίος «τρέχει» στο background, καταλαβαίνει τις προτιμήσεις μας, μπορεί και μαθαίνει από εμάς και ανά πάσα στιγμή μπορεί να προσφέρει περιεχόμενο, το οποίο τσεκαρισμένα θα μας γοητεύσει. Οπότε, η τεχνητή νοημοσύνη τραβάει σίγουρα την προσοχή μας. Στο έργο που θα παρουσιάσω στην Αθήνα στο State of Concept υπάρχουν κάποια μικρά κεραμικά δοχεία που ονομάζω “attention vessels”. Αυτά τα δημιούργησα ως αντίστιξη στην οικονομία της προσοχής και της σύνδεσης και με την εξόρυξη σωμάτων και τοπίων.
Πώς εκπαιδευτήκατε στο πεδίο της τεχνολογίας αυτής;
Διαβάζοντας πολύ, παρακολουθώντας websites, podcasts κυρίως! Τα τελευταία δύο χρόνια στην Ελλάδα το ΑΙ είναι σημείο αναφοράς στις συζητήσεις. Εκτός Ελλάδας, αυτό είχε ξεκινήσει λίγο πιο πριν. Aυτό το ενδιαφέρον από πλευράς μου δεν προέκυψε τώρα ξαφνικά μαζί με την τάση που κυριαρχεί! Έχει ένα βάθος χρόνου και σωρευτικά έχει μαζευτεί και μια γνώση. Σε σχέση με τις τεχνολογικές εφαρμογές, δεν παρουσιάζω τον εαυτό μου ως ειδικό στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ποια η δική σας προσέγγιση στην τεχνολογία και πώς έχει επηρεάσει την καλλιτεχνική σας ταυτότητα;
Όσον αφορά στην τεχνολογία και στα εργαλεία της, με ενδιαφέρει να «παίξω» μαζί τους και να βρω τα σημεία εκείνα που έχουν αδυναμία! Να τα φέρω στα όριά τους και να μπορέσω να δω τι μπορούν να κάνουν και τι όχι. Για παράδειγμα, το έργο “Perfect Love #couplegoals #AIgenerated” που παρουσίαζα μέχρι πρόσφατα στο ΕΜΣΤ, το οποίο είχε επιμεληθεί η Κατερίνα Γρέγου, ουσιαστικά χωριζόταν σε δύο σκέλη. Το δεύτερο προσπάθησε να δει πίσω από τον αλγόριθμο και δημιουργεί τις εικόνες, όταν εμείς βάζουμε ένα κείμενο. Προσπαθούσα τότε να καταλάβω πώς ο αλγόριθμος φαντάζεται ένα ερωτευμένο ζευγάρι. Eίδα ότι υπάρχουν κάποια όρια, δηλαδή, δεν μπορούσε να δημιουργήσει την εικόνα ενός ζευγαριού, το οποίο θα αποτελούνταν από δύο γυναίκες, πόσο μάλλον δύο αφροαμερικανών γυναικών να φιλιούνται. Οπότε, μετά έβγαιναν στην επιφάνεια στοιχεία για τα είδη των data που χρησιμοποιούνται, σχετικά με το ποιος αποφασίζει ποιες ιστορίες είναι «μέσα» και ποιες «έξω». Και όλα αυτά γιατί η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας μας! Ό,τι προκαταλήψεις και προβλήματα έχουμε, περνάνε από τα σύνολα δεδομένων. Το ζήτημα είναι όχι το πώς να πετάξουμε αυτήν την τεχνολογία, αλλά πώς να την εξελίξουμε!
Τέχνη και αλγόριθμος. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί η σχέση τους;
Αυτό που μπορώ να πω, παρατηρώντας από την πλευρά μου και χρησιμοποιώντας κάποια από αυτά τα εργαλεία, είναι ότι όλο και περισσότερο θα είναι παρούσες αυτές οι τεχνολογίες στη δημιουργική διαδικασία - όχι απαραίτητα ότι όλοι θα τις εντάξουν. Είμαι σίγουρη ότι θα συνεχίσουν να υπάρχουν πολύ καλοί ζωγράφοι, πολύ καλοί γλύπτες. Μπορεί η τεχνολογία να μπει σε κάποια στάδια της δημιουργίας ως μια βοήθεια ή ως ένας τρόπος να φτιάξεις γρήγορα σκίτσα. Από την άλλη, εγώ είναι σαν να έχω ένα έξτρα χέρι στην παραγωγή ενός έργου, όπως συνέβη στο έργο που παρουσιάζω τώρα στο Άμστερνταμ, με τίτλο “Telling the bees”, σε επιμέλεια της Ηλιάνας Φωκιανάκη. Οπότε πιστεύω ότι αυτά τα εργαλεία θα μπαίνουν και θα διαπλέκονται με τη δημιουργική διαδικασία, εφόσον κάποιος είναι «ανοιχτός» και θέλει να διερευνήσει αυτό το πεδίο.
Συνέντευξη: Ελένη Παπαστεργίου
WHAT A CREATIVE MIND
Κώστας Σπαθής
Τη στιγμή που γράφεται αυτή η συνέντευξη, ο αρχιτέκτονας και φωτογράφος Κώστας Σπαθής (@spathumpa) αριθμεί κάτι παραπάνω από 380.000 followers στο Instagram, με τα μοναδικά posts του να κάνουν τον γύρο του διαδικτύου. Ο ίδιος, που εξειδικεύεται στη φωτογραφία με drone, εξερευνά συνεχώς τους πιο καινοτόμους και δημιουργικούς τρόπους επεξεργασίας εικόνων, το αποτέλεσμα των οποίων κόβει την ανάσα. Αντλώντας έμπνευση από την Ελλάδα και με το μινιμαλιστικό στιλ και τις γεωμετρίες να αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό της δουλειάς του, μας μιλάει για το πώς προέκυψε η ενασχόλησή του με την AI φωτογραφία, αλλά και για τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στο σήμερα.
Έχετε έναν από τους πιο δυνατούς λογαριασμούς στο Instagram, όπου παρουσιάζετε την εκπληκτική δουλειά σας στην AI φωτογραφία. Αλήθεια, πώς ξεκίνησε όλο αυτό;
Η εξοικείωσή μου με τα 3D σε συνδυασμό με την παρουσία του AI τον τελευταίο χρόνο με προκάλεσε να ασχοληθώ με τα πρώτα μου prompts. Αρχικά, πειραματίστηκα σ’ ένα recreation των φωτογραφιών μου σε συνδυασμό με ιδέες και σκηνικά, κι έτσι ξεκίνησα να μοιράζομαι τα αποτελέσματα αυτά μέσω του λογαριασμού μου.
Η Ελλάδα και τα πιο σημαντικά μνημεία της πρωταγω-νιστούν στα έργα σας. Φαντάζομαι η αρχιτεκτονική της χώρας μας λειτουργεί ως πηγή έμπνευσης για εσάς;
Η μορφολογία της χώρας μας και γενικότερα τα χρώματα των οικισμών κάποιων περιοχών -όπως η Οία-, αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή έμπνευσής μου. Δε σταματώ να φωτογραφίζω τέτοιου είδους σκηνικά και με την ευχέρεια του AI εξέφρασα κάποιες νέες προτάσεις επηρεασμένες από παλιές και σύγχρονες καλλιτεχνικές προσεγγίσεις, όπως του Antoni Gaudí.
Πιστεύετε πως μελλοντικά το AI πρόκειται να αντικαταστήσει τη δουλειά των φωτογράφων ή μπορούν αυτά τα δύο τελικά να συνδυαστούν;
Το AI μπορεί να δημιουργήσει ένα αποτέλεσμα μετά από μια πολύ σωστή ακολουθία εντολών. Οι προτάσεις-εντολές πηγάζουν από τον χαρακτήρα, τα συναισθήματα, τις ανάγκες ενός καλλιτέχνη την ώρα που δημιουργεί. Έτσι ήταν οι Τέχνες ανέκαθεν. Πιστεύω ότι είναι ένα εργαλείο έκφρασης, σίγουρα βοηθητικό, αλλά θα έλεγα και μη προβλέψιμο.
Τι έχει αλλάξει στο δικό σας επάγγελμα από τότε που το AI μπήκε στη ζωή μας;
Είναι ένας νέος κι εξαιρετικά γρήγορος τρόπος δημιουργίας concepts και ιδεών που με προτρέπει να συμβαδίζω με την εξέλιξη και τις λειτουργίες του. Όλα αλλάζουν πλέον ταχύτατα - οι ανάγκες, οι τάσεις, τα εργαλεία, τα πάντα. Σίγουρα βλέπω το μέλλον του AI στη δουλειά μου πολύ θετικά, είναι ένας νέος παράγοντας εξέλιξης, χωρίς αυτό να επηρεάζει την ταυτότητα και τα συναισθήματά μου.
Συνέντευξη: Κωνσταντίνος Τανιάς
AN AI EVANGELIST
Λίλιαν Μπαλατσού
Ασχολείται με τις γλωσσικές τεχνολογίες. Συγκεκριμένα, με την αυτοματοποίηση συνομιλιών μεταξύ ανθρώπων και προγραμμάτων ΑΙ σε μεγάλα κέντρα εξυπηρέτησης πελατών. Είναι οι λεγόμενοι «ψηφιακοί βοηθοί», ή αλλιώς chatbots ή voicebots, που αποτελούν από τα πιο διαδεδομένα προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης. Η Δρ. Λίλιαν Μπαλατσού, Ειδικός ΑΙ & Γλώσσας, Γνωσιακή Νευροεπιστήμων, ιδρύτρια της κοινωνικής πρωτοβουλίας και της ψηφιακής καμπάνιας Greek Girls Code, κατέχει το expertise στη βελτίωση της κατανόησης και παραγωγής λόγου στα ελληνικά, καθώς και στην αναβάθμιση και τον εξανθρωπισμό των εφαρμογών αυτών. συνεντευξη μαρια αραμπατζιδου
Αλήθεια, πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με το ΑΙ και γιατί επιλέξατε να εστιάσετε σε αυτό;
Στην τεχνητή νοημοσύνη με φέρνει η εξειδίκευσή μου και οι σπουδές μου πάνω στην ανθρώπινη γλώσσα. Κεντρικός τομέας της δουλειάς μου είναι η έρευνα γλωσσικών αναπαραστάσεων στον ανθρώπινο εγκέφαλο και η δημιουργία προϊόντων και εφαρμογών που αυτοματοποιούν τη γλωσσική επικοινωνία. Μελετώντας την επικοινωνία στον ανθρώπινο εγκέφαλο, θέλησα να ασχοληθώ με τις προσομοιώσεις αυτής της ικανότητας που έχουμε ως είδος στο υπολογιστικό και το τεχνητό.
Τι πλεονεκτήματα είδατε να φέρνει το ΑΙ στους διάφορους τομείς όπου εξαπλώνεται;
Μεγάλη μείωση κόστους συνομιλιών, αυτοματοποίηση συναλλαγών, ταυτόχρονη εξυπηρέτηση χιλιάδων χρηστών, είναι μερικά από τα άμεσα πλεονεκτήματα της χρήσης ΑΙ σε αυτόματες επικοινωνίες. Γενικά, η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει τάσεις σε μεγάλες βάσεις δεδομένων που να μην είναι εμφανείς αρχικά, να δημιουργήσει μαζικά περιεχόμενο που μπορεί να αξιοποιηθεί από τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς για την ανάπτυξη, καθώς και να αυξήσει την αποδοτικότητα και την ασφάλεια στην παραγωγική εργασία.
Κινδυνεύουν τελικά οι δουλειές μας από την Τεχνητή Νοημοσύνη;
Ο Elon Musk έχει πει πως θα προκύψει ο καιρός που καμία δουλειά δε θα χρειάζεται. Λίγο δυστοπικό, αλλά θα πρέπει να σκεφτούμε τι θεωρούμε εργασία εξαρχής. Προσωπικά, δε θεωρώ ότι η ανθρώπινη εργασία και δημιουργικότητα θα αντικατασταθεί πλήρως από μια τεχνητή μορφή νοημοσύνης. Ο άνθρωπος θα έχει πάντα κεντρικό λόγο στο έργο, ακόμη κι αν αυτός ο ρόλος είναι διαχειριστικός. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν εύρυθμα να εξελίσσονται οι κοινωνίες μας, αν ο άνθρωπος έμενε άπραγος; Κάποιες ροές ρουτίνας ή αυτοματισμού ίσως αντικατασταθούν, καθώς και το μέγεθος του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται σε συγκεκριμένους κλάδους, αλλά δε θεωρώ πως με ακρίβεια μπορούμε να προβλέψουμε πού θα υπάρχει πλήρης αντικατάσταση. Σε κάθε βιομηχανική επανάσταση κάποια επαγγέλματα αλλάζουν, κάποια άλλα γεννιούνται. Αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τον ρυθμό της τεχνολογικής ανάπτυξης, αλλά και από τα ρυθμιστικά πλαίσια και τις πολιτικές παρεμβάσεις που θα ακολουθήσουν την τεχνολογική ανάπτυξη.
Κάποτε κυκλοφορούσε η φήμη πως η Ελλάδα είχε μία από τις καλύτερες ομάδες hackers. Στο ΑΙ πώς τα πάμε;
Οι προγραμματιστές της Ελλάδας είναι μια βάση που είναι περιζήτητη και για αγορές του εξωτερικού. Πολλές ελληνικές επιχειρήσεις επίσης διακρίνονται για τον ρυθμό ανάπτυξής τους και για την εισαγωγή ή δημιουργία προϊόντων ΑΙ. Δεδομένου του μεγέθους και της αναπτυξιακής εσωστρέφειας της χώρας μας, στον χώρο του ΑΙ έχουμε χαράξει ως χώρα μια αξιοσημείωτη διαδρομή.
Αντιμετωπίζετε τετ-α-τετ το ΑΙ. Τι θα το ρωτούσατε;
Η τριβή μου με κάποια υπολογιστικά προγράμματα και προϊόντα ΑΙ γίνεται σχεδόν σε καθημερινή βάση, τουλάχιστον όσον αφορά στις γλωσσικές τεχνολογίες. Δεν έχει φτάσει η τεχνολογία σε αυτό το επίπεδο ακόμη που να υπερισχύουν τα unknown unknowns έναντι των known unknowns, ούτε υπάρχει απόλυτη αυτονομία από τις μηχανές. Όλα είναι οριοθετημένα από τον άνθρωπο.
Συνέντευξη: Μαρία Αραμπατζίδου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 2024
