Αρχικά χτισμένο στα τέλη της δεκαετίας του 1920, από τη φιλανθρωπική οργάνωση «Soldier's Mother», από την οποία πήρε το όνομά του, το Manna Sanatorium δέχθηκε ασθενείς με φυματίωση που ήλπιζαν να θεραπεύσουν από τα οφέλη της ζωής μέσα στα αρκαδικά δάση για σχεδόν μια δεκαετία. Σχεδιασμένο από Ελβετούς αρχιτέκτονες, αναδεύτηκε μακριά από το νεοκλασικό ρεύμα της εποχής στην περιοχή και έδωσε πιο συγκεκριμένα νεύματα στα κεντροευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Παρόλο που η τοποθεσία επιλέχθηκε ειδικά για το άφθονο οξυγόνο του υψομέτρου που θα έκανε τη φροντίδα και την ανάρρωση των ασθενών πιο αποτελεσματική, η εισαγωγή της πενικιλίνης το 1938 κατέστησε τέτοια ιδρύματα παρωχημένα, αναγκάζοντας την εγκατάλειψη του Manna, το οποίο αργότερα έγινε ορυχείο εξαιτίας των υλικών του για την ανέγερση διαφόρων γειτονικών κατασκευών. Το σανατόριο σύντομα άδειασε από τον εξοπλισμό του από λεηλασίες, τα πολύτιμα πέτρινα περβάζια του διασκορπίστηκαν σε νεότερες κατασκευές όπου βρήκαν διάφορες άλλες χρήσεις, ενώ η ξύλινη στέγη του επαναεφαρμόστηκε ολόκληρη σε νέο νοσοκομείο στην πόλη της Τρίπολης.

Έχοντας περάσει τα παιδικά του καλοκαίρια γύρω από αυτή την περιοχή, ο Στρατής Μπαταγιάς έκανε ένα όνειρο πραγματικότητα όταν αποφάσισε να αποκτήσει και να αναβιώσει το ακίνητο, επαναπροσδιορίζοντας τις ίδιες έννοιες της φιλοξενίας, της ευεξίας και του καταφυγίου που το έκαναν ιδανικό στον πρώτο κύκλο ζωής του, μέσα από ένα σύγχρονο πρίσμα για να το κάνει ένα σύγχρονο ησυχαστήριο και προορισμό από μόνο του. Η απόμερη τοποθεσία, το παρθένο φυσικό περιβάλλον σε συνδυασμό με την εμβληματική αρχιτεκτονική μιας χαμένης εποχής, ενέπνευσαν την αρχιτεκτονική ομάδα των K- Studio ώστε να μεταφράσουν αυτό το όραμα σε μια αισιόδοξη και σεβαστή συνέχεια αυτής της μακράς ιστορίας.

Για να δώσουν νέα πνοή στους τοίχους που έμειναν ανέγγιχτοι, για να γεφυρώσουν ένα χάσμα ενός αιώνα και να αναβιώσουν το ακίνητο χωρίς να χάσει την αρχική του ταυτότητα, έπρεπε να μείνουν στις ρίζες του και να προβάλουν, ταυτόχρονα, μια σύγχρονη προσέγγιση σε μια αρχαία έννοια. Με μια σειρά χειρουργικών επεμβάσεων, προσπάθησαν να αναδείξουν τη μνημειακή κληρονομιά του κτιριακού αποθέματος, ώστε να συνδεθούν βαθιά με αυτές τις ρίζες και την καθαρότητα του τόπου.

Σε στενή συνεργασία με αρχαιολογικές αρχές και πρόσβαση σε αρχειακό υλικό για τον εντοπισμό των αρχικών προθέσεων και την ανασύνθεση των μορφολογικών στοιχείων που λείπουν, ξεκίνησαν το νήμα της ιστορίας προσπαθώντας να ανοίξουν το δρόμο για το μέλλον του κτιρίου, χωρίς να περιορίζονται από το φόρτο του παρελθόντος του. Η φιλοδοξία του πελάτη ήταν να ερμηνεύσει εκ νέου την έννοια ενός ιερού στα βουνά με σύγχρονους όρους. Το ξενοδοχείο θα έπρεπε να είναι ένα μέρος για απομόνωση, καθώς και για δημιουργία κοινότητας και συμμετοχή στις πρωταρχικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Θα πρέπει επίσης να είναι προορισμός όλο το χρόνο, για σύντομες ή μεγαλύτερες διαμονές, χάρη στην κοντινή του απόσταση από την Αθήνα και τα γύρω χωριά, αλλά και ένας προορισμός από μόνος του, για ταξιδιώτες που αναζητούν μια καθαρή εμπειρία ευεξίας στις περιπέτειές τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περιοχή βρίσκεται ένα από τα πιο εκτεταμένα δίκτυα μονοπατιών πεζοπορίας στην Ελλάδα, οπότε το Μάννα είναι επίσης ένα μέρος για όσους επιδιώκουν μια βαθιά σύνδεση με την υπέροχη ύπαιθρο.

Το κεντρικό κτίριο του Μάννα απλώνεται σε οριζόντιο άξονα, χωρισμένο σε δύο πτέρυγες παράλληλες με αυτό από έναν κύριο διάδρομο κυκλοφορίας. Η βόρεια πτέρυγα χωρίζεται σε ενότητες δωματίων σχεδόν σε όλους τους ορόφους και η μπροστινή πλευρά φιλοξενούσε μεγαλύτερους κοινόχρηστους χώρους στο «piano nobile», τον πρώτο και κύριο όροφο πρόσβασης. Το ισόγειο καταλήφθηκε από λειτουργίες εξυπηρέτησης και παρέμεινε ως τέτοιο στη νέα πρόταση, φιλοξενώντας την κουζίνα και την τραπεζαρία, καθώς και όλους τους απαραίτητους χώρους στήριξης του πίσω μέρους του σπιτιού.

Δεδομένου ότι η αρχική σχεδιαστική πρόθεση, που προέβλεπε μια συμμετρική διαμόρφωση στο σχέδιο και την πρόσοψη του κτιρίου, δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, δόθηκε η ευκαιρία στους αρχιτέκτονες να επαναδιαπραγματευτού τα σημεία πρόσβασης του ξενοδοχείου, προσθέτοντας μια κύρια είσοδο στην πλαϊνή πρόσοψη και να επεκτείνουν τη λειτουργικότητά του στο αποτύπωμα μιας βοηθητικής κατασκευής που βρέθηκε ερειπωμένη, εισάγοντας έναν δεύτερο, εγκάρσιο άξονα στη σύνθεση. 

Για να φιλοξενήσουν και τα 32 δωμάτια που αποτελούν μέρος του συνοπτικού, και τα στοιχεία της λειτουργίας του ξενοδοχείου χωρίς να διακυβεύεται η ακεραιότητα του κεντρικού κτιρίου, έπρεπε να το συνδέσουν με αυτήν την πρόσθετη δομή. Θα ήταν επίσης απαραίτητο να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος για έναν επιπλέον όροφο δωματίων στο επίπεδο της σοφίτας, γεγονός που δημιούργησε μια αρκετά ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη μορφολογία του κτιρίου και την προέλευσή του: σε αντίθεση με τα ελληνικά αντίστοιχα, που θα στέφονταν με σχετικά χαμηλή οροφή, προχώρησαν σε μια γεωμετρική ανάλυση για να δημιουργήσουν μεγαλύτερη κλίση στη στέγη, η οποία τελικά συμφωνήθηκε και δικαιολογήθηκε από τα αρχικά σχέδια του έργου, κάνοντας ένα νεύμα στις κεντροευρωπαϊκές ρίζες της ιδέας του κτιρίου.

Κατά την άφιξη, οι επισκέπτες καλωσορίζονται στον χώρο υποδοχής, έναν άνετο χώρο όπου τοπικές λιχουδιές και ένα ζεστό ποτό δίπλα στο στιβαρό τζάκι δίνουν μια πρώτη γεύση από μια down to earth εμπειρία φιλοξενίας. Προχωρώντας στον χώρο του Lounge, όπου κυριαρχεί το Bar που κάνει μια σαφή αναφορά στο θεραπευτικό παρελθόν του ακινήτου χάρη στο φαρμακείο του με τα πολύπλοκα ξυλουργικά, η αίσθηση της κοινότητας είναι μάλλον ξεκάθαρη, καθώς οι δραστηριότητες αναπτύσσονται στον χώρο με οργανικό τρόπο. Στο χαμηλότερο επίπεδο σχεδιάστηκε μια ανοιχτή κουζίνα για να προσκαλέσει τους επισκέπτες να συμμετάσχουν στην επεξεργασία των γευμάτων που θα σερβίρονται στο εστιατόριο και τα οποία μπορεί επίσης να ξεχυθούν στους εξωτερικούς χώρους όταν το επιτρέπει ο καιρός. Στο χαμηλότερο επίπεδο του, τοποθετήθηκαν όλοι οι χώροι ευεξίας, από το γυμναστήριο μέχρι τις διάφορες ανέσεις σπα, που καταλήγουν να μετατραπούν σε μια σπηλιά στο έδαφος, εξερευνώντας περαιτέρω τις καθαρές χωρικές ιδιότητες του να είσαι grounded.

Στο εσωτερικό των δωματίων, ένα πλέγμα από επεξεργασμένη ξυλεία αντανακλάται στα σχέδια του δαπέδου από terrazzo και μάρμαρο ενώ οργανώνει και ορίζει υποπεριοχές ύπνου, μπάνιου, dressing κ.λ.π. Το ανάγλυφο γυαλί γεμίζει το πλέγμα όπου χρειάζεται, οι μεταλλικές λεπτομέρειες συμπληρώνουν την παλέτα και τα απαλά υφάσματα προσθέτουν ένα επιπλέον στρώμα άνεσης. Οι ανέσεις των δωματίων είναι εξίσου ειλικρινείς και εκτεθειμένες, με ανοιχτές ντουλάπες και ημιδιαφάνειες που παρέχουν ένα φίλτρο απορρήτου. Το χαρακτηριστικό του πλέγματος είναι μια κληρονομιά από αυθεντικά στοιχεία, όπως οι σιδερένιες πόρτες με τις εξαιρετικές λεπτομέρειες στα μαντίνα τους, και επανεμφανίζονται σε σχέδια δαπέδου σε όλο το κτίριο.

Το κλειδί για την αναβίωση του Manna είναι η λεπτή επανεφεύρεση της παλέτας υλικών του, από τη δομή μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια.
Το ίδιο το κτίριο ήταν ένα από τα πρώτα δείγματα μικτού δομικού συστήματος στην Ελλάδα, με την εμφάνιση του εφαρμοσμένου δομικού σκυροδέματος στις πλάκες που στηρίζονται στους δύο διαμήκους λιθόκτιστους τοίχους. Αυτή η καινοτομία υπαγορεύτηκε και αποκαλύφθηκε στα αξιόλογα ανοίγματα των χώρων, όπως φαίνεται στην κύρια αίθουσα των χαμηλότερων επιπέδων, που έκαναν απαραίτητη την εισαγωγή δοκών από σκυρόδεμα. Καθώς προχωράμε προς τα κορυφαία επίπεδα του κελύφους του κτιρίου, η ανάγκη για δομική απόδοση υπαγορεύει ελαφρότητα στα υλικά, και έτσι η τοιχοποιία ερμηνεύεται από τούβλα. Αυτή η λογική κορυφώνεται στην οροφή, με την ελαφριά ξύλινη δομή στέγασης.
Ιδιαίτερη δομική κατανόηση επιδεικνύεται στους κύριους τοίχους που είναι διάτρητοι με ανοίγματα θυρών σε ασύμμετρο σχέδιο που διευκολύνει τη μεταφορά κατακόρυφων φορτίων και εξηγεί τη χαρακτηριστική διαφορά στα ύψη μεταξύ των δύο πλευρών των διαδρόμων. Οι χοντροί πέτρινοι τοίχοι ενσωματώνουν μια σοφία αιώνων στην ενεργειακή απόδοση του κτιρίου, η οποία ενισχύθηκε με περαιτέρω μόνωση όπου χρειαζόταν, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η μηχανική υποστήριξη στον κλιματισμό των εσωτερικών χώρων.

Με εξαίρεση το σκυρόδεμα, το οποίο εμφανίζεται επίσης σε προκατασκευασμένα διακοσμητικά στοιχεία που αντικαθιστούν αυτό που κανονικά βρίσκεται στην πέτρα, σηματοδοτώντας ένα σημείο καμπής στην τεχνολογία δομικών υλικών, υπάρχει οικονομία στα φινιρίσματα υλικών που προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από κοντινά μέρη: πέτρινα στοιχεία και ταράτσα προέρχονται όλα από ορυχεία της περιοχής ενώ τα πάνελ από καστανιά ήρθαν απευθείας από το δάσος. Αυτές οι ειλικρινείς τακτικές προβολής της ταυτότητας του τόπου και της τεκτονικής πίσω από το κτίριο ήταν ιδιαίτερα μαγευτικές για τους αρχιτέκτονες και έγιναν μέρος της προσέγγισης που κάνει όλο το έργο να αναπνέει. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη διατήρηση, τη συνέχιση και την επαναχρησιμοποίηση του αποθέματος υλικών και την ελαχιστοποίηση του αποτυπώματος της αναγέννησης του κτιρίου, με την επιλογή φυσικών φινιρισμάτων σε επίπεδες ή ανάγλυφες επικαλύψεις στους εσωτερικούς και εξωτερικούς τοίχους, την αντικατάσταση των δαπέδων terrazzo που έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές με παρόμοια μείγματα από χαλίκι τοπικής προέλευσης και πέτρινα δάπεδα στα ισόγεια επίπεδα τραπεζαρίας και σπα, καθώς και κατώφλια και περβάζια.

Στην αυθεντική σκάλα έγιναν εκτεταμένες εργασίες συντήρησης με τα προκατασκευασμένα κομμάτια terrazzo, ενώ για την αποκατάσταση της εισόδου οι αρχιτέκτονες δανείστηκαν στοιχεία από τη χωροθέτηση της πρόσοψης του κύριου κτιρίου και τη συνέδεσαν με έναν λιγότερο επεμβατικό γυάλινο διάδρομο. Προκατασκευασμένα στοιχεία από σκυρόδεμα που ήταν πολύ φθαρμένα, αναπαράχθηκαν με ακρίβεια για να ταιριάζουν με τα αρχικά τεχνουργήματα.

Η παλέτα συμπληρώνεται από τα μεταλλικά παράθυρα muntin, τα φυσικά φινιρίσματα και τα vegan δέρματα, που επιπλέον έχουν χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα, γερνούν χαριτωμένα, με μια πατίνα που θα αναδείξει την ομορφιά μιας φυσικής διαδικασίας. Τέλος, αναζητήθηκαν τακτικές επανατοποθέτησης ακόμη και στην κηπουρική μετά την εξαγορά της φύσης, και έτσι τα δέντρα που έπρεπε να κοπούν για προσβασιμότητα και βελτίωση του φυσικού φωτισμού βρήκαν νέα ζωή σε κάποια signature έπιπλα.

Οι ντόπιοι τεχνίτες συμμετείχαν σε όλες τις οικοδομικές φάσεις, καθώς κατέχουν την τεχνογνωσία της λιθοδομής, της ξυλουργικής, ακόμη και της χαρακτηριστικής εγχάραξης αρμολόγησης των εξωτερικών λιθοδομών.

Το Manna φιλοδοξεί να καθιερωθεί ως ένα διαχρονικό καταφύγιο όπου χάνεται κανείς για να ξαναβρεί τον εαυτό του. Η αναπαραγωγή μιας ισχυρής αίσθησης κοινότητας στους χώρους συγκέντρωσης, η διατήρηση της εντύπωσης του χαμένου σανατόριου όπου η θεραπεία γινόταν μεμονωμένα, ο χώρος για σύνδεση με τον εαυτό μας είναι πρωταρχικής σημασίας. Μεγάλοι κοινόχρηστοι χώροι και απομονωμένες περιοχές συνυπάρχουν για να επιτρέπουν το άνοιγμα στην κοινότητα ή το κλείσιμο για ενδοσκόπηση. Το δάσος είναι ένα ιδανικό σκηνικό για να ανακαλύψει κανείς το παρελθόν της ιδιοκτησίας και να έρθει πιο κοντά στην ουσία του τόπου. Ο χώρος του F&B και το σπα φιλοδοξούν να γίνουν αυτόνομα αξιοθέατα, με τη συμβολή καταξιωμένων ειδικών που ξέρουν πώς να αναδεικνύουν τις καθημερινές ζωτικές συνήθειες σε τελετουργίες, ενώ η αναπόφευκτη επαφή με το αρκαδικό τοπίο θα ενισχυθεί με την άφιξη επιπλέον μονοπατιών για πεζοπορίες και άλλες υπαίθριες δραστηριότητες σε μια χαρτογραφημένη περιοχή που προορίζονται ειδικά για μια πληρέστερη εμπειρία.

Aνακαλύψτε περισσότερες φωτογραφίες στην gallery! 

Ιnfo: www.mannaarcadia.gr