The Talks: Με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Ζωγράφο

Είχε την τύχη να μεγαλώσει σ' ένα περιβάλλον όπου η αισθητική ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς του. Οι παιδικές μνήμες του Δημήτρη Ζωγράφου από το παιχνίδι στο Πάρκο του Πικιώνη, τα σπίτια του Βαλσαμάκη, τα έπιπλα του Νίκου Ζωγράφου, την καλοκαιρινή τους κατοικία, τα χωριά του Αιγαίου, την ελληνική φύση, τους αρχαιολογικούς χώρους και τα ασβεστωμένα ξωκλήσια, ήταν μόνο μερικά από αυτά που τον οδήγησαν από νεαρή ηλικία να λέει με σιγουριά ότι «όταν μεγαλώσει», θα γίνει αρχιτέκτονας. Είχε την τύχη να σπουδάσει αρχιτεκτονική στη Νέα Υόρκη και να ζήσει για μια δεκαετία στην πόλη που δεν κοιμάται ποτέ. Βρέθηκε δίπλα στον θείο του, τον διεθνώς αναγνωρισμένο designer Νίκο Ζωγράφο, που έγινε ο μέντορας του. Έχουν περάσει πάνω από 30 χρόνια και οι συζητήσεις «περί κάλλους» συνεχίζουν με την ίδια αμείωτη ένταση. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, του δόθηκε η ευκαιρία από πολύ νωρίς να συμμετέχει σε σημαντικά έργα. Έμαθε «κολυμπώντας στα βαθιά», όπως λέει ο ίδιος του χαρακτηριστικά. Το 2005 αποφάσισε να αλλάξει ριζικά τη ζωή του, μετακομίζοντας στη Σύμη. Μια ριψοκίνδυνη απόφαση μιας και ήταν άνθρωπος της πόλης και δεν είχε την εμπειρία της μικρής κοινωνίας. Ήξερε μόνο να ζει και να εργάζεται στους ρυθμούς της μεγαλούπολης. Στη Σύμη από την πρώτη μέρα αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στην αρχιτεκτονική. Ξεκίνησε με την αποκατάσταση μικρών λαϊκών σπιτιών στο χωριό και σιγά σιγά ανέβηκε κλίμακα. Πλέον, έχει αναπαλαιώσει μερικά από τα πιο εμβληματικά κτίρια του νησιού.

«Τα κείμενα και τα έργα του Κωνσταντινίδη και του Le Corbusier είχαν ανοίξει το παράθυρο διαλόγου μεταξύ της παράδοσης και του μοντερνισμού. Ζώντας και δουλεύοντας σ' έναν τόσο πλούσιο σε ερεθίσματα οικισμό, αποκτά κανείς, την αίσθηση της ανθρώπινης κλίμακας. Γίνεσαι από αρχιτέκτων, μάστορας. Οι πέτρες, τα κονιάματα, τα ξύλα γίνονται εύπλαστα. Ανακαλύπτεις τις βασικές αρχές του μοντέρνου κινήματος και συν το χρόνο ξαναγεννιέσαι αρχιτέκτονας», λέει ο ίδιος.

Τι πιστεύετε πως είναι αυτό που έχει κάνει το 1900 hotel να ξεχωρίζει; Ποια είναι η προσέγγιση σας και ποια η ιστορία του;

Το 1900 ήρθε τη σωστή στιγμή. Υπήρχε η εμπειρία, η γνώση και οι πελάτες ήμασταν εμείς, εγώ και ο συνέταιρος μου. Ήμουν σε θέση λοιπόν να πάρω αποφάσεις που δύσκολα θα ενέκρινε κάποιος άλλος. Στο 1900 έγινε καταρχάς πλήρης αποκατάσταση και συντήρηση όλων των υφιστάμενων στοιχείων του σπιτιού. Οι οροφογραφίες, οι πόρτες και τα παράθυρα, τα δάπεδα, οι σκάλες και τα εντοιχισμένα έπιπλα. Στη δεύτερη φάση έπρεπε να δώσουμε στο κτίριο τη νέα του χρήση. Να το γεμίσουμε χαρούμενους ανθρώπους που θα απολαμβάνουν μια εμπειρία των αισθήσεων. Στόχος μας ήταν οι όποιες επεμβάσεις να είναι ουσιαστικά μη διακριτές και να βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το ιστορικό κτίριο. Να λειτουργούν συμπληρωματικά και όχι να προσπαθούν να το ανταγωνιστούν. Θέλαμε να επαναφέρουμε την παλιά του αίγλη. Να δώσουμε την ευκαιρία στους καλεσμένους του να γευτούν τη ζωή όπως ήταν στα τέλη του 19ου αιώνα. Το 1900 το έχτισε ο άνθρωπος που πρώτος έφερε το σκάφανδρο στην Ελλάδα, το 1862. Χτίστηκε στο τέλος του 19ου αιώνα ως επιστέγασμα της οικονομικής του ισχύος, και αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα αστικής νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της Σύμης.

Τι μέρος της καθημερινότητας καταλαμβάνει αυτό το κομμάτι της ζωής σας;

Υπάρχει μια σχέση αγάπης με το 1900. Με ηρεμεί. Κάθε πρωί φροντίζω τα λουλούδια, τα φυτά, τον μπουφέ με τα φρέσκα φρούτα και τις τοπικές λιχουδιές. Μια ευχάριστη νέα ρουτίνα σ' έναν ήσυχο χώρο, που όλα γύρω είναι όμορφα.

Μιλήστε μας για τη Σύμη που επιλέξατε να ζείτε. Τι είναι αυτό που σας προσφέρει;

Η Σύμη είναι ερωτεύσιμη. Ένα μικρό νησί με πολλά και πλούσια χαρίσματα αλλά και με πολλές εναλλαγές. Τόσο η φύση και η ιστορία της όσο και το δομημένο περιβάλλον σε σαγηνεύουν. Αυτή η ζωή μας γειώνει και μας επιτρέπει να βλέπουμε τα πράγματα σε μια πιο ανθρώπινη κλίμακα. Όταν δε αυτό συνδυάζεται με ένα τόσο όμορφα δομημένο περιβάλλον, αποτελεί την ιδανική συνθήκη για έναν αρχιτέκτονα.

Πόση δημιουργικότητα βρίσκετε στο έργο σας;

Το συνεχές παιχνίδι μεταξύ της παράδοσης και των βασικών αρχών του μοντερνισμού, καθώς και το πως αυτό περνάει στη δουλειά μου είναι μια ιδιαίτερα προκλητική πνευματική άσκηση. Παράλληλα, η Σύμη προσελκύει ανθρώπους με υψηλή αισθητική. Δουλεύοντας μαζί τους κάθε μέρα εξελίσσεσαι. Προσπαθείς να ξεπερνάς τον εαυτό σου κι έτσι γίνεσαι καλύτερος.

Μιλήστε μας για τον δικό σας χώρο και περιγράψτε μας ένα 24ωρο σας στο νησί...

Ξύπνημα 5-6 το πρωί. Οι λόφοι με τα νεοκλασικά καθρεπτίζονται στη θάλασσα. Τα πουλιά και τα κοκόρια κουβεντιάζουν. Είναι η ώρα για μερικές διατάσεις. Περί τις 8 γίνονται οι τελικές διευκρινίσεις για τις εργασίες της ημέρας. 10-12 επίσκεψη στο 1900. Το μεσημέρι, υπάρχει συνήθως, χρόνος για μια βουτιά ή μια σιέστα. Ιδανικά και τα δύο. Τα απογεύματα γεμίζουν με σχέδια. Η μέρα κλείνει μ' ένα γεύμα.

Η αγαπημένη σας γωνιά...

Το γραφείο μου. Χαρτιά, πολλά μολύβια, πενάκια, μαρκαδόρους, βιβλία, φωτογραφίες, κάθε λογής μη χρηστικά αντικείμενα και απίθανη θέα στο λιμάνι. Εκεί που χτυπάει η καρδιά του νησιού. Όλοι και όλα περνούν πρώτα από εδώ. Από το μπαλκόνι ελέγχω τα πάντα. Με τα κυάλια έρχεσαι ακόμη πιο κοντά. Η θάλασσα κάθε στιγμή είναι διαφορετική. Κάθε φορά που σηκώνεις το κεφάλι, βλέπεις μια διαφορετική και μοναδική σκηνή στο ίδιο αμφιθέατρο. Μια συνεχής πηγή αναζωογόνησης.

Μιλήστε μας για κάποιες συνεργασίες που έχετε κάνει και κάποιες προκλήσεις για εσάς.

Τα 30+ χρόνια συνεργασίας με τον άνθρωπο και designer Νίκο Ζωγράφο, είναι ότι καλύτερο μου έχει συμβεί μέχρι τώρα. Η πρόκληση σε κάθε project είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, που αποτελεί ο ίδιος και τον αποδέκτη της αρχιτεκτονικής.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας και ποιο το dream project που θα θέλατε να πραγματοποιήσετε;

Το dream project είναι το επόμενο project. Αυτό που ακόμη δεν έχει συμφωνηθεί. Τα επόμενα σχέδια είναι σαν τα όνειρα που βλέπουμε το βράδυ και ξεχνάμε το πρωί. Επιδέχονται πολλή συζήτηση και έχουν πολλαπλές αδυναμίες.

Ελληνικό καλοκαίρι για εσάς είναι…

Κρασί, θάλασσα και το κορίτσι μου.

Διηγηθείτε μας μια καλοκαιρινή ιστορία στο 1900.

Το να βρίσκεσαι στη μέση μεταξύ ενός 88χρονου νομπελίστα φυσικής και ενός χολιγουντιανού αστέρα σε κρίση, μετά των συζύγων τους. Μία αξέχαστη εμπειρία/ταινία με αίσιο τέλος και πολλά λουλούδια.

Τι είναι η Σύμη γι εσάς;

Ήταν ένα καταφύγιο. Παραμένει ένα κουκούλι δημιουργίας.

Περιγράψτε μας με 3 λέξεις τον εαυτό σας.

Εραστής του ωραίου.

Ο ορισμός της ομορφιάς για εσάς.

Η αρμονία.

Η χαρά της ζωής περιλαμβάνει…

Αγάπη.

Ποιο είναι το πιο πιο πιο αγαπημένο σας αντικείμενο που δεν αποχωρίζεστε ποτέ.

Η θήκη για τα μολύβια μου.

Το αγαπημένο σας μουσείο/gallery και η έκθεση που λατρέψατε.

Τα εκθέματα στα Αρχαιολογικά Μουσεία με μαγεύουν. Το Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης του Κυριάκου Κρόκου στη Θεσσαλονίκη είναι μια αρχιτεκτονική εμπειρία υψηλού επιπέδου ενώ το Teshima Art Museum στην Ιαπωνία, «σπάει» τους κανόνες της αρχιτεκτονικής.

Το πιο ριψοκίνδυνο πράγμα που έχετε κάνει…

Πτώση με αλεξίπτωτο, που κατά τη διάρκεια της πτήσης έπεσε, βρέθηκα στο κενό, και στη συνέχεια ήμουν γι έναν μήνα στο νοσοκομείο.

Η καλύτερη συμβουλή που σας έχουν δώσει ποτέ…

Να έχω πάντα καλή αντίληψη των τεκταινόμενων γύρω μου.

Κάτι για το οποίο είστε περήφανος…

Το ύψος μου.

Μια τέλεια μέρα θα ξεκινούσε…

Με μία βουτιά στη θάλασσα… και θα τελείωνε αγκαλιά με την καλύτερη παρέα μου.

Προτάσεις για Σύμη

Αγαπημένα μέρη: Παραλία Άγιος Γιώργιος Δυσάλωνας
Για φαγητό: Θόλος στο Γιαλό, Καλή Στράτα στο Χωριό. Ταβέρνα Μαρία, στην παραλία Νανού και ταβέρνα Δάφνες, στην παραλία Τολί.
Για Μπάνιο: Φανερωμένη, Μαρόνι & Νανού