Μπορούσατε να φανταστείτε ποτέ πως θα είχατε τη δυνατότητα να αντλήσετε μία συμβουλή για οτιδήποτε σας απασχολεί, μέσα από το smartphone σας; Και δε μιλάμε τώρα για μία χρηστική πληροφορία ή αναζήτηση για παράδειγμα, αλλά για μία κανονική συνεδρία με τον δικό σας, προσωπικό ψυχολόγο. Κι όμως, αυτή είναι η νέα πραγματικότητα που όπως φαίνεται, ήρθε για να μείνει, με το ChatGPT να αποτελεί τον απόλυτο... σύμμαχο πολλών ανθρώπων, απέναντι σε κάθε απόφαση, σε κάθε σκέψη, σε κάθε προβληματισμό. 

Μία αλλαγή με πολλές προεκτάσεις

Pros and cons

Στη διάρκεια του καλοκαιριού το Harvard παρουσίασε μία νέα μελέτη, σύμφωνα με την οποία η τεχνητή νοημοσύνη έχει φτάσει πλέον στο σημείο να χρησιμοποιείται από έναν αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων σαν ψηφιακός «συνομιλητής» με τον οποίο μιλούν για όσα τους απασχολούν. Η αμεσότητα και η διαθεσιμότητα είναι δύο από τα βασικά χαρακτηριστικά που ενισχύουν αυτή τη νέα χρήση και όλο και περισσότεροι υποστηρίζουν πως το ChatGPT μπορεί πραγματικά να αντικαταστήσει την ψυχοθεραπεία. Το make the long story short, συνεχώς αυξάνονται αυτοί που απευθύνονται σε αυτό και ζητούν μία συμβουλή -ή οτιδήποτε άλλο- για διάφορα πράγματα που συμβαίνουν στην καθημερινότητά τους, είτε αυτό αφορά την προσωπική τους ζωή, είτε την επαγγελματική, με την αμεσότητα και την αίσθηση προσωποποιημένης απάντησης να είναι στα μεγάλα του συν.

Εδώ και καιρό, οι ειδικοί προειδοποιούν πως η AI δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη θεραπευτική σχέση με έναν πραγματικό επαγγελματία, καθώς όπως σημειώνουν, δεν έχει τις απαραίτητες διαγνωστικές ικανότητες και μπορεί να παρερμηνεύσει κρίσιμες ενδείξεις, να κάνει τραγικά λάθη και να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα ή ενέργειες. Αυτή, είναι η μία όψη του νομίσματος, καθώς προφανώς είναι ξεκάθαρο πως το ChatGPT -για παράδειγμα- δεν μπορεί να δώσει «απαντήσεις» σε άτομα που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας και παλεύουν με σοβαρές διαταραχές. Τα άτομα, αυτά, πρέπει να έχουν κοντά τους ειδικούς που θα τους βοηθήσουν να το διαχειριστούν όλο αυτό, ωστόσο, από εκεί και πέρα άπαντες παραδέχονται πως μπορεί να προσφέρει μία στήριξη πρώτης γραμμής.

Προσωπικά, έχω συναναστραφεί το τελευταίο -ειδικά- διάστημα με πολλούς, διαφορετικούς ανθρώπους που έστω και μία φορά στη ζωή τους έχουν στραφεί στο ChatGPT, θέλοντας να μοιραστούν έναν προβληματισμό, μία σκέψη, ένα γεγονός μέσα στην ημέρα τους. Είναι το εύκολο «πάτημα». Είναι η άμεση λύση, σε μία εποχή όπου κακά τα ψέματα οι ρυθμοί είναι πολύ-πολύ απαιτητικοί για όλους μας και είναι γεγονός, πως υπάρχουν στιγμές που μοιάζουν πολύ μοναχικές. Κάπου εκεί, έρχεται η τεχνητή νοημοσύνη να «γεμίσει» αυτό το κενό και να αποτελέσει τον πιο εύκολο συνομιλητή που ακούει κι απαντά σε όλα, αξιολογώντας την κάθε κατάσταση. Δεν είναι εκεί για να δώσει κατεύθυνση, αλλά για να δώσει μία απάντηση σε ένα στιγμιαίο ερώτημα, ένα στιγμιαίο πρόβλημα -ή οτιδήποτε άλλο- όταν όλοι οι άλλοι αδυνατούν να το κάνουν. Καλώς ή κακώς, αυτή είναι η νέα πραγματικότητα κι εμείς, απλώς προσαρμοζόμαστε σε αυτήν...

Το «κλειδί» είναι η ισορροπία

Μπορεί να ακούγεται τελείως κλισέ, αλλά πραγματικά δεν ξέρω πότε και πού δεν είναι απαραίτητη η ισορροπία σε αυτή τη ζωή. Σε κάθε τομέα, σε κάθε πεδίο της καθημερινότητας είναι παραπάνω από αναγκαία και αυτό ισχύει και στην περίπτωση του ChatGPT. Στην εποχή της ταχύτητας, ο άνθρωπος επιζητά τη γρήγορη και έτοιμη λύση και η τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί -μεταξύ άλλων- να ακούσει και να βοηθήσει κάποιον να εκφραστεί ή -ακόμη πιο σημαντικό- να οργανώσει τις σκέψεις του και προσωπικά, το τελευταίο θεωρώ πως είναι και το πιο σημαντικό. Ίσως και να είναι λάθος, αλλά νιώθω πως αν κάποιος καταφέρνει πραγματικά να βάλει τις σκέψεις του σε μία σειρά και να συνειδητοποιήσει σημαντικά γι' αυτόν πράγματα, απλά με το πάτημα ενός κουμπιού ή γράφοντας μία φράση, τότε όντως το κέρδος είναι μεγάλο. Το ChatGPT δεν έχει δημιουργηθεί για να αντικαταστήσει την ψυχοθεραπεία κι αυτό είναι κάτι που επισημαίνεται από την ίδια την «πηγή», όταν τίθεται ένα τέτοιο ερώτημα.

Η ψυχοθεραπεία, είναι μία ανθρώπινη -θεραπευτική- σχέση που βασίζεται στην ενσυναίσθηση, στη σύνδεση, στη λεκτική επικοινωνία και στην επαγγελματική κρίση ενός ειδικά εκπαιδευμένου ανθρώπου. Προφανώς, η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να το «σβήσει» όλο αυτό, καθώς δεν μπορεί να «αισθανθεί» ή να βιώσει συναισθήματα, απαγορεύεται να αναλάβει κλινική ευθύνη ή να κάνει διάγνωση και σίγουρα, δεν μπορεί να δημιουργήσει μία ασφαλή σχέση με έναν άνθρωπο. Μπορεί -όμως- να λειτουργήσει ως βοηθητικό εργαλείο για θεραπευτές και κυρίως, να αποτελέσει μία άμεση βοήθεια για άτομα που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε θεραπεία.

«Η ψυχοθεραπεία δε θα αντικατασταθεί από την τεχνητή νοημοσύνη — αλλά η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να γίνει ένας σύμμαχος στην πορεία προς την ψυχική υγεία», σημειώνουν ορισμένοι ειδικοί αναλυτές και προσωπικά, αυτό με βρίσκει σε μεγάλο βαθμό σύμφωνη...