Στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού, από χθες, ένα πρωτότυπο εγχείρημα καλεί τους επισκέπτες να περιηγηθούν σε έναν κόσμο όπου ο πηλός γίνεται φορέας μνήμης, φαντασίας και διαλόγου με το παρελθόν. Η έκθεση «Πήλινα Τοπία • Η τέχνη του καθημερινού», αφιερωμένη στη σπουδαία κεραμίστρια Ελένη Βερναδάκη και επιμελημένη από τον Βασίλη Ζηδιανάκη / ATOPOS cvc, τοποθετείται στις αίθουσες που αφηγούνται την καθημερινή ζωή των Ελλήνων από τον 17ο μέχρι τον 19ο αιώνα - έναν χώρο που αποκτά νέο νόημα μέσα από τη σύγχρονη καλλιτεχνική ματιά.
Η Βερναδάκη, με δημιουργική πορεία που ξεπερνά τα εξήντα χρόνια, υπήρξε από τις πρώτες που αντιλήφθηκαν ότι το κεραμικό αντικείμενο μπορεί να υπερβεί τη χρηστικότητα και να μιλήσει με όρους γλυπτικής και καθαρής καλλιτεχνικής έκφρασης. Οι φόρμες της, άλλοτε αυστηρές και λιτές, άλλοτε πολύχρωμες, τολμηρές και πλούσιες σε υφές, συγκροτούν ένα σύμπαν όπου η ύλη αποκτά νοηματοδοτική δύναμη. Η έκθεση παρουσιάζει ένα επιλεγμένο σώμα έργων που συνοψίζουν τον τρόπο με τον οποίο η καλλιτέχνις αναμετρήθηκε με τις παραδόσεις της κεραμικής, ανοίγοντας δρόμους για έναν ελληνικό μοντερνισμό του πηλού.
Σημαντικό τμήμα της έκθεσης αποτελεί η οπτικοακουστική σύνθεση «1095°C», ένα διμερές έργο του Βασίλη Ζηδιανάκη, εμπνευσμένο από τη θερμοκρασία στην οποία η Βερναδάκη όπτιζε τα κεραμικά της.
Στο πρώτο μέρος, 1095°C Out in Space (2016), οι κεραμικές φόρμες αποσυνδέονται από τη λειτουργικότητά τους και “εκτινάσσονται” σε ένα φανταστικό κοσμικό τοπίο. Πιάτα που ανασύρονται ως πλανήτες, τσαγιέρες που αιωρούνται στο κενό — μια παιχνιδιάρικη μεταμόρφωση που αποκαλύπτει τη σουρεαλιστική διάσταση της δουλειάς της.
Στο δεύτερο, 1095°C Down to Earth (2025), τα έργα μεταφέρονται σε ένα γήινο, αλλά σχεδόν άχρονο περιβάλλον, ένα τοπίο άλλης εποχής ή άλλου κόσμου, όπου οι φόρμες γίνονται οργανισμοί και ο πηλός μεταμορφώνεται σε φανταστική βλάστηση. Η παρουσία ενός μυθικού δράκου, που διατρέχει υπαινικτικά το τοπίο, ανασύρει παλαιούς μύθους και υπογραμμίζει την οικολογική διάσταση της ύλης.
Η έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 11 Ιανουαρίου 2026, αποτελεί μια πρόσκληση να δούμε το γνώριμο υλικό του πηλού υπό νέο πρίσμα - ως πεδίο καλλιτεχνικής ελευθερίας, φαντασίας και νέων κοσμογονιών.
Το ετήσιο Fundraising Gala του Μουσείου Μπενάκη
Στις 2 Δεκεμβρίου, οι αίθουσες του ίδιου μουσείου φιλοξένησαν μια διαφορετική αλλά εξίσου ουσιαστική στιγμή: το ετήσιο Fundraising Gala, μια βραδιά που εδώ και χρόνια αποτελεί σημείο αναφοράς για όσους στηρίζουν ενεργά την αποστολή και το έργο του Μουσείου Μπενάκη.
Η φετινή εκδήλωση ήταν αφιερωμένη στην Ελένη Βερναδάκη, όχι μόνο ως τιμή προς μια δημιουργό που διαμόρφωσε την πορεία της σύγχρονης κεραμικής στην Ελλάδα, αλλά και ως γιορτή της δημιουργικότητας, της συνέχειας και της δύναμης του χειροποίητου αντικειμένου. Η αισθητική ταυτότητα της βραδιάς διαμορφώθηκε από την εικαστική ματιά του Βασίλη Ζηδιανάκη, τον ηχητικό σχεδιασμό του Μανώλη Μανουσάκη και τον ευρηματικό φωτισμό της Ελευθερίας Ντεκώ, της οποίας η μακρόχρονη προσφορά στο Μουσείο υπερβαίνει τον επαγγελματικό ρόλο.
Όπως κάθε χρόνο, καθοριστικό ρόλο είχε η Ομάδα Εθελοντών και το προσωπικό του Ιδρύματος - άνθρωποι από κάθε τμήμα, από τη συντήρηση έως την υποδοχή, που διαμόρφωσαν το ζεστό κλίμα της βραδιάς. Παρόντες ήταν εκπρόσωποι των τεχνών, της επιστήμης, της πολιτιστικής πολιτικής και της κοινωνίας, άνθρωποι που αναγνωρίζουν το Μουσείο ως ζωντανό οργανισμό που εξελίσσεται χάρη στη συλλογική στήριξη.
Οι ομιλητές υπογράμμισαν τη σημασία της προσφοράς της Βερναδάκη και τη συμβολή του Μουσείου στη διατήρηση και ανάδειξη της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Η Γενική Γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού, Ελένη Δουνδουλάκη, μίλησε για τη θέση της δημιουργού στο σύγχρονο ελληνικό πολιτισμικό τοπίο, ενώ η Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης του ΕΚΠΑ Ευγενία Αλεξάκη ανέδειξε την εκφραστική δύναμη και το εύρος των αναζητήσεών της.
Στον χαιρετισμό της, η Πρόεδρος της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου, Ειρήνη Γερουλάνου, στάθηκε στη σχέση ανάμεσα στο κοινό και τις συλλογές: στη χαρά και στην ευθύνη της συνύπαρξης με έργα που ανήκουν σε όλους. Ο Επιστημονικός Διευθυντής, Γιώργης Μαγγίνης, μίλησε για την πειθαρχία, τη γνώση και την καλλιτεχνική ανεξαρτησία της Βερναδάκη, χαρακτηριστικά που διαπερνούν το εκτενές έργο της.
Το Fundraising Gala, που ξεκίνησε το 2017 και έχει φιλοξενήσει συνεργασίες με διεθνείς δημιουργούς όπως ο Jean Paul Gaultier και το περιοδικό CABANA, συνεχίζει να αποτελεί μια γέφυρα ανάμεσα στην παράδοση του Μουσείου και τις σύγχρονες προσεγγίσεις της τέχνης και της δημιουργίας. Πέρα από τον οικονομικό του στόχο, είναι ένας θεσμός που καλλιεργεί κοινότητες, ενθαρρύνει τη συμμετοχή και διευρύνει τον δημόσιο διάλογο γύρω από την πολιτιστική κληρονομιά.
