Την πρώτη φορά που ο Ιάκωβος Συρίγος άνοιξε το μικρό του κατάστημα στην Πατησίων, το 1924, δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί ότι οι λιτές, προσεγμένες ξύλινες κατασκευές του θα συνέχιζαν να συζητούνται έναν αιώνα αργότερα. Κι όμως, 101 χρόνια μετά, η εταιρεία SIRIGOS επιστρέφει στη δική της αφετηρία - όχι για να γιορτάσει απλώς μια επέτειο, αλλά για να αναμετρηθεί με το ίδιο της το αρχείο.

Η έκθεση A Century and a Year, που παρουσιάζεται από τις 5 έως τις 8 Δεκεμβρίου στον χώρο Αμαλίας 36, επιχειρεί κάτι που σπάνια συμβαίνει στην ελληνική δημιουργική σκηνή: καλεί 22 σύγχρονους δημιουργούς να ξανασυναντήσουν οκτώ αρχειακά mid-century έπιπλα της SIRIGOS και να τα επανερμηνεύσουν. Όχι μέσα από τον φακό της αναβίωσης, αλλά μέσα από την προσωπική τους γλώσσα.

The Big Exhibition

Η ιδέα της έκθεσης ξεκίνησε πέρσι, στα 100 χρόνια της εταιρείας, ως μια ανοιχτή πρόσκληση προς δημιουργούς από διαφορετικούς κλάδους: αρχιτέκτονες, εικαστικούς, γλύπτες, κεραμιστές, designers, αλλά και ανθρώπους που συνδέονται φιλικά ή επαγγελματικά με τη Sirigos. Η πρόσκληση ήταν απλή: να επιλέξουν ένα από τα αρχειακά έπιπλα της δεκαετίας του '50 και του '60 -έναν μπουφέ, μια «κουτσομπόλα», μια τουαλέτα, μια πολυθρόνα, ένα σκαμνί, κομοδίνα- και να το ξανασκεφτούν από την αρχή. Να δουν πού χωράει το παρελθόν μέσα στο σήμερα και πού το σήμερα μπορεί να ξεβολέψει το παρελθόν.

Το ενδιαφέρον δε βρίσκεται μόνο στο τελικό αντικείμενο, αλλά στη διαδικασία: πώς η μορφή, η υλικότητα και οι αναλογίες ενός παλιού σχεδίου μπορούν να λειτουργήσουν ως έναυσμα για εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις. Κάποιοι καλλιτέχνες κράτησαν το αρχικό αποτύπωμα. Άλλοι ξεκίνησαν από αυτό μόνο για να φτάσουν κάπου εντελώς αλλού.

Στα εργαστήρια της SIRIGOS, όπου τα αρχειακά κομμάτια συνυπήρξαν για μήνες με τις νέες ιδέες, διαμορφώθηκε ένας διάλογος πιο ζωντανός απ' όσο θα επέτρεπε μια τυπική επετειακή έκθεση. Οι συμμετέχοντες -από τον Άγη Μουρελάτο και τη Μελίνα Ξενάκη, μέχρι το Void Studio, το Stones and Walls, τον Απόλλωνα Παπαθεοχάρη, τη Zoumboulakis Architects και άλλους- προσέγγισαν το υλικό ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Κάποιοι επένδυσαν στη λεπτή χειρονομία, στην αίσθηση ότι «κάτι αλλάζει αλλά δεν ξέρεις τι». Άλλοι οδήγησαν τα έπιπλα σε πλήρη ανατροπή, σχεδόν αποδομώντας τα. Όμως σε κάθε περίπτωση, το αρχικό σχέδιο λειτουργεί ως σημείο αναφοράς, σαν μια ανάσα που επιτρέπει στη νέα μορφή να σταθεί.

Σε μια εποχή όπου η συζήτηση γύρω από το design συχνά εγκλωβίζεται ανάμεσα στην εμπορικότητα και τις διεθνείς τάσεις, η έκθεση A Century and a Year υπενθυμίζει κάτι πιο θεμελιώδες: ότι η παράδοση, όταν αντιμετωπίζεται ως ζωντανό υλικό και όχι ως μουσειακό βάρος, μπορεί να παράξει νέες σκέψεις. 

Και ίσως αυτό είναι το πιο ουσιαστικό στοιχείο της έκθεσης. Δείχνει πώς μια οικογενειακή ιστορία μπορεί να εξακολουθεί να παράγει δημιουργικό έδαφος για τους νεότερους. Πώς ο χρόνος, αντί να λειτουργεί ως σύνορο, μπορεί να γίνει εργαλείο.

Origins & Legacy

Η παράδοση δε λειτούργησε ποτέ ως... βάρος. Αντίθετα, υπήρξε το σταθερό θεμέλιο πάνω στο οποίο η SIRIGOS επανεξετάζει, σε κάθε εποχή, τη σχέση της με το αντικείμενο και την κατασκευή. Καθώς ο κόσμος αλλάζει και η αισθητική προσαρμόζεται με τους ρυθμούς μας, η εταιρεία εξελίσσει τη σχεδιαστική γλώσσα της. Από τα στιβαρά νεοκλασικά έπιπλα των πρώτων δεκαετιών έως τις καθαρές, εκλεπτυσμένες φόρμες που χαρακτηρίζουν το σύγχρονο ελληνικό design.

Σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας της υπήρξε η μετάβαση από την εποχή της καθαρά χειροποίητης παραγωγής σε μια περίοδο όπου η τεχνογνωσία συνδυάστηκε με νέα εργαλεία, τεχνολογίες και μεθόδους ακριβείας. Η εταιρεία κατάφερε να ενσωματώσει την καινοτομία χωρίς να χάσει τις αισθητικές της ρίζες. Αυτός ο διπλός παλμός -παράδοση και ανανέωση- είναι που της επέτρεψε να συνεργαστεί με αρχιτέκτονες, σκηνογράφους και designers, υπογράφοντας έργα που απλώνονται από αστικές κατοικίες έως πολιτιστικούς και φιλοξενούμενους χώρους υψηλών απαιτήσεων.

Παρά τις αλλαγές στην αγορά, η SIRIGOS δε λειτούργησε ποτέ ως μαζικός παραγωγός. Αντιθέτως, παρέμεινε μια οικογενειακή επιχείρηση που αντιλαμβάνεται το έπιπλο ως αφήγηση: ως ένα αντικείμενο που γεννιέται από την ανθρώπινη εμπειρία κι επιστρέφει σε αυτήν. Μέσα σε έναν αιώνα λειτουργίας, διαμόρφωσε μια ιδιαίτερη κουλτούρα συνεργασίας με τους πελάτες της, μια διαδικασία όπου η ιδέα, η υλικότητα, η χρήση και η αίσθηση συνυπάρχουν. Αυτή η προσέγγιση είναι που κατέστησε το brand σημείο αναφοράς για όσους αναζητούν αυθεντικότητα και υψηλή ποιότητα στην ελληνική επιπλοποιία.

Σήμερα, η τρίτη γενιά Συρίγου συνεχίζει αυτήν τη φιλοσοφία με τρόπο που τιμά το παρελθόν αλλά κοιτά προς το μέλλον. Ο Νίκος και η Αναστασία, έχοντας μεγαλώσει μέσα στα ξύλα, τα σχέδια, τις μυρωδιές και τους ήχους της κατασκευής, εξελίσσουν τη SIRIGOS με τα χαρακτηριστικά που αποτελούν το DNA της, ήδη από το 1924. Και η έκθεση "A Century and a Year" έρχεται ακριβώς να φωτίσει αυτή τη διαδρομή.

Άλλωστε, όσοι έχουν μεγαλώσει στην Αθήνα της τελευταίας εκατονταετίας, πιθανότατα έχουν συναντήσει -σε σπίτι, σε παλιά φωτογραφία ή σε οικογενειακές ιστορίες- ένα έπιπλο που φέρει το όνομα Συρίγος.