Μεγάλωσε στην Κύπρο την δεκαετία του '80 σε μία πολύ μικρή κοινότητα στην επαρχία της Λευκωσίας. Στα 18 της μέσα από μια σχεδόν «πλανητική» συγκυρία έλαβε μέρος στον Παγκύπριο Διαγωνισμό Ομορφιάς, κέρδισε τον τίτλο της Σταρ Κύπρου 1995 και στη συνέχεια βρέθηκε να εκπροσωπεί την Κύπρο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Ομορφιάς Miss Universe 1996 στο Las Vegas. Από αυτό το ταξίδι προέκυψαν ευκαιρίες που της έδωσαν το διαβατήριο για μία καριέρα στην μόδα και στον χώρο του θεάματος για πάνω από δέκα χρόνια. 

Ταξίδευε σε φρενήρεις ρυθμούς και συνεργάστηκε σαν μοντέλο με μεγάλους Οίκους Μόδας όπως Christian Dior, Moschino, Versace, Κenzo κυρίως στις μητροπόλεις της μόδας Μιλάνο, Παρίσι, Νέα Υόρκη. Το καλοκαίρι του 2001 έκανε διακοπές στην Ελλάδα με εισιτήριο να επιστρέψει στην Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο με νέο συμβόλαιο, αλλά το ταξίδι αυτό δεν πραγματοποιείται ποτέ λόγω της τρομοκρατικής επίθεσης της 11^ης Σεπτεμβρίου. Ήταν η στιγμή που πάγωσε ο χρόνος για όλο τον κόσμο και για τον δικό της επίσης. «Επέστρεψε» νοητά στο ξεκίνημά της και συνειδητοποίησε ότι ο τόπος της ήταν πάντα η τέχνη, αφού από παιδί ζωγράφιζε ακατάπαυστα. 

Έτσι αποφάσισε να δώσει πανελλήνιες για την Καλών Τεχνών της Αθήνας. Το 2013 ολοκλήρωσε το Μεταπτυχιακό Εικαστικών Τεχνών της ΑΣΚΤ με ενδιάμεσο σταθμό ένα εννεάμηνο στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο Central St. Martin’s, «Performance and Design». Μια σειρά από εκθέσεις που ξεκίνησαν από το 2007 συνεχίζουν μέχρι και σήμερα με σταθμούς τις τρεις τελευταίες ατομικές της εκθέσεις «Metamorphoses» στο Ελληνικό Περίπτερο της EXPO 2020 Dubai, στο πλαίσιο της δημόσιας διπλωματίας και της εκδήλωσης «A Universal Narrative of Light From Apollo’s birthplace, Delos, to a brighter future», το οποίο διοργανώθηκε από το Γραφείο του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας τον Μάρτιο του 2022, «Black Gold Flakes» στην Λεβέντειο Πινακοθήκη, Λευκωσία και το «My Finest Fabulous and Amazing Math Book», στο Greenwich University, σε επιμέλεια Μάριου Ψαρρά, στο πλαίσιο του London Festival of Architecture, στο Λονδίνο τον Ιούνιο του 2021. Πλέον βρίσκεται στο δυναμικό της αρχιτεκτονικής ομάδας Block722, από όπου δεν σταματά να εκφράζει τον δημιουργικό της εαυτό. 

Με τη δική της μοναδική διαδρομή, η Έφη Σπύρου αποδεικνύει πως σ' αυτή τη ζωή όλα είναι εφικτά, αρκεί να δίνεσαι με πάθος σε ότι αγαπάς.

Mέσα από μια τόσο ενδιαφέρουσα διαδρομή πως προέκυψε η ιδιότητά σου ως Communication & Artistic Director της αρχιτεκτονικής ομάδας Block722; 

Ολοκληρώνοντας το μεταπτυχιακό της ΑΣΚΤ το 2013 και αφήνοντας πίσω μου για τα καλά τον χώρο της μόδας βρέθηκα στην εκπαίδευση για πέντε χρόνια. Εκεί παράλληλα με την εκθεσιακή μου δραστηριότητα δίδασκα γλυπτική, ζωγραφική και ιστορία τέχνης σε παιδιά και εφήβους, με μεγάλο πάθος και αφοσίωση. Το 2017 και ενώ είχα ήδη αρχίσει να σκέφτομαι το επόμενο βήμα, δέχτηκα πρόταση συνεργασίας από τους Block722 (Σωτήρη Τσέργα και Κάτια Μαργαρίτογλου, πολύ καλοί και αγαπημένοι φίλοι). Εντάχθηκα στην μικρή τότε ομάδα των Block722 (πέντε μόλις ατόμων) και ενώ δεν είχα ενεργό ρόλο στον σχεδιασμό, αλλά καθήκοντα κυρίως διαχείρισης, βούτηξα κυριολεκτικά σε ένα πεδίο γεμάτο συνεχείς προκλήσεις και αποφάσεις που φέρουν το βάρος της αισθητικής και ηθικής με πραγματικούς και μετρήσιμους όρους.

Και ενώ οι Block722 μεγάλωναν και αναπτύσσονταν μέρα με την μέρα, με αποκορύφωμα φέτος να μετράμε 40 μέλη μιας ζεστής και δημιουργικής ομάδας, εγώ μεγαλώνω μαζί τους βρίσκοντας την δική μου θέση, ίσως την ιδανικότερη που θα μπορούσα να φανταστώ, ως υπεύθυνη επικοινωνίας και artistic director. Συμβάλλω στην δημιουργία αφηγήσεων εμπνευσμένων από τον τόπο και τις καλλιτεχνικές πρακτικές και στο σταυροδρόμι της επιμέλειας, και καλλιτεχνικής διεύθυνσης (artistic direction), συνθέτω μαζί τους καλαίσθητους χώρους διοχετεύοντας την ομορφιά και την μοναδικότητα της τέχνης και της εξαιρετικής δεξιοτεχνίας. Kάθε έργο τέχνης ή αντικείμενο-τεχνούργημα προκύπτει μέσα από εκτενή ιστορικά και εικονογραφικά στοιχεία έρευνας σε διάλογο πάντα με το αρχιτεκτονικό έργο και το εννοιολογικό του πλαίσιο (concept-context). Έτσι ξυπνάμε την ψυχή ενός χώρου και ενισχύουμε την εμπειρία.

Τι πραγματεύεται το προσωπικό σου εικαστικό έργο;

Mε αφετηρία το προσωπικό βίωμα πραγματεύεται ζητήματα που αφορούν στην ιδρυματοποίηση, τους αποκλεισμούς και τους εγκλεισμούς (κοινωνικούς/πολιτικούς/οικονομικούς), τη ζωή και τον θάνατο. Και έτσι το προσωπικό ανοίγεται στο συλλογικό, στο οικουμενικό ανεξαρτήτως φύλου, φυλής ή άλλης κατηγοριοποίησης. 

Είσαι η δημιουργός του WOMANIFESTO. Ενός φιλμ-μανιφέστου. Τι ακριβώς είναι;

Πρόκειται για τo πρώτο μωσαϊκό φιλμ-μανιφέστο από γυναίκες δημιουργούς σήμερα. Κάτω από την ομπρέλα της καλλιτεχνικής μη κερδοσκοπικής εταιρίας RUNONART της οποίας είμαι εμπνευστής και ιδρυτής, το WOMANIFESTO αποτελεί το δεύτερο έργο-φιλμ της RUNONART και δικής μου σκηνοθετικής απόπειρας, το οποίο δομείται και αναπτύσσεται μέσα από διακαλλιτεχνικές και διεπιστημονικές συνεργασίες και έχει ριζωματικό χαρακτήρα-αναπτύσσεται δηλαδή σταδιακά και σε όλες τις κατευθύνσεις (με περισσότερες καλλιτέχνιδες/επιστήμονες, από διαφορετικές χώρες, σε διαφορετικούς χώρους και χρόνους).

Το μανιφέστο διακηρύσσει κάτι, είναι ένα καταστατικό κείμενο που περιέχει την αντίσταση αλλά και το όραμα για κάτι νέο, καινοτόμο. Στο WOMANIFESTO I&II, ως σκηνοθέτης και ενορχηστρωτής του έργου, προσκαλώ στο σύνολο 30 γυναίκες δημιουργούς από την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ για να γράψουν και να παρουσιάσουν το δικό τους μανιφέστο δίνοντας για ένα λεπτό on camera την δική τους διακήρυξη στις προκλήσεις των καιρών. Έτσι προκύπτει ένα 30λεπτο φιλμ από 30 μονόλεπτα μανιφέστο! Οι καλλιτέχνιδες εστιάζουν σε θέματα κοινωνικά, πολιτικά, υπαρξιακά. Θέτουν ερωτήματα γύρω από την καταγωγή, την ταυτότητα, την ανθρωπινότητα μας, την μνήμη και την απώλεια, την εξουσία, το περιβάλλον, την γη και την γλώσσα, το Άλλο-το άγνωστο ή το οικείο, το τραύμα και την απελευθέρωση, τον Έρωτα.

Το project αυτό ξεκίνησε την παρθενική του κινηματογραφική παραγωγή στο Θερμοκήπιο Καλλωπιστικών Φυτών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών αρχικά με δεκαπέντε γυναίκες δημιουργούς, ως WOMANIFESTO I, τον Οκτώβριο του 2021 και συνέχισε με ακόμα δεκαπέντε δημιουργούς, ως WOMANIFESTO II, τον Οκτώβριο του 2022.

Με βασικούς πυλώνες του έργου την τέχνη, την πολιτική και το περιβάλλον, προσκαλώ στην ομάδα υποστήριξης του έργου τις δύο Πρέσβειρες (Goodwill Ambassadors) Αννίτα Δημητρίου-Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κύπρου και την Δρ. Ξένια Λοιζίδου-Ακτομηχανικό να συμβάλουν στην ενίσχυση και διάδοση του μηνύματος του έργου για συνύπαρξη, πολυφωνία και ελευθερία.

Το WOMANIFESTO αναπτύσσεται σπονδυλωτά με μακροπρόθεσμο στόχο η δράση να λειτουργήσει ως πρόσκληση, πρόκληση και να μπορέσει να διευρυνθεί με την προσθήκη καλλιτεχνικών μανιφέστο από όλο τον κόσμο έτσι ώστε ο διάλογος να υπερβεί όχι μόνο τα σύνορα αλλά κάθε είδους φραγμό φυλετικό, ηλικιακό ή άλλο.

Καμιά φορά νοιώθω ότι το να διεκδικείς τα αυτονόητα με τρόπο υπερβολικό σε κάνει να χάνεις το δίκιο σου. Ποια είναι η άποψη σου; 

Η διεκδίκηση των δικαιωμάτων δεν γινόταν ποτέ αναίμακτα και η ιστορία έχει πολλά παραδείγματα να μας επιδείξει με πρώτα τα κοινωνικά κινήματα της δεκαετίας του '60 στην Αμερική αλλά και σε όλον σχεδόν τον κόσμο. Οι κινητοποιήσεις τους ήταν γεμάτες ένταση, τις περισσότερες φορές θυμό και βία, απόρροια του απόηχου του πολέμου και της αποξένωσης και κενότητας αξιών. Η αναζήτηση μιας νέας ταυτότητας και πολιτισμικής κοινότητας για ένα πιο συμπεριληπτικό και συμμετοχικό μέλλον, δεν είναι συστατικά πολύ διαφορετικά από αυτά της δικής μας πραγματικότητας. Παρόλα αυτά οποιασδήποτε μορφής φανατισμός φέρει ακριβώς τα αντίστροφα αποτελέσματα από την κάθε καλή πρόθεση ή αξία.

Ποια θα επέλεγες ως τα αγαπημένα υλικά στην τέχνη σου, πως κατέληξες σ’ αυτά και τι είναι αυτό το ξεχωριστό που σου προσφέρουν; 

Τα υλικά μου είναι σαν κινούμενη άμμος ανάλογα με το έργο και την διαδρομή του-την διαδικασία δημιουργίας του. Στα φοιτητικά μου χρόνια ξεκίνησα με το χρώμα σε καμβά ή χαρτί κυρίως σε δύο διαστάσεις αλλά πολύ νωρίς πέρασα στην τρίτη διάσταση με υλικά όπως πηλός, ρητίνη, ξύλο, σίδερο, ύφασμα. Στην πορεία και με σταθμό το έργο μου «Metamorphoses» το πρώτο commissioned έργο από την εταιρία Polygreen (εταιρία με δραστηριότητες στην κυκλική οικονομία και τη διαχείριση αποβλήτων) άρχισα να χρησιμοποιώ έτοιμα βιομηχανικά υλικά. Παράλληλα με αυτή την αναζήτηση διαφορετικών μέσων και υλικών ενέταξα κάποια στιγμή στα υλικά μου και το ίδιο μου το σώμα ως φορέα μηνυμάτων -όχι με την εμπορική και καταναλωτική αξία που υπήρξε στην μόδα- αλλά ως ένα άλλο δομικό υλικό των εικαστικών μου έργων.

Το φιλμ ήρθε αργά στην καλλιτεχνική μου πρακτική. Είναι όμως ένα μέσο που αγάπησα πολύ και θα ήθελα να συνεχίσω να μελετάω και να εξελίσσω.

Τι μέρος της ζωής σου καταλαμβάνει η τέχνη; 

Τι μέρος καταλαμβάνει η αναπνοή στην ζωή ενός ανθρώπου; Αυτό είναι η τέχνη για έναν καλλιτέχνη

Πώς τα προσωπικά σου βιώματα εντάσσονται στο έργο σου; 

Εδώ θα μοιραστώ μία σημαντική στιγμή για μένα και για την πορεία μου ως καλλιτέχνη. Βρίσκομαι στο Λονδίνο το 2009 και παρουσιάζω σε μία από τις επιβλέπουσες καθηγήτριες του Μεταπτυχιακού στο Central Saint Martins’ την εικαστική μου δουλειά. Με διακόπτει λοιπόν και με προβληματισμένο ύφος αφήνει να περάσουν κάποια δευτερόλεπτα σιωπής για να μου πει στην συνέχεια: «Είναι μία πάρα πολύ ωραία δουλειά... αλλά πες μου λίγο την δική σου προσωπική ιστορία». Με ξαφνιάζει προς στιγμής η ερώτηση, αλλά πολύ γρήγορα ξεκινάω να εξιστορώ όλη μου την διαδρομή - την «απόδραση» μου από την Κύπρο αρχές της δεκαετίας του '90, το ταξίδι μου στην Αμερική, την καριέρα μου στη μόδα και τις εμπειρίες μου, την στροφή και την ένταξη μου στην Σχολή Καλών Τεχνών... Και πριν τελειώσω με διακόπτει και αναφωνεί «Αυτό είναι!!! Αυτή είναι η πρώτη σου ύλη». Όσο απίθανο και αν ακούγεται ήταν η πρώτη φορά που κάποιος έπαιρνε όλα μου τα κομμάτια, μιας θραυσματικής μέχρι τότε ταυτότητας και τα έκανε «Ένα». Από τότε ήταν όλα πολύ πιο ξεκάθαρα για μένα! Όλα αυτά που έζησα μπορούσαν να συνυπάρξουν μέσα μου και κατ’ επέκταση στα έργα μου, αρμονικά. Η «πρώτη μου ύλη» αποτέλεσε έκτοτε και αποτελεί την βάση επάνω στην οποία υφαίνονται τα έργα μου και η στιγμή αυτή της αποκάλυψης υπήρξε η στιγμή της συμφιλίωσης των δαιμόνων και των αγγέλων μέσα μου.

Όταν έρχεται η μαγική στιγμή που ένα έργο ολοκληρώνεται, το νιώθεις;

Στα έργα μου είτε ατομικά είτε συλλογικά μπαίνει πάντα μία άνω τελεία πριν αποφασίσω να τα εκθέσω. Δεν έχω ποτέ την αίσθηση ότι ολοκληρώνεται κάτι... είναι σαν να κάνει μία παύση για να ξεκουραστεί - και εγώ μαζί του - και μετά συνεχίζει να μεταλλάσσεται ή να αναπτύσσεται σε διαφορετικό χρόνο και μορφή. Μαγικές στιγμές είναι λίγες και είναι όταν βλέπεις ότι το έργο σου αφήνει κάτι στα μάτια του άλλου -ένα ίχνος συγκίνησης, ανακούφισης, ταραχής- χωρίς εσύ να έχεις πει σχεδόν τίποτα.

Yπάρχει όριο στη δημιουργικότητα σε σχέση με την τέχνη;

Η τέχνη είναι ο μόνος τόπος χωρίς όρια όσον αφορά στην δημιουργικότητα, φαντασία, ελευθερία της έκφρασης- όταν βέβαια δεν εγκλωβίζεται στις προσταγές της αγοράς και του κεφαλαίου.

Τι παρατηρείς πρώτα σε έναν χώρο και ποιο είναι το interior style που αγαπάς; 

Τη σχέση του με το φως και την ατμόσφαιρα που δημιουργεί (μέσα από τα ανοίγματα, τα υλικά, τις φόρμες, τις γραμμές, τις διαδρομές). Νιώθω οικεία σε χώρους που έχουν κάτι προσωπικό και κάτι κρυμμένο να αποκαλύψουν σιγά σιγά και με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά. 

Τι κρατάς και τι πετάς στον χώρο σου; 

Κρατάω βιβλία και βινύλια και χαρίζω ό,τι δεν μου χρειάζεται. Κάτι που θα κάνει κάποιον άλλον ευτυχισμένο. Πετάω ότι με στεναχωρεί και δεν το έχω ανάγκη. 

Ποιες είναι οι σωστές «δόσεις ενέργειας» που διαθέτεις στην τέχνη, στη δουλειά και σε όλα τα υπόλοιπα; 

Οι σωστές δοσολογίες είναι για τις συνταγές γλυκών μόνο (γέλια). Προσπαθώ να εστιάζω στο κάθε πράγμα, σε κάθε δράση ξεχωριστά και να δίνω όλη μου την ενέργεια για όσο διάστημα αυτό κρατάει. Είτε αυτό είναι ένα έργο, μία παρουσίαση, μία στιγμή ξεκούρασης, μια αγκαλιά.

Ποιοι είναι οι άνθρωποι που επηρέασαν περισσότερο το έργο σου;

Όλοι όσοι με αγάπησαν, όλους όσους αγάπησα, στην μεγάλη διαδρομή μου μέχρι τώρα. Μα πιο πολύ ο σύντροφός μου για αυτό που ήταν, είναι και θα είναι για μένα.

Οι ανθρώπινες σχέσεις σήμερα...

Δύσκολες όσο δεν ακούμε τον άλλο, μαγικές όσο βαδίζουμε παρέα.

Ποια είναι τα επόμενα σου βήματα

1, 1, 2, 1, 2, 3, 1, 2, 3, 4, 1, 2, 3, 4, 5, 1, 2, 3, 4, 5, 6, ...

Η χαρά της ζωής περιλαμβάνει...

Το ανεκπλήρωτο.

Ποιο είναι το πιο αγαπημένο σου κόσμημα;

Ένα μενταγιόν της προγιαγιάς μου.

Φοράς πράγματα για χρόνια, κι αν ναι, ποιο αξεσουάρ δεν αποχωρίζεσαι;

Η βέρα της μαμάς μου και μία από τις τσάντες που μου χάρισε αγαπημένη φίλη.

Το αγαπημένο σου μουσείο/gallery και η έκθεση που λάτρεψες;

British Museum, έκθεση του Francis Bacon.

Το πιο ριψοκίνδυνο πράγμα που έχεις κάνει...

Να κάνω ιππασία τη νύχτα στην έρημο, σε άγνωστο μέρος χωρίς να έχω ανέβει ξανά ποτέ σε άλογο.

Η καλύτερη συμβουλή που σου έχουν δώσει ποτέ...

Δεν ανησυχώ για σένα.

Κάτι για το οποίο είσαι περήφανη...

Που με αγάπησα.

Μια τέλεια μέρα θα ξεκινούσε... και θα τελείωνε...

Με μια αγκαλιά.