fbpixel

Search icon
Search
SKG Stories: Η πόλη μέσα από τα μάτια του Βασίλη Μπαλάσκα
SKG STORIES

SKG Stories: Η πόλη μέσα από τα μάτια του Βασίλη Μπαλάσκα

Ο καταξιωμένος εικαστικός μιλάει για όλα όσα λατρεύει στη Θεσσαλονίκη


Ο Βασίλης Μπαλάσκας είναι ένας άνθρωπος με πολλές ιδιότητες. Εικαστικός, συγγραφέας και ακαδημαϊκός είναι οι βασικές του. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει τη βάση του στο Λονδίνο, όπου εργάζεται ως διευθυντής Έρευνας στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Kingston. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Τριανδρία και στη συνέχεια μετακόμισε μαζί με την οικογένεια του στην περιοχή του Ντεπώ. Οι σπουδές του ακολούθησαν μια εξελικτική πορεία. Αρχικά σπούδασε Οικονομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Αγγλική πρωτεύουσα, όπου έκανε το προπτυχιακό του  Πειραματικό Κινηματογράφο κι έπειτα σειρά είχαν το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό του στο Royal College of Art. Παρόλο που ζει και εργάζεται στο εξωτερικό δεν ξεχνάει την πόλη που μεγάλωσε και ενηλικιώθηκε. Επιστρέφει πάντοτε σ' αυτήν τόσο για προσωπικούς όσο και για επαγγελματικούς λόγους. Μάλιστα, από τις 20 Ιουλίου μέχρι και τις 15 Σεπτεμβρίου ο εικαστικός παρουσιάζει στη Θεσσαλονίκη και πιο συγκεκριμένα στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου την εγκατάσταση «2291». Πρόκειται για μία παραγωγή της Ergon-Culture στο πλαίσιο του προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, «Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός», η οποία εμπνέεται από την επέτειο των 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή, που είναι και η θεματική του φετινού προγράμματος.

4722-029-1-1.jpg
Παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Ergon Culture. Photo Credits: Θάνος Καρτσόγλου

Αεικίνητος και δημιουργικός, ο Βασίλης ή αλλιώς Bill, είναι ένας άνθρωπος που δεν σταματάει να εμπνέεται από τα γεγονότα της επικαιρότητας, προσπαθεί να εξελίσσεται συνεχώς, ενώ παράλληλα πιστεύει ότι η τέχνη βρίσκεται παντού γύρω μας, ακόμα και στο πιο «μικρά» και πράγματα, τα οποία πολλές φορές μπορεί να μην τα προσέξουμε την πρώτη ματιά.

Ας τον γνωρίσουμε καλύτερα!

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Τριανδρία, όπου και έμεινα μέχρι τα 14 περίπου. Έπειτα, μετακομίσαμε στην περιοχή του Ντεπώ, κοντά στο Μέγαρο Μουσικής. Νομίζω ότι το συναισθηματικό μου δέσιμο με τις δύο περιοχές έχει να κάνει με την εγγύτητά τους στα δύο βασικά γεωγραφικά στοιχεία της πόλης – το βουνό και τη θάλασσα. Βέβαια, έχουν αλλάξει στο πέρασμα του χρόνου, αλλά σαφώς περισσότερο η Τριανδρία, η οποία σταδιακά απέκτησε πολλά παραδοσιακά αστικά χαρακτηριστικά.

Η αγαπημένη μου γειτονιά είναι η Άνω Πόλη. Παλιότερα, πιθανότατα θα απαντούσα οποιοδήποτε σημείο του Ιστορικού Κέντρου, αρκεί να ζούσα σχετικά ψηλά. Ωστόσο, όσο περνούν τα χρόνια, η θέα της θάλασσας από ψηλότερα είναι ένα στοιχείο που μου δίνει χαρά και με ηρεμεί. Ακόμα και όταν παρεμβάλλονται αρκετά αρχιτεκτονικά ατοπήματα μέχρι το βλέμμα να φτάσει στον προορισμό του.

Όταν ήμουν παιδί ήθελα να γίνω διάφορα. Άλλαξα πολλές φορές γνώμη, θεωρώντας ότι θα γίνω από χτίστης μέχρι αστροφυσικός και διπλωμάτης. Τελικά, μέσα από μία διαδρομή που δεν θα μπορούσα να είχα φανταστεί, αυτή των οικονομικών επιστημών, κατέληξα στα εικαστικά, όπως επίσης και στο συγγραφικό-ακαδημαϊκό κομμάτι της δουλειάς μου, που είναι εξίσου σημαντικό με το καλλιτεχνικό.

Σπούδασα αρχικά Οικονομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, που μου έδωσαν και τη δυνατότητα να ζήσω τη φοιτητική ζωή της πόλης. Μετά μετακόμισα στην Αγγλία, οπού έκανα προπτυχιακές σπουδές στον Πειραματικό Κινηματογράφο κι έπειτα μεταπτυχιακό και διδακτορικό στο Royal College of Art.

14722-015-1.jpg
Bill Balaskas, "2291", εγκατάσταση neon, 400 x 550 εκ. Παραχώρηση της Ergon-Culture και του καλλιτέχνη. Photo Credits: Θάνος Καρτσόγλου

Η ενασχόληση μου με την τέχνη ξεκίνησε από τότε που ακόμα σπούδαζα στη Θεσσαλονίκη και άρχισα να δημιουργώ πειραματικές ταινίες μικρού μήκους, οι οποίες τελικά με οδήγησαν στην Αγγλία.

Το πιο ξεχωριστό έργο μου είναι αυτό που δουλεύω κάθε φορά για μία προσεχή έκθεση ή αυτό που μπορεί να ονειρεύομαι ως το «ιδανικό» για το απώτερο μέλλον.

Η τέχνη για εμένα είναι παντού γύρω μας. Από τους συνδυασμούς των χρωμάτων στις προσόψεις των κτιρίων και τον σχεδιασμό των πράσινων χώρων των πάρκων, έως τα δημόσια έργα τέχνης που εκτίθενται σε διάφορα σημεία της πόλης. Όλα αυτά τα στοιχεία, που εύκολα αγνοούνται, μπορούν να αποκαλύψουν πάρα πολλά για την ουσιαστική θέση του πολιτισμού σε μία πόλη, σ' ένα εκπαιδευτικό σύστημα, σε μία κοινωνία.

Το “2291” είναι μία νέα παραγωγή της Ergon-Culture και παρουσιάζεται στο πλαίσιο του προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, «Όλη η Ελλάδα Ένας Πολιτισμός». Το κεντρικό στοιχείο του project είναι μία καινούργια εγκατάσταση neon που εκτίθεται στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θεσσαλονίκης και εμπνέεται από την επέτειο των 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή, που είναι και η θεματική του φετινού προγράμματος. Ο τίτλος αποτελεί μία αντιστροφή των ψηφίων της χρονολογίας της Μικρασιατικής Καταστροφής (1922) και σκοπό έχει να προσεγγίσει τον διαχρονικό και οικουμενικό χαρακτήρα των προσφυγικών καταστροφών. Κύρια πηγή έμπνευσης υπήρξε για μένα η ιστορία του παππού μου, ο οποίος διέφυγε από τη Σμύρνη τον Σεπτέμβριο του 1922, και έζησε την Καταστροφή. Ωστόσο, αυτό που με ενδιέφερε κυρίως στην ιστορία του δεν ήταν ο πόνος της προσφυγιάς και των διωγμών, αλλά η ζωή που έζησε μετά την Καταστροφή και παρά την Καταστροφή. Μία ζωή που ήταν γεμάτη και πάντα προσανατολισμένη προς το μέλλον.

Αντλώ έμπνευση συχνά από γεγονότα της επικαιρότητας, τα οποία προσπαθώ να συνδέσω με αυτά που θεωρώ ότι αποτελούν τα βαθύτερα αίτια μίας κοινωνικής ή πολιτικής κατάστασης. Τελικά, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, πρόκειται για αίτια που πάντα αγγίζουν κι ένα κομμάτι της ίδιας της ανθρώπινης φύσης, που είτε τα γεννά είτε τα ενισχύει.

Ένας χώρος τέχνης που ξεχωρίζω στην πόλη μου είναι το Λιμάνι, τόσο για την παρουσία των χώρων του MOMus, όσο και για τις αίθουσες που φιλοξενούν τις προβολές του Φεστιβάλ Κινηματογράφου και του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ κάθε χρόνο. Όλες οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ υπήρξαν βασικό κομμάτι της φοιτητικής μου ζωής. Συχνά ξημεροβραδιαζόμουν σε ταινίες και συζητήσεις, κάνοντας πολλές διαδρομές ανάμεσα στο Ολύμπιον και την Πρώτη Προβλήτα.

Ένα έργο που μ’ εντυπωσίασε είναι τα Seagram Murals του Rothko. Ποτέ δε θα ξεχάσω την πρώτη φορά που αντίκρισα τους πίνακες εκτεθειμένους στην ειδική αίθουσά τους στην Tate Modern. Μία από τις λίγες περιστάσεις με τις οποίες θα μπορούσα να συγκρίνω αυτήν την εμπειρία είναι ο θαυμασμός και, ταυτόχρονα, το δέος που ένιωσα παρακολουθώντας για πρώτη φορά τις ταινίες του Dreyer.

Ο καλλιτέχνης που αγαπώ είναι κάποιος που βυθίζεται απόλυτα στην τέχνη του, αλλά πάντα αναδύεται με μία αλήθεια οικουμενική και διαχρονική. Από τον Francis Bacon και την Louise Bourgeois έως τον Κουνέλλη και από την Mona Hatoum και τον Jimmie Durham έως τον Κανιάρη. Και πόσοι άλλοι σε όλες τις τέχνες.

Μία στιγμή στην καριέρα μου που έχει μείνει ανεξίτηλη ήταν η εκπροσώπηση του Ηνωμένου Βασιλείου στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα του Λονδίνου και στο Μάριμπορ, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, το καλοκαίρι του 2012. Ήταν εξαιρετική τιμή να επιλεχθώ ως νέος καλλιτέχνης και για τις δύο διοργανώσεις παρόλο που δεν είμαι Βρετανός.

Τη ζωή μου μετά από 10 χρόνια τη φαντάζομαι κάπου κοντά στη θάλασσα, με λιγότερες ακαδημαϊκές υποχρεώσεις και περισσότερο χρόνο για προσωπικό διάβασμα και γράψιμο.

Ένα 24ωρο μου περιλαμβάνει πολλές συναντήσεις για θέματα έρευνας στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Kingston και δύο με τρεις καφέδες.

Το μαγαζί - «στέκι» που μου αρέσει να πίνω τον καφέ μου αλλάζει κατά καιρούς. Τα τελευταία χρόνια πηγαίνω αρκετά συχνά στο «Ύψιλον», αν και από τα εφηβικά μου χρόνια ο «Θερμαϊκός» αποτελεί μία σταθερή επιλογή στην Παλιά Παραλία. Επίσης, πριν από μερικές εβδομάδες απόλαυσα πραγματικά τον καφέ μου στο «Ρομάντζο», με την πόλη σχεδόν σε λήθαργο, σ' ένα διάλειμμα από τις προετοιμασίες για την εγκατάσταση στο Αρχαιολογικό Μουσείο.

Η πιο έντονη μνήμη που έχω από τη Θεσσαλονίκη είναι οι περιπλανήσεις στην άδεια πόλη αργά το βράδυ μετά από εξόδους με φίλους ή μετά από κάποιο ραντεβού.

Το μέρος της Θεσσαλονίκης που έχω την πιο ωραία ανάμνηση είναι το δάσος του Σέηχ Σου, όπου πηγαίναμε εκδρομές κάθε Σαββατοκύριακο όταν ήμουν παιδί.

All time classic αγαπημένο μου μέρος στην πόλη είναι ο πεζόδρομος της Ζεύξιδος. Μου θυμίζει πάντα το πρώτο ποτό πριν από μία βραδινή έξοδο που συχνά θα κρατούσε μέχρι το επόμενο πρωί. Κάθε φορά που περνάω από εκεί, δεν μπορώ να μη χαμογελάσω.

06.jpg
Bill Balaskas & Stop LAPD Spying Coalition, "Before the Bullet Hits the Body", 2021 | Επίγεια τοιχογραφία (αυτοκόλλητα βινυλίου) στο πάρκο Πεδίον του Άρεως, Αθήνα, Ελλάδα | Σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Κέντρο Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Φωτογραφία Γιώργος Παπαχαραλάμπους | Ευγενική παραχώρηση της Ωνάσης Στέγης.

Η καλύτερη συμβουλή που μου έχουν δώσει ποτέ είναι να έχω υπομονή. Η οποία, ταυτόχρονα, αν «διαβαστεί» λάθος, μπορεί να είναι και η χειρότερη.

Το επόμενο project που ετοιμάζω θα πραγματοποιηθεί στην Αυστραλία, όπου θα είμαι επισκέπτης καθηγητής στο Australian National University για το 2022-2023. Θα συνδυάζει την ακαδημαϊκή και συγγραφική μου δουλειά με την καλλιτεχνική μου ιδιότητα προκειμένου να εστιάσει στο πως συνεργάζονται τα πανεπιστήμια με τους καλλιτέχνες και τα πολιτιστικά ιδρύματα. Στην περίπτωση της Αυστραλίας, αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και πραγματικά χρήσιμο, γιατί έχει να κάνει με την αποαποικιοποίηση, που αποτελεί έναν ολοένα και σημαντικότερο στόχο παγκοσμίως, τόσο στην εκπαίδευση όσο και στον πολιτισμό.

Μια από τις καθημερινές μου συνήθειες είναι να περπατήσω στη Νέα Παραλία, από το Μέγαρο Μουσικής έως τον Λευκό Πύργο. Πολλές φορές είναι το πρώτο πράγμα που κάνω όταν επιστρέφω στη Θεσσαλονίκη από το Λονδίνο ή από κάποιο άλλο ταξίδι.

Το «κρυφό» μου σημείο στην πόλη οπουδήποτε με θέα τη θάλασσα. Από ένα παγκάκι στη Νέα Παραλία μέχρι τη Μονή Βλατάδων.

Η Θεσσαλονίκη μου αρέσει γιατί μπορεί κανείς να περπατήσει ολόκληρο το Ιστορικό της Κέντρο και να κάνει σχεδόν τα πάντα όλες τις ώρες της ημέρας. Και γιατί ο αρχαιολογικός άξονας από το Επταπύργιο μέχρι τον Θερμαϊκό και η οπτική επαφή με τον Όλυμπο αποτελεί ένα πραγματικά μοναδικό γεωγραφικό και πολιτισμικό «δώρο», που συνδέει την ιστορία χιλιάδων χρόνων με μία και μόνο ματιά.

Αν θα άλλαζα κάτι στη πόλη μου θα ήταν τα πεζοδρόμια, τα οποία θεωρώ βασικό στοιχείο πολιτισμού και ποιότητας ζωής οποιασδήποτε πόλης. Επίσης, θα άλλαζα τη σχέση των Θεσσαλονικέων με τα μνημεία της πόλης και την ιστορία της, τα οποία αγνοούν ή/και παρερμηνεύουν σε μεγάλο βαθμό. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, ίσως, η Ροτόντα.

Τη Θεσσαλονίκη θα την ήθελα περισσότερο ουσιαστικά εξωστρεφή, ανοιχτή σ' έναν κόσμο που αλλάζει ολοένα και πιο γρήγορα. Επίσης, θα την ήθελα μία πόλη ανοιχτή στην ίδια της την ιστορία, που είναι κάτι που φαντάζει εύκολο, αλλά τελικά δεν είναι.

Αν θα έπρεπε να τη χαρακτηρίσω με 3 λέξεις, Η Πόλη Μου.

Κεντρική φωτογραφία: 

Αριστερά: 19 Bill Balaskas, "Culture", 2013 | Εγκατάσταση μικτής τεχνικής (νέον, 1.000 μέτρα καλώδιο, πρίζα), 200 x 180 x 80 cm. 

Κέντρο: Πορτρέτο παραχώρηση του καλλιτέχνη και της Ergon Culture | Photo Credits: Θάνος Καρτσόγλου.

Δεξιά: Bill Balaskas, "2291", εγκατάσταση neon, 400 x 550 εκ. | Παραχώρηση της Ergon-Culture και του καλλιτέχνη | Photo Credits: Θάνος Καρτσόγλου