Mobbing... ή αλλιώς ηθική παρενόχληση. Είναι η ψυχική κακοποίηση που διαδραματίζεται στο εργασιακό περιβάλλον των υπαλληλικών επαγγελμάτων, μια έντονα βιωματική μορφή συναισθηματικού-ηθικού προπηλακισμού που επιτελείται μέσω της στοχοποίησης ενός συνήθως ατόμου από τους ανωτέρους του και η οποία είναι πολύ πιο δύσκολο ν’ αποδειχτεί σε σχέση με τη σωματική της εκδοχή (bullying) λόγω έλλειψης «χειροπιαστών» στοιχείων. 

Τα τελευταία χρόνια στους εργασιακούς χώρους αναπτύχθηκε ένα νέο φαινόμενο, γνωστό ως σύνδρομο mobbing, το οποίο, αν και η πραγματική διάστασή του δεν είναι ακόμα γνωστή, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων. Ορίζεται ως κατ’ επανάληψη υβριστική συμπεριφορά, εντός ή εκτός της επιχείρησης ή του οργανισμού που εκδηλώνεται, ειδικότερα με ενέργειες, λόγια, εκφοβισμούς, πράξεις, χειρονομίες, τρόπους οργάνωσης της εργασίας και μονομερή γραπτά κείμενα που έχουν χαρακτήρα ή σκοπό να προσβάλουν την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια ή τη σωματική ή ψυχική ακεραιότητα του εργαζομένου κατά την εκτέλεση της εργασίας του, να θέσουν σε κίνδυνο τη θέση απασχόλησής του ή να δημιουργήσουν εχθρικό, εκφοβιστικό, υποτιμητικό, ταπεινωτικό ή προσβλητικό εργασιακό περιβάλλον.

Οι τακτικές του mobbing

• Λεκτική επιθετικότητα

Οι εκφοβιστές στον χώρο εργασίας συχνά είναι λεκτικά επιθετικοί προς τους στόχους τους. Η επιθετικότητα μπορεί να έχει τη μορφή δυσάρεστης ομιλίας ή ακόμα και σεξουαλικής παρενόχλησης. Επιπλέον, ο στόχος μπορεί να υποστεί προσβολές και σαρκαστικές παρατηρήσεις, εμπαιγμό και χλευασμό.

• Φυσική επιθετικότητα

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η επιθετικότητα κλιμακώνεται περνώντας από τη λεκτική στη φυσική κι έχοντας σημαντικές επιπτώσεις στο εργασιακό κλίμα και στην υγεία του θύματος. Ενώ οι εκφοβιστές στο περιβάλλον εργασίας σπάνια χρησιμοποιούν σωματική επιθετικότητα, επειδή φοβούνται ότι θα αντιμετωπίσουν ποινικές κατηγορίες, μπορεί να συμβεί εάν οι δράστες έχουν λόγο να πιστεύουν ότι δε θα υποστούν επιπτώσεις.

• Συκοφαντία

Κακόβουλα, πικρόχολα κι ενοχλητικά σχόλια, όπως και συκοφαντία «εκτοξεύονται» αρκετές φορές εις βάρος του θύματος από τους υποστηρικτές του mobbing. Σε ακραίες περιπτώσεις, αυτές οι εκστρατείες μπορεί να επεκταθούν έξω από το γραφείο ή γενικότερα στον χώρο όπου εργάζεται το θύμα.

Η γνώμη των ειδικών

Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι οι εκφοβιστές επιλέγουν στόχους, λόγω της διαφορετικότητάς τους από την πλειονότητα των συναδέλφων τους. Αυτές οι διαφορές μπορεί να περιλαμβάνουν το φύλο, τη φυλή, τη θρησκεία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ηλικία, τις φυσικές ιδιότητες (ψηλός, κοντός, υπέρβαρος, λιγότερο βάρος κ. λπ.) ή κάποια αναπηρία.

Άλλοι ερευνητές σημειώνουν ότι τα θύματα είναι σκληρά εργαζόμενοι και γενικά καλοί, μη αντιπαραθετικοί άνθρωποι. Αν και αυτά συχνά θεωρούνται θετικά χαρακτηριστικά, μπορούν να αξιοποιηθούν από bullies που πιστεύουν ότι ένα άτομο που είναι ομαδικός παίκτης και που εργάζεται για να ταιριάξει με όλους δεν απαντά επιθετικά στον εκφοβισμό.

The side effects

Μπορεί να επιφέρει στον εργαζόμενο δυσκολίες στον ύπνο, κατάθλιψη, ανάπτυξη διαφόρων μορφών μανίας, κάποιες φορές έντονη επιθετικότητα, σωματική κόπωση ή/και τάσεις αυτοκτονίας. Αν δε σταματήσει άμεσα η παρενόχληση, δεν ερευνηθούν οι αιτίες που την προκάλεσαν στον εργασιακό χώρο και δε ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα, υπάρχει ο κίνδυνος τα προβλήματα να γίνουν τόσο σοβαρά, ώστε να χρειαστεί μακροχρόνια ιατρική και ψυχοθεραπευτική φροντίδα από ειδικούς.

Οι αρνητικές συνέπειες για τις επιχειρήσεις, σε ό,τι αφορά την αποδοτικότητα και τις οικονομικές επιδόσεις είναι σημαντικές, καθώς παρατηρήθηκε ότι το επίπεδο απόδοσης ενός εργαζόμενου που υφίσταται mobbing, μπορεί να σημειώσει πτώση κατά 80% όσον αφορά τις ικανότητές του, τις αντιστάσεις του στο εργασιακό στρες και την προσοχή του, με αποτέλεσμα την εκδήλωση ψυχικής ή σωματικής ασθένειας που θα τον οδηγήσει σε απουσία από την εργασία του.

The facts

• Ο ένας στους 10 Έλληνες παραδέχεται συνθήκες εκφοβισμού στη δουλειά του.
• Το 5% των Ελλήνων αναφέρουν περιστατικά σωματικής βίας στη δουλειά τους.
• Το 8% των Ευρωπαίων έχουν υποστεί mobbing.
• Το 80% μειώνει την αποδοτικότητά του εξαιτίας του mobbing.
• Το 50% των θυμάτων του συνδρόμου αναφέρει ότι υποφέρει από έντονο άγχος. Για τον λόγο αυτό διατυπώθηκαν εισηγήσεις για τους εργαζόμενους ώστε: α) να μην περιορίζεται η δυνατότητα να εκφράζουν τη γνώμη τους, β) να μπορούν να επικοινωνούν με τους προϊσταμένους και συναδέλφους τους και γ) να μην πλήττεται η κοινωνική αναγνώριση.
• Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας αναφέρει ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, οι εταιρίες πληρώνουν για τον ίδιο λόγο 200 δις δολάρια. Τα 3/4 των ανθρώπων που επιζητούν ιατρική βοήθεια έχουν συμπτώματα που σχετίζονται με την έλλειψη εργασιακής ικανοποίησης και αδυναμία χαλάρωσης.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι κάποιες φορές τα πράγματα είναι αναπόφευκτα δύσκολα και ότι απλώς πρέπει να σφίξουν τα δόντια ή πολύ χειρότερα να συνηθίσουν. Έτσι καταλήγουν να αποδέχονται το stress σαν μέρος της δουλειάς τους και χωρίς να το καταλάβουν υποβάλλουν τον εαυτό τους σε μια καθημερινή φθορά.