Η πρόσφατη κίνηση μιας νεαρής Ιρανής φοιτήτριας να αφαιρέσει δημόσια το χιτζάμπ της στην Τεχεράνη αποτελεί άλλο ένα επεισόδιο στην αντιπαράθεση μεταξύ του ιρανικού καθεστώτος και των γυναικών που ζητούν ελευθερία και ίσα δικαιώματα. Το περιστατικό σημειώθηκε μέσα σε έντονα φορτισμένο κλίμα στον περιβάλλοντα χώρο του Ισλαμικού Πανεπιστημίου Αζάντ της Τεχεράνης, αφού παρενοχλήθηκε σωματικά από αξιωματικούς ασφαλείας επειδή φορούσε λάθος το χιτζάμπ και, συγκεκριμένα, επειδή δε φορούσε τη μαντίλα της. Το περιστατικό έχει προκαλέσει σοκ στο Ιράν, καθώς οι γυναίκες συνεχίζουν να υφίστανται σοβαρές πιέσεις και κυρώσεις για την μη τήρηση του ενδυματολογικού κώδικα.

Τώρα, το ιρανικό γραφείο της Διεθνούς Αμνηστίας ζητά την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση της φοιτήτριας, της οποίας η ταυτότητα παραμένει άγνωστη. «Οι καταγγελίες για ξυλοδαρμό και σεξουαλική βία εναντίον της κατά τη διάρκεια της σύλληψης χρειάζονται ανεξάρτητες και αμερόληπτες έρευνες», υποστήριξε στην ανακοίνωσή της η Διεθνής Αμνηστία, τονίζοντας πως όλοι όσοι βρεθούν υπεύθυνοι πρέπει να λογοδοτήσουν.

Ο γενικός διευθυντής Δημοσίων Σχέσεων του Ισλαμικού Πανεπιστημίου Αζάντ, Amir Mahjob ανέφερε σε ανάρτηση στο X ότι «στο αστυνομικό τμήμα διαπιστώθηκε ότι ήταν υπό σοβαρή ψυχική πίεση και είχε ψυχική διαταραχή», όπως μετέδωσε το Reuters. Αξιωματούχος του πανεπιστημίου επιβεβαίωσε αργότερα τη σύλληψή της. «Μετά από την άσεμνη πράξη της φοιτήτριας στο Τμήμα Επιστήμης και Έρευνας του πανεπιστημίου, η ασφάλεια της πανεπιστημιούπολης επενέβη και παρέδωσε το άτομο στις αρχές επιβολής του νόμου», έγραψε ο Amir Mahjoub. «Τα κίνητρα και οι βαθύτεροι λόγοι των πράξεων της φοιτήτριας διερευνώνται».

Λίγες ώρες αργότερα, το Amir Kabir Newsletter, μια φοιτητική ομάδα στο Telegram, ανέφερε λεπτομέρειες για το περιστατικό, υποστηρίζοντας ότι η φοιτήτρια έμεινε μόνο με τα εσώρουχα της αφού προηγουμένως παρενοχλήθηκε επειδή δε φορούσε μαντίλα ενώ τα ρούχα της τα έσκισαν οι δυνάμεις ασφαλείας.

Από το 1979, όταν κι επιβλήθηκε ο αυστηρός ενδυματολογικός κώδικας μετά την Ισλαμική Επανάσταση, οι Ιρανές υποχρεούνται να καλύπτουν τα μαλλιά και το σώμα τους με μακριά, φαρδιά ρούχα. Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι αντιδράσεις εναντίον αυτών των περιορισμών έχουν ενταθεί. Ο θάνατος της Μαχσά Αμινί τον Σεπτέμβριο του 2022 –που συνελήφθη για παραβίαση του κώδικα ενδυμασίας– αποτέλεσε αφορμή για κύμα διαδηλώσεων, και παρά τη σφοδρή καταστολή, οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται. Η πράξη της φοιτήτριας αντικατοπτρίζει αυτό το ευρύτερο κίνημα αντίστασης, υπογραμμίζοντας την αποφασιστικότητα ορισμένων γυναικών να αψηφήσουν το καθεστώς.

Ως αποτέλεσμα, οι αντιδράσεις από τις Αρχές είναι αυστηρές, καθώς έχουν ενισχύσει τους ελέγχους με την εγκατάσταση καμερών στους δρόμους της Τεχεράνης, σε μια προσπάθεια να εντοπίζουν και να τιμωρούν όσες δεν φορούν το χιτζάμπ τους. Αυτή η μορφή επιτήρησης, μαζί με τα σχέδια για χρήση βιομετρικών δεδομένων, ενισχύει τον έλεγχο στις γυναίκες και την καταπίεση. Το καθεστώς, διατηρώντας τη θέση του ότι το χιτζάμπ είναι αναπόσπαστο στοιχείο της θρησκευτικής και πολιτικής του ταυτότητας, δηλώνει πως όσοι προτρέπουν τις γυναίκες να αγνοούν τον νόμο θα διώκονται ποινικά. Επιπλέον, οι γυναίκες που δεν συμμορφώνονται συχνά αποκλείονται από δημόσιους χώρους, όπως οι σταθμοί μετρό, ενώ κινδυνεύουν με συλλήψεις και βαρύτατα πρόστιμα.

Iran’s authorities must immediately & unconditionally release the university student who was violently arrested on 2 Nov after she removed her clothes in protest against abusive enforcement of compulsory veiling by security officials at Tehran's Islamic Azad University. 1/2 pic.twitter.com/lI1JXYsgtm

— Amnesty Iran (@AmnestyIran) November 2, 2024

Το περιστατικό έλαβε μεγάλη προβολή στα διεθνή μέσα ενημέρωσης και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενισχύοντας την υποστήριξη που λαμβάνουν οι Ιρανές από το εξωτερικό. Παρά τις απειλές και τον κίνδυνο, η στάση των γυναικών αυτών αποτελεί σύμβολο αντίστασης και θάρρους. Αναλυτές σημειώνουν πως αυτές οι πράξεις αψηφούν τους κοινωνικούς κανόνες και απαιτούν υψηλό προσωπικό κόστος, καθώς όσες επιλέγουν να διαδηλώσουν με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζουν πιθανή φυλάκιση ή σωματική κακοποίηση.

Η φοιτήτρια που αφαίρεσε το χιτζάμπ της στην Τεχεράνη προστίθεται στη λίστα των γυναικών που χρησιμοποιούν την προσωπική τους φωνή για να απαιτήσουν αλλαγές, αποδεικνύοντας ότι η αντίδραση δεν πτοείται παρά την καταστολή. Οι διεθνείς οργανώσεις παρακολουθούν στενά την κατάσταση, καταδικάζοντας την καταστολή των γυναικών και την έλλειψη ελευθερίας. Ωστόσο, παρά την παγκόσμια πίεση, το καθεστώς της Τεχεράνης εξακολουθεί να τηρεί σκληρή στάση απέναντι σε αυτές τις εκφράσεις διαμαρτυρίας, ενώ προβαίνει και σε δηλώσεις που ενισχύουν την αποφασιστικότητά του να επιβάλει τη Σαρία.

Το περιστατικό εντάσσεται σε ένα γενικότερο κλίμα πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής στο Ιράν. Εν μέσω των έντονων διεθνών αντιδράσεων και της εσωτερικής πίεσης για δικαιώματα, η χώρα βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Οι γυναίκες της χώρας φαίνεται να παραμένουν στον αγώνα τους, απαιτώντας ελευθερίες που θεωρούνται αυτονόητες σε πολλές χώρες.