Οι μέρες των παραδοσιακών και «καθηλωτικών» εκθεσιακών χώρων γίνονται όλο και περισσότερο μια εξέχουσα μνήμη του παρελθόντος. Τα προηγούμενα χρόνια, τα μουσεία υπήρχαν στο μυαλό μας, ως περιοχές «λατρείας» της τέχνης, με άκρως εκπαιδευτικό χαρακτήρα, αλλά και καταφύγιο των εύπορων συλλεκτών και των σπάνιων έργων τέχνης τους. Κάτι τέτοιο φαίνεται πως δε συμβαίνει πια.

Λένε πως η τεχνολογία έχει αλλάξει τα πάντα. Πράγματι, η πρόοδος των ηλεκτρονικών συσκευών μπορεί να μην επηρεάζει άμεσα την κοινωνική ζωή μας, παρόλα αυτά ασκεί μεγάλη πίεση στον τρόπο, με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αντιμετωπίζουμε πράγματα και καταστάσεις. Oι διάφορες μορφές τέχνης, που συναντάμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας είναι μια από αυτές.

Με έναν ειρωνικό τρόπο, λοιπόν, το νέο τεχνολογικό τοπίο έχει απομυθοποιήσει τον κόσμο της τέχνης, καθιστώντας την πιο προσιτή και ελκυστική για τους θεατές, από τις προηγούμενες δεκαετίες. Μεγάλα μουσεία σε ολόκληρο τον πλανήτη, αναδιαμορφώνουν τις υπάρχουσες προσεγγίσεις τους στην τέχνη, ενσωματώνοντας την τεχνολογία, όχι μόνο ως τρόπο βελτίωσης των εκθέσεων τους, αλλά ως ένα χαρακτηριστικό που τις ολοκληρώνει.

Μια αίθουσα ενός εκθεσιακού κέντρου δεν είναι απλώς το μέρος που θα «κρεμαστεί» ένας πίνακας. Με περίπου 55.000 μουσεία στον κόσμο, οι επισκέπτες επιθυμούν να βιώσουν νέες εμπειρίες, μέσω διαφορετικών προοπτικών, να αμφισβητήσουν, να "τιμήσουν" σημαντικές στιγμές της ιστορίας ή απλώς να εμπνευστούν και να διδαχτούν. Από την εμφάνιση των νέων τεχνολογιών, όπως η εκτεταμένη χρήση της εικονικής πραγματικότητας, μέχρι και ένα απλό online tour στις ακριβοθώρητες αίθουσες, κάθε μία από τις καινούργιες τεχνολογικές τάσεις της τέχνης, ώθησε τα μουσεία να αλλάξουν δραστικά. Φυσικά, όχι μόνο αισθητικά, αλλά και οικονομικά.

Με αυτά, τα νέα μέσα στη διάθεσή τους, οι επιμελητές και οι ιδιοκτήτες των γκαλερί αντιμετώπισαν τρεις μεγάλες προκλήσεις. Πώς να φέρουν τους ανθρώπους μέσα στο μουσείο, πώς να κρατήσουν το ενδιαφέρον τους "ζωντανό" και πώς να αγκαλιάσουν οι ίδιοι τη νέα καλλιτεχνική τεχνολογία. Με λίγα λόγια, τα πράγματα έχουν αρχίσει να γίνονται περισσότερο διασκεδαστικά, συναρπαστικά, προσφέροντας μια σειρά αξέχαστων εμπειριών για ανθρώπους όλων των ηλικιών.

Τα μουσεία ήταν πάντα ο τόπος του
«No touching». Δηλαδή, μην αγγίζετε τα κομμάτια,
απλά κοιτάξτε τα.

Ωστόσο, το ερώτημα που έρχεται να προστεθεί σε αυτήν την κατά τ’ άλλα πρωτοποριακή προσέγγιση είναι το εξής: μπορούν οι εξελίξεις στην εμπειρία των χρηστών και η διαδραστικότητα τους να αποθαρρύνουν τους ανθρώπους από τους βασικούς σκοπούς της τέχνης; 

Τι σημαίνει αυτό; Υπάρχει μια μεγάλη περίπτωση όλο αυτό να αποξενώνει τους οπαδούς της αβίαστης μορφής της και να περιπλέκει την οντότητα της, μέσα από μια οθόνη. Δηλαδή, όταν στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (ΜΕΤ), οι επισκέπτες μπορούν να αλληλεπιδράσουν μόνο με μια οθόνη αφής μαθαίνοντας τις ιστορικές πληροφορίες, ποιος ο λόγος να ταξιδέψουν μέχρι εκεί για να το επισκεφτούν από κοντά, αφού σε καμία από τις δύο περιπτώσεις δεν θα μπορέσουν να αγγίξουν ότι εκθέτει; Δεν είναι το ίδιο πράγμα ουσιαστικά;

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια, το IoT (Internet of Things), αποτελεί μια πλατφόρμα, με πλήρη πρόσβαση και «θέα», στον κόσμο των μουσείων. Είτε μέσω του δικού σας smartphone, είτε μέσω της τεχνολογίας που παρέχει το ίδιο το μουσείο, βοηθά τους επιμελητές τέχνης, όχι μόνο να λένε πιο συνοπτικές ιστορίες, αλλά και αξιοσημείωτες πληροφορίες για τις εκθέσεις τους, στους επισκέπτες. Αν και υιοθετήθηκε, αργά, σε μέρη όπως το μουσείο του Λούβρου, το IoT βοηθάει να διαρθρωθεί η επαφή του κοινού με μια gallery.

Στον αντίποδα, χώροι όπως το Μουσείο Τέχνης Pérez στο Μαϊάμι ή το Μουσείο Kremer ενθάρρυναν τους καλλιτέχνες να χρησιμοποιούν το VR (Virtual Reality) για να προσφέρουν μοναδικές, πλήρεις αισθητικές εμπειρίες στους επισκέπτες. 

Στο σημείο αυτό, δε θα έπρεπε να παραλείψουμε και την πληθώρα online tour που συμπεριλαμβάνεται στα περισσότερα site σπουδαίων μουσείων, από το Tate στο Λονδίνο μέχρι το Prado στη Μαδρίτη. Με ένα απλό κλικ, αισθάνεστε ότι βρίσκεστε μέσα στην αίθουσα των εκθεμάτων και διαβάζετε τις αντίστοιχες πληροφορίες γι αυτά, ενώ κάθεστε αναπαυτικά στον καναπέ σας.  

Μερικά από τα πιο διάσημα μουσεία του κόσμου, σας δίνουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσετε, μέσω της οθόνης σας, ολόκληρες αίθουσες - όπως την πτέρυγα των Αιγυπτιακών εκθεμάτων στο μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι. Μάλιστα, μπορείτε να περιηγηθείτε στο χώρο, κάνοντας μια βόλτα 360 μοιρών. Παράλληλα, μπορείτε να διαβάζετε ιστορικές πληροφορίες των μνημείων ή ακόμα να πλησιάσετε περισσότερο το κάθε στοιχείο ξεχωριστά, κάνοντας zoom σε αυτό. 

Άλλα διεθνή αναγνωρισμένα μουσεία, όπως το Βρετανικό (London British Museum), έχουν ήδη ξεκινήσει συνεργασία με την Google και την υπηρεσία της, Street View Technology. Χρησιμοποιώντας την, καταφέρνετε να μπείτε στα άδυτα του εκθεσιακού χώρου, κοιτάζοντας περιμετρικά τα εκθέματα, σαν να είστε εκεί. Κάπως έτσι, θα νιώσετε και στο virtual tour που προσφέρει στο επίσημο website του το Βατικανό, αφού εκθέτει διαδικτυακά το σπουδαίο έργο του Μιχαήλ Άγγελου, Καπέλα Σιξτίνα, που βρίσκεται στην οροφή του κτιρίου. 

Σε παρόμοιες κινήσεις προέβη και ο οίκος δημοπρασιών - κυρίως τέχνης - Sotheby's. Η αναγνωρισμένη εταιρεία κατάφερε να συμπεριλάβει στο site της, διαδικτυακές δημοπρασίες (Online Auctions). Με άλλα λόγια, εκτός από την απλή απόλαυση της τέχνης στο Ίντερνετ, πλέον μπορείτε να προμηθευτείτε και να διεκδικήσετε έργα online, βλέποντας τα χαρακτηριστικά και την ιστορική υπόσταση τους. 

Ωστόσο, αν τελικά πάρετε την απόφαση να επισκεφτείτε ένα μουσείο ή ένα σημείο προβολής τέχνης αυτοπροσώπως θα χρειαστείτε κάτι παραπάνω. Για τους περισσότερους «λάτρεις» της τέχνης και του design, μια ημέρα περιήγησης στις gallery και τα μουσεία προϋποθέτει συνήθως ένα καλό σχεδιασμό προγράμματος εκ των προτέρων.

Φυσικά, υπάρχουν οι προτιμώμενες πηγές ειδήσεων, που αφορούν την τέχνη, ώστε να συμβουλευτείτε ποιες εκθέσεις βρίσκονται αυτήν τη στιγμή ανοικτές στο κοινό . Πλέον όμως, υπάρχει και μια καινοτόμα ιδέα, που ακούει στο όνομα City Guide και βρίσκεται στο app της Artsy, που στοχεύει να αλλάξει την εμπειρία των gallery σε ολόκληρο τον κόσμο προς το καλύτερο. Εκτός από την ανακάλυψη νέων καλλιτεχνών και σχεδιαστών, η εφαρμογή βοηθά στην εξερεύνηση και ανακάλυψη νέων κόσμων, χωρών και πολιτισμών, μέσω της τέχνης. Με μια ματιά στο χάρτη, οι χρήστες είναι ταυτόχρονα καταγεγραμμένοι στην εκάστοτε τοποθεσία, γνωρίζοντας ανά πάσα στιγμή, που θα βρουν τις συνοικίες των διαφόρων gallery, σε άλλες πόλεις.

Φαίνεται ότι η συγκεκριμένη κινητή διαφήμιση της τέχνης επιτυγχάνει την προώθηση της, με την παράλληλη εκπαίδευση των οπαδών της. Άλλωστε, η νέα εποχή αλλαγών έχει ήδη ξεκινήσει.