Με φως πλημμύρισε από το απόγευμα το κέντρο της Θεσσαλονίκης, καθώς το εμβληματικό μνημείο σπάνιας κληρονομιάς, η Ροτόντα έγινε σημείο αναφοράς για την απονομή των πρώτων βραβείων «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ». Αυτός ο νέος θεσμός που ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη θέτει την πόλη μας σε πρωταγωνιστικό ρόλο σε ό,τι αφορά καινοτόμες πρωτοβουλίες της Ευρώπης, που διακρίνονται από μια «ενωτική» διάθεση. Σε κλίμα κατάνυξης οι 50 μόνο -λόγω πανδημίας- προσκεκλημένοι που παρευρέθηκαν στην εκδήλωση, αλλά και όλοι εμείς που παρακολουθήσαμε την τελετή διαδικτυακά, αισθανθήκαμε τη συγκίνηση της συνολικής ατμόσφαιρας που σκοπό είχε να αναδείξει την πόλη μας και την ιστορική της κληρονομιά ως κέντρο πολιτισμού όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του αντιπροέδρου της Commission, Μαργαρίτη Σχοινά, το βραβείο που απονεμήθηκε στο πρόγραμμα Erasmus θα παραλάμβανε αρχικά αυτοπροσώπως η Γερμανίδα Πρόεδρος της Commission, Ursula von der Leyen, η οποία ωστόσο εξαιτίας της απομόνωσής της λόγω κορωνοϊού δεν κατάφερε να φτάσει στη Θεσσαλονίκη, αλλά έδωσε το παρόν με τον δικό της τρόπο, απευθύνοντας την ομιλία μέσω ζωντανής σύνδεσης.
Η ίδια μάλιστα, τόνισε τη σημασία της συγκεκριμένης βράβευσης, αλλά και του θεσμού ανταλλαγής φοιτητών στην Ευρώπη, λέγοντας πόσο σημαντικό υπήρξε και για τα δικά της παιδιά, τα οποία σπούδασαν σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες χάρη στο Erasmus πρόγραμμα.
Απολαμβάνοντας αρχικά ένα βίντεο σχετικά με την ιστορία της Ροτόντας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος επίτιμος προσκεκλημένος που απηύθυνε λόγο στο κοινό, αναφερόμενος στο εμβληματικό μνημείο, λέγοντας πως συμβολίζει τη συνάντηση θρησκειών και πολιτισμών, κάτι που, όπως τόνισε δε συμβαίνει με το μνημείο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, από τότε που μετατράπηκε σε τζαμί.
Επίσης μίλησε για την κομβική θέση της Θεσσαλονίκης, που αποτελεί διασταύρωση του δυτικού και του ανατολικού πολιτισμού, ενώ ανέφερε πως το βραβείο αυτό τιμά την οικουμενική ακτινοβολία της Ευρώπης.
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε, ο πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος Θεοφανώ κι επιχειρηματίας, Σταύρος Ανδρεάδης, ο οποίος μάλιστα σημείωσε πως η πρωτεύουσα της Β. Ελλάδας αποτελεί το μεγάλο εμπορικό και πνευματικό κέντρο της Νοτιανατολικής Ευρώπης για πάνω 2.300 χρόνια. «Βρισκόμαστε απόψε εδώ για να γιορτάσουμε την ενωμένη Ευρώπη που είναι κοινή μας πατρίδα.», είπε.
Λίγο μετά την πολυαναμενόμενη βράβευση παρουσιάστηκε μέρος από το μουσικό έργο «Η Μουσική της Ροτόντας» για φωνές και έγχορδα του συνθέτη Δημήτρη Μαραμή σε μουσική διεύθυνση του ίδιου, ειδικά διασκευασμένο για την εκδήλωση. Μάλιστα, η σύλληψη και η μορφή του έργου βασίστηκε στην ιδιαιτερότητα του θόλου της Ροτόντας και την ηχώ που δημιουργεί, η οποία ενσωματώνεται μέσα στο ίδιο το μουσικό έργο. Επίσης, στην παράσταση συμμετέχουν το φωνητικό σύνολο 8tetto και κουαρτέτο εγχόρδων με μουσικούς της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.
Παράλληλα με το μουσικό έργο και μέσω της σύγχρονης τεχνολογίας και της τεχνικής του projection mapping, παρουσιάστηκαν σε τρεις μεγάλες κόγχες του μνημείου, εικόνες από τα μοναδικά ψηφιδωτά του, μέσα από μια οπτικοακουστική σύνθεση που στοχεύει να αφηγηθεί την πορεία από τη φύση, τον άνθρωπο, την πνευματικότητα στην κοινωνία και τον κοινό τόπο του πολιτισμού.
Το βραβείο Εrasmus
Το πρώτο βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» λοιπόν, παρέλαβε το πρόγραμμα Erasmus, το οποίο ευθυγραμμίζεται πλήρως με τους στόχους του θεσμού, καθώς χάρη σε αυτό, εκατομμύρια νέοι Ευρωπαίοι είχαν και έχουν την ευκαιρία να φοιτήσουν και να ζήσουν στο εξωτερικό –κάτι που για πολλούς από αυτούς συμβαίνει ακριβώς πριν περάσουν το κατώφλι της επαγγελματικής τους ζωής. Αυτό ήταν που επεσήμανε σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Ιδρύματος Θεοφανώ, Επίτιμος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και πρώην Πρωθυπουργός του Βελγίου, κ. Herman Count Van Rompuy, τονίζοντας «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί το Erasmus μία από τις μεγαλύτερες συνεισφορές της στη δημιουργία της έννοιας της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και το βραβείο αυτό αποσκοπεί στην επιβράβευση και την παρακίνηση παρόμοιων πρωτοβουλιών.»
Το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Erasmus, είναι αλήθεια πως συνιστά μία ευρωπαϊκή επιτυχία στην ιστορία. Είναι το πρόγραμμα που έδωσε τα τελευταία 33 χρόνια, σε περισσότερους από εννέα εκατομμύρια νέους, τη δυνατότητα να έρθουν πιο κοντά και να κατανοήσουν καλύτερα τις διαφορετικές κουλτούρες που συνθέτουν την πολιτισμική ενότητα της Ευρώπης.
Η σημασία της τοποθεσίας
«Η απόφαση για να πραγματοποιηθεί η τελετή στη Ροτόντα, προηγήθηκε της προετοιμασίας για την εκδήλωση. Το μνημείο αποτελεί δομικό κομμάτι της εκδήλωσης, καθώς συμβολίζει ακριβώς τη σύνθεση της Ευρώπης. Μαρτυρά τη Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Ορθόδοξη, Οθωμανική και Ελληνική επίδραση στη διαμόρφωση της Ευρώπης», εξήγησε στο Αθηναϊκό & Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η διευθύντρια του Ιδρύματος Θεοφανώ, Βίκυ Παπαδημητρίου.
Πράγματι, μέσα από αυτήν την εμπνευσμένη δραστηριότητα στην πόλη μας, όλα τα βλέμματα από την Ευρώπη, αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο έχουν ακόμη έναν λόγο να στρέφονται στην Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη, και όχι άδικα. Μέσα από την δημιουργία ενός τέτοιου event και ιδιαίτερα μετά την επιλογή διεξαγωγής του σε έναν από τους πιο παλαιούς και σημαντικούς χώρους της ιστορίας μας, αναδεικνύεται η πολυπολιτισμικότητα της πόλης του Βορρά, καθώς, όπως σημειώνουν και οι αρχαιολόγοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, «Η Ροτόντα αποτελεί ένα εμβληματικό μνημείο, που αποτυπώνει όλη την ιστορία της πόλης».
Η Ροτόντα
Η Ροτόντα ιδρύθηκε στις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα, στο μεταίχμιο δηλαδή του ειδωλολατρικού με τον χριστιανικό κόσμο, πιθανότατα ως ναός της αρχαίας λατρείας ή ως μαυσωλείο του Μ. Κωνσταντίνου (306-337). Αρχιτεκτονικά το κτίριο μπορεί να συγκριθεί μόνο με το Πάνθεον στη Ρώμη. Μέσα στους αιώνες άλλαξε πολλά ονόματα και χρήσεις και είναι αναγνωρισμένο ως μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Με γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου τον Ιανουάριο του 2016 επιτρέπονται εκδηλώσεις «αντάξιες του μνημείου», με τρόπο συμβατό προς την μουσειακή χρήση του, την πολυπολιτισμική, διαχρονική λειτουργικότητά του και την ιερότητα του χώρου. Info: Το μνημείο είναι επισκέψιμο καθημερινά, εκτός Τρίτης, από τις 8:30 μέχρι τις 15:30.
Η Θεσσαλονίκη ως ενωτικό κέντρο
Η ιδέα του Βραβείου Θεοφανώ παρουσιάστηκε στην πόλη της Θεσσαλονίκης πριν από δύο χρόνια, ενώ κεντρικό πρόσωπο πίσω από όλη την προετοιμασία και στήριξη του θεσμού υπήρξε ο πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος Θεοφανώ και γνωστός επιχειρηματίας, Σταύρος Ανδρεάδης. Σε δηλώσεις του σε σχετική συνέντευξη τύπου, ο κ. Ανδρεάδης τόνισε πόσο σημαντική είναι η ενδυνάμωση των δεσμών μεταξύ των κρατών της Ευρώπης και πως ένα δεύτερο πανευρωπαϊκό βραβείο μετά το ιστορικό βραβείο του Καρλομάγνου -το οποίο απονέμεται επί 70 συνεχή χρόνια αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στο Άαχεν της Γερμανίας- σηματοδοτεί την αφετηρία για μια νέα εποχή που προστάζει όλα τα έθνη και τους πολιτισμούς να παραμένουν ενωμένα υπό το πρίσμα μιας διαρκούς κοινής εξέλιξης, ενώ παράλληλα αναδεικνύει στην επιφάνεια τις κοινές μας ρίζες.
Μάλιστα, ο κ. Ανδρεάδης εξήγησε γιατί επιλέχθηκε η έδρα του δεύτερου αυτού βραβείου να δοθεί στη Θεσσαλονίκη. «Ιστορικά η περιοχή της παλιάς ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και σε συνεχεία το Βυζάντιο, ήταν ο χώρος που για αιώνες είχε τη μεγαλύτερη οικονομική, πολιτιστική και πνευματική ισχύ», ενώ είναι αλήθεια πως λειτουργούσε και ως το κέντρο πολιτισμού και μετάδοσης του πνεύματος και της αεικίνητης έμπνευσης -μια ταυτότητα που ταιριάζει μοναδικά στην πόλη μας, δίνοντάς της κομβικό ρόλο.
Η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ
Η επιλογή του ονόματος της Βυζαντινής Αυτοκράτειρας Θεοφανούς είναι συμβολική, καθώς η συνδρομή της υπήρξε καθοριστική για την πολιτιστική αναγέννηση του δυτικοευρωπαϊκού χώρου. Αυτό μας κάνει να κατανοούμε τους στόχους του βραβείου, που δεν είναι άλλοι από τη βράβευση προσωπικοτήτων ή οργανισμών για τη συμβολή τους στην κατανόηση και την ενίσχυση της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ιδέας, η προώθηση των κοινών αφετηριών των διαφορετικών γεωγραφικών μερών της Ευρώπης και φυσικά η διεύρυνση της αντίληψής μας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την ευρωπαϊκή συνεργασία και τις κοινές μας ρίζες στην ιστορία.
Σε μια εποχή όπου περισσότερο από ποτέ χρειάζονται γέφυρες αλληλοκατανόησης των διαφορετικών λαών, το Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» προβάλλει την ευρωπαϊκή συνεργασία, τη σημασία της παιδείας και του πολιτισμού, την ισότητα των φύλων και των λαών!
Ανακαλύψτε στη gallery περισσότερες φωτογραφίες της εκδήλωσης!
