Η ζωγράφος με έδρα τη Θεσσαλονίκη, Αριάδνη Βιτάσταλη, συζητά μαζί μας για μια πολλά υποσχόμενη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στη μυθολογία και στο παρόν, με αφορμή τη δεύτερη ατομική της έκθεση με τίτλο «Παρενθέσεις και Μύθοι» στην Γκαλερί Ντονόπουλος, DIFA, Donopoulos International Fine Arts. Το δημιουργικό της σύμπαν ενισχύεται με παραστατικές αντιθέσεις, γεμάτες από συμβολισμούς και βαθιά νοήματα.
Από τη Θεσσαλονίκη στο Παρίσι και ξανά πίσω, με συχνές διαδρομές στο εξωτερικό. Ποια είναι αυτά τα στοιχεία που σας χαρίζουν έμπνευση σε κάθε σας διαδρομή, είτε αυτή είναι γεωγραφική είτε πνευματική;
Κατά την προσωπική μου άποψη, η κίνηση και η διαρκής αναζήτηση είναι βασικά συστατικά της δημιουργικής διαδικασίας. Είναι χαρακτηριστικές παράμετροι που ορίζουν μια αίσθηση προσανατολισμού, τόσο σε φυσικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο. Η μετάβαση από ένα μέρος σε άλλο ή από μια ιδέα σε άλλη, η πνευματική περιπλάνηση που συχνά συνοδεύεται από την ταξιδιωτική, είναι από μόνη της κύρια πηγή έμπνευσης και επιρροής. Νέες εικόνες, νέα τοπία ή απλά η αίσθηση του να είσαι κάπου αλλού ανατροφοδοτούν τον ψυχισμό μου και δίνουν φρέσκια ενέργεια σε ό,τι φτιάχνω.
Υπήρξε για εσάς αυτό το στιγμιότυπο-«σταθμός» που καθόρισε την καλλιτεχνική σας ταυτότητα;
Πολλές στιγμές-«σταθμοί» σημάδεψαν την πορεία μου, αλλά, αν πρέπει να ξεχωρίσω μία, είναι όταν πρωτοείδα από κοντά έργα του αμερικανικού αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Ήταν σε εκείνη τη μεγάλη έκθεση στο Λονδίνο, με Rothko, Pollock, De Kooning, Motherwell, κ.λπ. Ήμουν 20-21 ετών τότε, και θυμάμαι σαν χθες το συναίσθημα, όταν μπήκα στον χώρο και αντίκρισα για πρώτη φορά Rothko. Ήταν σαν να με χτύπησε κεραυνός. Η σιωπή και το μέγεθος αυτού του έργου με έκαναν να σταθώ παγωμένη και αμέσως μετά το βλέμμα μου έπεσε σ’ ένα τεράστιο mural του Pollock. Ήταν μια στιγμή που σφράγισε την απόφασή μου να ασχοληθώ σοβαρά με την Τέχνη.
Η δημιουργική διαδικασία για μένα είναι μια έντονα αυτοβιογραφική καταγραφή. Συχνά το αντικείμενο προκύπτει από μόνο του μέσα από μια διάθεση καταγραφής προσωπικών εμπειριών, ενώ τα θέματα αναδεικνύονται ως φορείς αυτής της καταγραφής. Τόσο στα πρώιμα έργα της σειράς «Ευτυχισμένες Μέρες - Love is Loss», όπως την ονομάζω εγώ, όσο και στα μεταγενέστερα αφηρημένα έργα που προέκυψαν μέσα από την έρευνά μου στην ελληνική μυθολογία, ο πυρήνας είναι το προσωπικό βίωμα, το συναίσθημα και η μνήμη. Η μνήμη και η καταγραφή των συναισθημάτων μέσα από τις αισθήσεις, χρησιμοποιώντας το θέμα ως κρυπτογραφημένο κώδικα αυτών των ψυχικών καταστάσεων. Στην πρώιμη αυτή φάση της δουλειάς μου, θα έλεγα ότι ήταν κυρίως η μουσική και ο κινηματογράφος που λειτουργούσαν ως μεσάζοντες, ενώ τα τελευταία τρία χρόνια το όχημα είναι ο μύθος. Αυτά τα στοιχεία είναι που διαμορφώνουν το συναισθηματικό υπόβαθρο της δουλειάς μου.
«Όταν ζεις σε μια κοινωνία που δέχεται και πλαισιώνει την Τέχνη, τα πράγματα είναι σίγουρα πιο ομαλά».
Ποιες είναι μερικές από τις κεντρικές προκλήσεις που κληθήκατε να αντιμετωπίσετε στην επαγγελματική σας πορεία;
Από πολύ νωρίς, η κυριότερη πρόκληση ήταν το γεγονός ότι είμαι γυναίκα. Για κάποιον λόγο –όχι στη σχολή, εκεί είχα πάντα σοβαρή αντιμετώπιση και αποδοχή- στον επαγγελματικό χώρο έχω συναντήσει αρκετές φορές μια δυσπιστία σχετικά με το φύλο μου. Κάποιοι αμφισβητούν το ότι μια γυναίκα μπορεί να παραγάγει σοβαρή Τέχνη. Υπάρχουν ακόμη και άντρες καλλιτέχνες που το υποστηρίζουν ανοιχτά, όπως ο πολύ αγαπητός Georg Baselitz, ο οποίος, απ’ όσο ξέρω, ενώ αγαπάει πάρα πολύ τη γυναίκα του, έχει δηλώσει ότι οι γυναίκες δεν είναι ικανές να κάνουν υψηλή Τέχνη.
Και δεύτερον, συχνά μια γυναίκα αντιμετωπίζεται με αμφιβολία για το αν είναι πλήρως αφοσιωμένη στο έργο της - ίσως επειδή υπάρχει ο φόβος ότι όταν γίνει μητέρα θα διακόψει την παραγωγική της διαδικασία. Αυτό το βλέπουμε και σε άλλους επαγγελματικούς χώρους. Ως μητέρα και μάλιστα διαζευγμένη, ήταν μεγάλη πρόκληση να συνεχίσω να κάνω Τέχνη. Έχω αισθανθεί πολλές φορές, κλεισμένη στο εργαστήριό μου, ότι αυτό που κάνω είναι παράλογο, ότι δεν ενδιαφέρει κανέναν και πως δε θα καταφέρω να συνεχίσω. Είναι πολύ δύσκολο να μεγαλώνεις ένα παιδί -ή τουλάχιστον ήταν στη δική μου γενιά- και ταυτόχρονα να μεγαλώνεις και την Τέχνη σου, ειδικά όταν ο κοινωνικός περίγυρος δεν το υποστηρίζει ούτε ψυχολογικά. Ωστόσο, τελικά δεν ήταν ακατόρθωτο. Και αυτό που θα ήθελα να πω συμπληρωματικά είναι πως, είτε είσαι γυναίκα είτε άντρας, όταν ζεις σε μια κοινωνία που δέχεται και πλαισιώνει την Τέχνη, τα πράγματα είναι σίγουρα πιο ομαλά. Η Τέχνη είναι Τέχνη, αλλά είναι και πολλή δουλειά - η καθημερινή αναμέτρηση με τον εαυτό σου. Και το να το γνωρίζει και να το σέβεται η κοινωνία βοηθάει. Στο τέλος της ημέρας, όμως, ο καθένας κάνει αυτό που θέλει και αυτό είναι το ζητούμενο.
«Ο μύθος της Ψυχής και του Έρωτα είναι το επίκεντρο της έκθεσης, καθώς αναζητώ τη σύνδεσή του με την ερωτική πράξη, τη διαδικασία ενηλικίωσης και το πώς αυτά εξελίσσονται στον σύγχρονο κόσμο».
Με τη νέα σας έκθεση με τίτλο «Παρενθέσεις και Μύθοι», στην Donopoulos Fine Arts Gallery, ποιες είναι οι κύριες αναφορές και τα μηνύματα που επιθυμείτε να μεταδώσετε στο κοινό;
Από πολύ μικρή ηλικία με ελκύουν οι μύθοι, τα σύμβολα και οι τελετουργίες, τόσο οι αρχαίες όσο και οι σύγχρονες. Όλα αυτά τα στοιχεία περιγράφουν και πλαισιώνουν το συλλογικό συνειδητό του ανθρώπινου νου και πολιτισμού. Οι διαδικασίες φθοράς, θανάτου και αναγέννησης, οι τελετουργίες, τα κοινά στοιχεία των θρησκειών που συχνά περιγράφονται από τους μύθους, αναφερόμενα στην ανθρώπινη κατάσταση, είναι θεματικές που με ενδιαφέρουν βαθιά. Η ελληνική μυθολογία είναι μια πλούσια «βιβλιοθήκη» που ψυχαναλύει τον άνθρωπο από την αρχή του κόσμου, αναλύοντας τα οικουμενικά στοιχεία του μύθου. Παράλληλα, θέτει το ερώτημα για τη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με τον μύθο και το αντίστροφο. Στη νέα μου δουλειά εστιάζω στη σχέση του μύθου με το σήμερα, εξετάζοντας πώς σύγχρονες αναπαραστάσεις και αρχαία σύμβολα συνομιλούν μεταξύ τους. Ο μύθος της Ψυχής και του Έρωτα είναι το επίκεντρο της έκθεσης, καθώς αναζητώ τη σύνδεσή του με την ερωτική πράξη, τη διαδικασία ενηλικίωσης και το πώς αυτά εξελίσσονται στον σύγχρονο κόσμο. Παράλληλα, θέτω το ερώτημα για το πώς συνομιλούν καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις από διαφορετικές περιόδους, από την αρχαιότητα στην Αναγέννηση έως τη σύγχρονη Τέχνη.
«Αυτό το ξέσπασμα από την αρμονία στην επιθετικότητα είναι μια διαρκής διαδικασία για την ολοκλήρωση του κάθε έργου».
Τι απαιτήσεις είχε η διαδικασία προετοιμασίας του συγκεκριμένου project;
Όλες οι δουλειές μου επιβάλλονται, καθώς ερευνώ και βυθίζομαι σε αυτό που με ενδιαφέρει. Ξεκινώ από μια αφετηρία -στην προκειμένη περίπτωση τον μύθο- και δουλεύω ξανά και ξανά πάνω σε έργα που αναπαριστούν το θέμα. Πολλές φορές κάνω σπουδές πάνω σε έργα-αναφορές, μελετώντας τα διαρκώς μέχρι το σχέδιο να φτάσει σ’ ένα σημείο αφαίρεσης που αντικατοπτρίζει κάτι απόλυτα δικό μου. Φτάνω εκεί που τα πάντα ισορροπούν και υπάρχει αρμονία και τότε νιώθω πως ξεκινά η ζωγραφική. Τότε επέρχεται μια έκρηξη ασυνείδητη και μπαίνω σε μια κατάσταση απόλυτης διαύγειας και το κάθε έργο ολοκληρώνεται. Αυτό το ξέσπασμα από την αρμονία στην επιθετικότητα είναι μια διαρκής διαδικασία για την ολοκλήρωση του κάθε έργου. Η μνήμη, τα συναισθήματα και η διάθεση οδηγούν σε μια καλλιτεχνική διαδικασία που άλλοτε εκφράζεται με ηρεμία και άλλοτε με εκρηκτικότητα. Η επιθετικότητα και ο θυμός είναι συνήθη συστατικά της δικής μου δουλειάς.
Πώς είναι η συνεργασία σας μέχρι σήμερα με τους ανθρώπους της Donopoulos Fine Arts Gallery;
Η συνεργασία μας ξεκίνησε τα τελευταία 5-6 χρόνια και χαρακτηρίζεται από φιλία, χαρά, επικοινωνία και δυναμισμό. Ο Μάκης, η Ιωάννα και, ιδιαίτερα, ο Αλέξανδρος, θεωρούνται για μένα μια αγαπημένη οικογένεια, που με στηρίζουν και με ενθαρρύνουν συνεχώς. Αισθάνομαι πραγματικά τυχερή και ευγνώμων που βρήκα μια γκαλερί που πιστεύει σε μένα και στο έργο μου.
Ποια είναι τα επόμενα δημιουργικά βήματα που σκοπεύετε να ακολουθήσετε;
Είναι ακόμα νωρίς να πω συγκεκριμένα, αλλά σίγουρα θα συνεχίσω να δουλεύω πάνω σε σύγχρονες εκφράσεις της αρχαιότητας, του μύθου, τελετουργιών και συμβόλων. Παράλληλα, θέλω να εξερευνήσω περισσότερο τη σχέση της αναπαράστασης με την αφαίρεση και το πώς αυτές οι δύο «γλώσσες» μπορούν να συνυπάρξουν στο ίδιο έργο, χωρίς η μία να επισκιάζει την άλλη.
Info: Τα εγκαίνια της έκθεσης «Παρενθέσεις και Μύθοι» θα πραγματοποιηθούν απόψε στις 19:00. Διάρκεια: έως τις 12 Οκτωβρίου.
