Στο μικροσκόπιο οι γυναίκες και όσα θέματα τις απασχολούν στον σύγχρονο κόσμο, αλλά και τα έμφυλα φαινόμενα της εποχής και όσα βλέπουμε να φέρνει το μέλλον γι’ αυτές. Ενάντια σε στερεότυπα και προκαταλήψεις μίας κοινωνίας άνισης, ρίχνουμε μια ματιά στο πώς αυτές συνεχίζουν να τολμούν, να διεκδικούν και να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους.

Ειδήσεις, έρευνες, στατιστικά και μια σειρά από μαρτυρίες. Στα σημεία των καιρών, για άλλη μια φορά, τα θέματα ισότητας, το ζήτημα της εξασφάλισης των δικαιωμάτων, τα προβλήματα και οι ανησυχίες των σύγχρονων γυναικών. Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί με αμείωτο ενδιαφέρον τους αγώνες και τις προσπάθειές τους για ένα πιο δίκαιο αύριο, το ερώτημα παραμένει ακέραιο: «Υπάρχει ελπίδα να εξασφαλιστεί ένα μέλλον κατά το οποίο οι επιλογές, τα “πιστεύω”, τα όνειρα και οι φιλοδοξίες τους, θα προστατεύονται και θα ενισχύονται όπως πρέπει;» Σε μια εξελιγμένη κοινωνία, η θέση της γυναίκας και τα θέματα που την αφορούν δε θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ένα ειδησεογραφικό ή μελετητικό φαινόμενο, απλά και μόνο για να γίνεται συζήτηση. Αντίθετα, θα πρέπει ν’ αποτελούν προτεραιότητα κάθε Πολιτείας. Κι αυτό δε θα «κλειδώσει» μέσα από μια επανάσταση ή κάποια διαμαρτυρία ούτε θα πετύχει όσο το πρόβλημα κατατάσσεται στα αυτονόητα και χιλιοειπωμένα, με αποτέλεσμα να «βαλτώνει». Αρεσκόμαστε στο να λέμε ότι είμαστε προοδευτικοί, αλλά ας δούμε πόσα δεν έχουμε λύσει ακόμη, μιας και οι γόρδιοι δεσμοί παραμένουν και οι απαιτήσεις τού να είσαι γυναίκα συνεχώς αυξάνονται.

First things first

Ας μιλήσουμε πρώτα για όσα έχει δημιουργήσει στο γυναικείο φύλο το κυνήγι της τέλειας εικόνας, γύρω από το οποίο έχει «χτιστεί» μια ολόκληρη βιομηχανία. Πρόσφατα, το supermodel των ’90s Linda Evangelista δήλωσε πως βρισκόταν επί 6 συναπτά έτη «κρυμμένη» από τον έξω κόσμο, έπειτα από μια αποτυχημένη αισθητική επέμβαση που παραμόρφωσε τα χαρακτηριστικά της, δημιουργώντας της τεράστιες ανασφάλειες. Σήμερα, στο Instagram, στο Tik Τok κ.α. μια σειρά από φίλτρα που έχουν δημιουργηθεί για να κάνουν τα κορίτσια να δείχνουν πιο λαμπερά οδηγούν αναπόφευκτα σε έλλειψη αυτοπεποίθησης και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Πριν η Kylie Jenner γίνει σε ηλικία 17 ετών το πρόσωπο της δεκαετίας, η ομορφιά αντιμετωπιζόταν αλλιώς. Τα μη ρεαλιστικά beauty standards, όμως, σήμερα, σύμφωνα με μια ανησυχητική έρευνα της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης Girlguidin, οδηγούν τις έφηβες ν’ αγχώνονται περισσότερο για το πώς δείχνουν. Ανάμεσα σε 1.600 νεαρές, το 42% αυτών, ηλικίας από 11 μέχρι 16 ετών δήλωσε ότι ντρέπεται για την εμφάνισή του, ενώ το 47% μεταξύ 11 και 21 χρόνων πιστεύει ότι η εικόνα του είναι ανασταλτικός παράγοντας επιτυχίας. Η «επιδημία του μισογυνισμού», που έχει επικρατήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το body shaming που δέχονται οι γυναίκες, αποτελούν σύγχρονα προβλήματα με βαθιές στερεοτυπικές ρίζες κι αναπαράγονται δημιουργώντας γενιές δυστυχισμένες. Κι όλα ανήκουν στον συρμό της εποχής!

Προχωρώντας, αξίζει να θίξουμε πως σε κάποιες χώρες δεν έχουν λυθεί ακόμη βασικά θέματα ισότητας. Τον τελευταίο καιρό, γινόμαστε μάρτυρες μιας σειράς τρομακτικών εγκλημάτων εναντίον των γυναικών. Στο Ιράν, οι διαδηλωτές συνεχίζουν τον αγώνα τους για ελευθερία, μετά τον τραγικό θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί, η οποία συνελήφθη από την Αστυνομία Ηθών της χώρας με την κατηγορία ότι φορούσε λάθος τη μαντίλα της. Το κύμα υπεράσπισης των γυναικών του Ιράν έχει εξαπλωθεί σε όλη την υφήλιο, με τα κομμένα μαλλιά να γίνονται σημαία, αλλά και η συμβολική κίνηση του #hairforfreedom. Οι γαλλίδες καλλιτέχνιδες Juliette Binoche, Isabelle Huppert και Marion Cottilard, όπως και η σουηδή ευρωβουλευτίνα Abir al-Sahlani, έδειξαν ανοιχτά τη στήριξή τους στις Ιρανές, δίνοντας live το παράδειγμα. “Jin - Jiyan – Azadi: Women, Life, Freedom”, το σύνθημα που διαδόθηκε παντού. Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που οι «κόρες της επανάστασης» βγαίνουν στους δρόμους του Ιράν, αφού και το 1979 είχαν κατακλύσει την Τεχεράνη, διεκδικώντας ισότητα. 

Πρόσφατα, επίσης, σοκαρίστηκα όταν εντελώς τυχαία πέτυχα ένα βίντεο στο Instagram που έδειχνε ένα νεαρό κορίτσι σε νοτιοαφρικανική χώρα να πωλείται από τους γονείς του ως νύφη, για να μπορέσουν οι ίδιοι να βγάλουν τα προς το ζην. «Πρέπει να την πουλήσουμε, αλλιώς δε θα έχουμε να φάμε», λέγανε με κλάματα, λίγο πριν από τον αποχωρισμό. Σύμφωνα με την ανάρτηση της Unicef για το 2022: «Ο γάμος παιδιών -η πρακτική αυτή είναι πιο συχνή στα κορίτσια- αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά είναι πολύ συνηθισμένος». Πίσω από ένα πέπλο, σήμερα που μιλάμε, μικρά κορίτσια που θα έπρεπε να παίζουν ή να διαβάζουν, χάνουν την αθωότητά τους, κι αυτός είναι μόνο ένας από τους πολλούς τρόπους εκμετάλλευσης των γυναικών που συμβαίνουν.

#Metoo

Και φυσικά, επειδή θέματα ισότητας υφίστανται και στις μοντέρνες κι εξελιγμένες κοινωνίες, ας μην ξεχνάμε όσα ανατριχιαστικά γεγονότα αποκαλύφθηκαν με το ξέσπασμα του #Metoo, αλλά και τη σειρά από τις γυναικοκτονίες που συγκλόνισαν το πανελλήνιο και δυστυχώς συνεχίζουν να γεμίζουν «μαύρες» λίστες. Η Γαλλία είδε κι αυτή τα ποσοστά δολοφονιών γυναικών ν’ αυξάνονται κατά 20% συγκριτικά με πέρυσι. Παγκοσμίως, η μεγάλη διεθνής μελέτη του ιατρικού περιοδικού “The Lancet” έδειξε ότι το 27% των γυναικών από 15 έως 49 ετών έχουν βιώσει σωματική ή/και σεξουαλική βία από τον σύντροφό τους κάποια στιγμή στη ζωή τους. Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία», που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Μελετών Πολιτικής για το Φύλο και την Ισότητα, αποκαλύφθηκε ότι «το 12,2% των εργαζόμενων γυναικών έχουν παρατηρήσει περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης εσωτερικά στην εργασία τους κατά των γυναικών». Επίσης, φέτος είδαμε και μια ακόμη σειρά διαδηλώσεων να «αναζωπυρώνεται», αυτήν τη φορά στην Αμερική, όταν το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση καταργήθηκε έπειτα από σχεδόν 50 χρόνια. Αυτή η απόφαση χαρακτηρίστηκε ως μια δραματική οπισθοδρόμηση που έπεται να μεταμορφώσει την αμερικανική ζωή και οδήγησε τις γυναίκες στους δρόμους να φωνάζουν το σύνθημα “Womens’ rights are human rights”.

Τέλος, ας περάσουμε στους πολλαπλούς ρόλους της γυναίκας σήμερα -μητέρα, σύντροφος, εργαζόμενη, φίλη- και στον συνδυασμό όλων αυτών. Στον απόηχο της προσπάθειας ισορρόπησης μεταξύ όλων, η έρευνα της Deloitte «Women@Work 2022: A Global Outlook» αποκάλυψε πως τα επίπεδα εργασιακής εξουθένωσης (burnout) που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες είναι ανησυχητικά, αφού το 53% παρουσιάζει υψηλότερα επίπεδα άγχους συγκριτικά με πέρυσι, ενώ σχεδόν οι μισές εργαζόμενες αισθάνονται ήδη εξουθενωμένες. Σήμερα, μια γυναίκα απαιτείται να είναι λίγο απ’ όλα, όμως ενόσω είναι «παρούσα» σε όλους της τους ρόλους, τείνει να κρίνεται από την κοινωνία γι’ αυτό. Πρόσφατα, ένα βίντεο της πρωθυπουργού της Φινλανδίας, Sanna Marin, στο οποίο παρουσιαζόταν να χορεύει σε πάρτι, προκάλεσε διαδικτυακό σάλο, την ίδια στιγμή που οι χορευτικές επιδόσεις του Boris Johnson αντιμετωπίστηκαν με χιούμορ. «Είμαι ένα ανθρώπινο ον. Προσβλέπω μερικές φορές στη χαρά, στο φως και στην ευχαρίστηση εν μέσω αυτών των σκοτεινών νεφών. Αλλά δεν έλειψα ούτε μια μέρα από τη δουλειά», αναγκάστηκε ν’ απολογηθεί με δάκρυα η Marin. Ακόμα, με τις κοινωνικές απαιτήσεις να αυξάνονται και τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων να γίνονται όλο και πιο επιφανειακές, το Πάντειο Πανεπιστήμιο πλέον προειδοποιεί πως στα επόμενα χρόνια οι γυναίκες στην Ελλάδα σε αναπαραγωγική ηλικία θα έχουν μειωθεί. Αντιθέτως, οι γυναίκες με καριέρα δείχνουν να πληθαίνουν, καθώς το ποσοστό τους σε ανώτερες διοικητικές θέσεις παγκοσμίως αυξήθηκε στο 32%, σύμφωνα με την Grant Thornton. Οι αριθμοί αυτοί, σε συνδυασμό με όλα τα κοινωνικά προβλήματα που υπάρχουν, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον και για όσα ελπίζουν οι γυναίκες να πετύχουν στη ζωή τους.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2022