Μια πρωινή συνάντηση για brunch στη στοά Πελοσώφ στην πολύβουη Τσιμισκή, απογευματινός καφές στην είσοδο της στοάς Μαλακοπή, ανάμεσα στα στέκια της Βαλαωρίτου… Ιστορικά κτίσματα, με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό χαρακτήρα, που άλλοτε στέγαζαν ελληνικές τράπεζες κι επιχειρήσεις επιφανών οικογενειών, προσαρμόστηκαν στο σήμερα και φιλοξενούν πια café, εστιατόρια κι επαγγελματικά γραφεία, χωρίς ωστόσο να χάνουν την αίγλη και το élégance που τις χαρακτηρίζει. Είμαι σίγουρη πως πολλοί από εμάς, δε γνωρίζουμε την ιστορία που κρύβεται πίσω από τις δεκάδες στοές της πόλης, παρότι δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε πιει τον καφέ μας σε κάποιο αίθριό τους.

Μέσα από μια βόλτα στην πόλη, ανακάλυψα τα μυστικά των πιο γνωστών στοών του κέντρου, τις αρχιτεκτονικές τους ιδιαιτερότητες και τη σύγχρονη εικόνα τους. Σε μερικές, ο χρόνος έφερε την εξέλιξη και τον εκμοντερνισμό, σε άλλες την εγκατάλειψη και τη φθορά.

Στοά Πελοσώφ: εκεί που το élégance συναντά την urban αισθητική

Μπορεί σήμερα να αποτελεί σημείο συνάντησης φοιτητών και νέων, χάρη στην urban αισθητική των café και street food restaurants που φιλοξενεί, ωστόσο ο αρχικός σκοπός της ανέγερσής της, το 1924, ήταν η λειτουργία της ως εμπορική στοά. Κάποιοι, ίσως τη γνωρίζουν και ως «Παλιό Ταχυδρομείο», αφού μέχρι τον μεγάλο σεισμό του ’78, στέγαζε το ταχυδρομείο της πόλης.

Αποτελεί δημιούργημα του γνωστού αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, ο οποίος άφησε πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Η Στοά Πελοσώφ αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εμπορικής στοάς της εποχής και ανήκει στον όψιμο νεοκλασικισμό. Παρόλα αυτά, κανείς παρατηρεί πως η μπροστινή της όψη είναι πλούσια διακοσμημένη με μπαρόκ μενταγιόν, άνθη και φυτικά στοιχεία.

Η σημερινή της εικόνα θυμίζει ελάχιστα την αίγλη εκείνης της εποχής, αφού η είσοδός της έχει μεταμορφωθεί σε ένα από τα πιο distinctive σημεία της οδού Τσιμισκή, με έντονο τον urban χαρακτήρα. Ένα από τα σημαντικότερα διασωθέντα ιστορικά στοιχεία της, ωστόσο, διακρίνεται στην είσοδό της ·το κλειδί πάνω στην πόρτα της στοάς, το οποίο φέρει τα αρχικά του πρώτου ιδιοκτήτη, A.P.Avram Pelosov, από τον οποίο φυσικά πήρε το όνομα που φέρει έως σήμερα.

Κατά τη γνώμη μου, είναι από τις ελάχιστες στοές της πόλης που αναδείχθηκαν και προσαρμόστηκαν στη σύγχρονη αισθητική με τον πιο όμορφο τρόπο. Αν τύχει και περάσετε από τον αριθμό 22 της οδού Τσιμισκή, δεν υπάρχει περίπτωση να μην ξεχωρίσετε την είσοδο του TOM´S Flagship Thessaloniki. Ιndie μελωδίες ακούγονται από τα μεγάφωνα, ένα περσικό χαλί ως κεντρικό element και τα vintage έπιπλα, έρχονται σε απόλυτη αντίθεση με τα industrial διακοσμητικά στοιχεία. Στο βάθος, σας περιμένει ένα από τα πιο cozy café της πόλης με μικρό κηπάκι, για tasty snacks και νόστιμες ποικιλίες καφέ. 

Στοά Λεβή – Μενεξέ: ένα «μέγαρο» στην καρδιά της πόλης

Χαρακτηριστικό παράδειγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, η Στοά Λεβή – Μενεξέ δεσπόζει από το 1928 στην οδό Βενιζέλου και είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια της πόλης. Μάλιστα, πέρυσι, είχε ενταχθεί στο πρόγραμμα περιηγήσεων του Open House Thessaloniki. Το κτίσμα αποτελείται από πέντε ορόφους και κοσμείται εξωτερικά από επιβλητικούς κίονες σε κορινθιακό ρυθμό, που χωρίζουν την πρόσοψή του σε έξι μέρη. Σχεδιάστηκε το 1925, από τους αρχιτέκτονες Ζαχαριάδη – Κοκορόπουλο κι εκείνη την εποχή ήταν γνωστή στους κατοίκους της πόλης ως «Μέγαρο Μπουρλά», τιμής ένεκεν στον ιδιοκτήτη γνωστού κοσμηματοπωλείου εντός της στοάς, ο οποίος τοποθέτησε στην είσοδο του μεγάρου το ρολόι που βλέπουμε έως σήμερα. Μια ιδιαιτερότητα του κτιρίου είναι η έντονη διαφορά ανάμεσα στην μπροστινή και πίσω όψη της στοάς. Η πίσω μεριά, επί της οδού Ρογκότη, έχει έντονο το μπαρόκ στοιχείο, γεγονός που τη διαφοροποιεί από τη συνολική νεοκλασική εικόνα του κτίσματος.

Αξίζει κάπου εδώ να αναφέρω μερικά interior χαρακτηριστικά που μετατρέπουν τη Στοά Λεβή- Μενεξέ σε «διαμάντι» της πόλης. Μπαίνοντας στο εσωτερικό της στοάς, παρατηρούμε το αίθριο, που αποτελείται από γυάλινες επιφάνειες σε διαφορετικές αποχρώσεις του μπλε, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό dégradé εφέ. Το δάπεδο, αποτελείται από το χαρακτηριστικό vintage ασπρόμαυρο πλακίδιο με κλασική γεωμετρική αισθητική, ενώ οι σκάλες φέρουν μαρμάρινη επένδυση. Σε όποια γωνιά και να κοιτάξουμε, παρατηρούμε λεπτομέρειες και στοιχεία που μας ταξιδεύουν απευθείας σε εκείνη την εποχή. Τότε που η πόλη δεν είχε κατακτηθεί ακόμα από την bauhaus αισθητική και τόσο οι κατοικίες, όσο και οι εμπορικές επιχειρήσεις, ήταν «στολίδια» δημιουργημένα με προσοχή στη λεπτομέρεια και την καλαισθησία. Υπάρχουν μάλιστα μαρτυρίες, πως στις αρχές του περασμένου αιώνα, η είσοδος του τότε Μεγάρου, καθαριζόταν κάθε πρωί με νερό από τους εργαζομένους , ενώ στη συνέχεια στρωνόταν κόκκινο χαλί!

Φτάνοντας στη σύγχρονη λειτουργία της στοάς, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα από τα αγαπημένα μου στέκια, που δυστυχώς έκλεισε τις πόρτες του το 2017, το café-bar Haven, του designer Νίκου Σαρίδη. Τα χρόνια λειτουργίας του, κατάφερε να μετατρέψει τη Στοά Λεβή σε ένα από τα πιο hot σημεία συνάντησης της πόλης. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, κάθε βράδυ μπορούσες να πιεις το ποτό σου στον υπέροχο ψηλοτάβανο χώρο, υπό τους ήχους electro jazz, soul, funk και house μουσικής, σε ένα retro σκηνικό που σε ταξίδευε στα λιμάνια του Buenos Aires. Σήμερα, στους ορόφους της στοάς, στεγάζονται κυρίως επαγγελματικοί χώροι και κάποια café – εστιατόρια στο ισόγειο.

Στοά Φόρογλου: μια ιστορική στοά γίνεται καθημερινό στέκι

Στον αριθμό 8 της οδού Αγίου Μηνά βρίσκει κανείς μια από τις πιο ιστορικές στοές του κέντρου, με έτος ανέγερσης το 1912. Μέχρι την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, το κτίσμα ανήκε στον Ζιλπέρ Ζαδέ και αρχικά λειτούργησε ως χάνι με αποθήκες, δωμάτια προς διαμονή και γραφεία. Ύστερα, αποτέλεσε για ένα διάστημα ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας, για να αγοραστεί εν τέλει, το 1928, από τους αδελφούς Φόρογλου και να γίνει εμπορικό κέντρο.

Αποτελεί τυπική, διώροφη εμπορική στοά της εποχής με υάλινη οροφή στο εσωτερικό της, η οποία προσφέρει φυσικό φωτισμό στο αίθριο, ενώ το δάπεδό της είναι το χαρακτηριστικό λευκό/μαύρο πλακάκι που παρατηρούμε και σε άλλες στοές εκείνης της περιόδου.

Περνώντας μια βόλτα μπροστά από τη στοά, βλέπουμε τη μεταλλική είσοδο που διασώθηκε από εκείνα τα χρόνια, καθώς και τα περίτεχνα ανάγλυφα στην πρόσοψή της. Στο ισόγειο πάτωμα, φιλοξενούνται ένα εμπορικό κατάστημα και το ρουστίκ εστιατόριο Φανός, με εσωτερικό décor που θυμίζει αστική οικία και προσεγμένη κουζίνα.

Στοά Μαλακοπή: το σημείο που «πάγωσε» στον χρόνο, αποκτά nightlife πνοή

Αν και η Στοά Μαλακοπή, έχει σηματοδοτηθεί από ένα από τα πιο «μαύρα» σημεία στην ιστορία της Θεσσαλονίκης, συνεχίζει μέχρι σήμερα, παρά τις καταστροφές που έχει υποστεί στο παρελθόν, να αποτελεί σημείο συνάντησης στην πολύβουη Βαλαωρίτου. Γνωστή για το κεντρικό της ρολόι, που σταμάτησε να λειτουργεί κατά τη διάρκεια του μεγάλου σεισμού του ’78 και δείχνει πάντα, 11.05. Η ώρα δεν άλλαξε ποτέ σε ανάμνηση του τραγικού αυτού γεγονότος.

Η στοά χτίστηκε το 1906 σε σχέδιο του Ιταλού αρχιτέκτονα Vitaliano Posseli, με σκοπό να στεγάσει την Τράπεζα Θεσσαλονίκης, που ίδρυσε η γνωστή οικογένεια Αλλατίνη. Πέρα από την ιστορική της αξία, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μπαρόκ αρχιτεκτονικής και προσελκύει καθημερινά στο σημείο πολλούς architecture και history lovers. Σήμερα, στεγάζει ατμοσφαιρικά café bars, όπως την μπυραρία Gabrinus Czech Brewery, με τεράστια ποικιλία σε μπύρες και καλό φαγητό και διεκδικεί επάξια μια θέση στη νυχτερινή ζωή της πόλης.

Στοά Αγίου Μηνά: ένα αρχιτεκτονικό μνημείο διεκδικεί μια θέση στη σύγχρονη ζωή της πόλης

Ακόμη ένα χαρακτηριστικό δημιούργημα του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, το οποίο μάλιστα αποτελεί επίσημα αρχιτεκτονικό μνημείο για την ιστορία της νεότερης Θεσσαλονίκης και για το οποίο γίνεται μεγάλος λόγος, αφού το κτίσμα έμεινε παρατημένο για χρόνια, παρά τη μεγάλη πολιτιστική και ιστορική του αξία. Μόλις πέρυσι παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, με σκοπό την ανάπλαση και αξιοποίησή του για πολιτιστικούς σκοπούς και την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής και ιστορικής του αξίας.

Η Στοά Αγίου Μηνά χτίστηκε το 1906 με σκοπό να λειτουργήσει ως «Τράπεζα της Ανατολής», ενώ στη συνέχεια αποτέλεσε κέντρο εμπορίου, με καταστήματα χαρτιού και ραπτικής. Μέχρι σήμερα θεωρείται από τα ελάχιστα διατηρητέα της περιοχής. Παρά τη χρόνια εγκατάλειψη και τις καταστροφές, διακρίνουμε αρκετά διασωθέντα στοιχεία, όπως η περίτεχνη εξωτερική της πρόσοψη καθώς και κομμάτια από τον μαρμάρινο γλυπτικό της διάκοσμο. Το 2014, βίωσε για λίγο και πάλι την πρότερη λάμψη της, αφού στο σημείο πραγματοποιήθηκαν τα γυρίσματα της ταινίας «Ουζερί Τσιτσάνης». Δυστυχώς έκτοτε, η στοά έμεινε να ρημάζει. Το πλάνο αξιοποίησής της, φαίνεται σίγουρα πολλά υποσχόμενο. Εύχομαι να δούμε σύντομα την υλοποίησή του και να είμαστε σε θέση να επισκεφθούμε το σημείο και να θαυμάσουμε ένα κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της πόλης.

Κατεβαίνοντας στο κέντρο, συναντάμε δεκάδες στοές. Μπορεί να ξεχώρισα εκείνες που από την πρώτη ματιά κεντρίζουν το ενδιαφέρον και σίγουρα τις εντυπώσεις, ωστόσο κανείς, ψάχνοντας, θα ανακαλύψει κι άλλες στοές που η elegant αισθητική τους κατάφερε να προσαρμοστεί στη σύγχρονη urban ζωή. Τώρα που ο φθινοπωρινός καιρός κάνει σιγά σιγά το ντεμπούτο του, είναι η κατάλληλη εποχή για βόλτα στην πόλη και απογευματινό καφέ στη στοά.