Η ευρηματική έκθεση «Ένα αλλόκοτο δείπνο - στο τραπέζι του Νικολάου» με την επιμέλεια του Αποστόλη Αρτινού πραγματοποιείται από την γκαλερί Ζουμπουλάκη στη Nikolaou Residence στην Αίγινα, παρουσιάζεται στους χώρους του σπιτιού του Νίκου Νικολάου (1909 – 1986), ξεκίνησε πριν λίγες μέρες και θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Οκτωβρίου.

Το πιάτο είναι το αντικείμενο της έκθεσης, το πιο οικείο, ένα αντικείμενο εκτεθειμένο στη χρηστικότητά του και στο αισθηματικό του περιβάλλον. Mαζί και η τροφή, αλλά κι η συγκίνησή της, η συγκίνηση που προκαλεί το οικογενειακό τραπέζι, το σερβίτσιο του, αυτές, εν τέλει, οι μνήμες του. Αυτό, λοιπόν, το αντικείμενο πολλές φορές έβγαινε απ’ τον κύκλο της χρηστικότητάς του και αναλάμβανε μια περίοπτη θέση στο οικιακό περιβάλλον. Για παράδειγμα η συνήθεια που ήθελε ένα πιάτο απ’ το καλό σερβίτσιο να εξαιρείται απ’ την οικοσκευή και να κρέμεται στον τοίχο, όπως πιάτα, κυρίως ευρωπαϊκής προέλευσης, με απεικονίσεις απ’ τον φυτικό και ζωικό κόσμο, αλλά και μ’ αναφορές απ’ την ιστορία. Με τέτοια πιάτα στήθηκαν ολόκληροι πιατελότοιχοι, ακόμη και στη χώρα μας, όπως οι περίφημοι πιατελότοιχοι της Ρόδου, της Σκύρου ή της Καρπάθου καθώς το διακοσμητικό πιάτο, γινόταν ένας καμβάς, ξεδιπλώνοντας στο κοίλο του, αφηγήσεις ζωής. Τα ζωγραφισμένα πιάτα του εργαστηρίου Κουρτζή στη Λέσβο, ή των Νικολάου στη Σκύρο, καθιερώθηκαν ως εμβληματικά έργα της λαϊκής μας τέχνης, και πολύτιμα πλέον συλλεκτικά αντικείμενα. Αλλά κι αυτή η παραγωγή των εργοστασίων Ίκαρος στη Ρόδο και Κεραμεικός στην Αθήνα, όπου τα ζωγραφισμένα τους πιάτα μπήκαν σε κάθε σπίτι και μάλιστα, μέσω των οδών του τουρισμού, ταξίδεψαν και σε όλον τον κόσμο. Η πρακτική των ζωγραφισμένων πιάτων δεν άργησε να έρθει και στα εργαστήρια των καλλιτεχνών, με χαρακτηριστικές τις δουλειές του Νίκου Νικολάου, του Αλέκου Φασιανού και του Γιάννη Μόραλη. 

Μια ντουζίνα ακόσμητα πιάτα λοιπόν που βρέθηκαν αποθηκευμένα στο εργαστήρι του Νικολάου στην Αίγινα, έγιναν κι η αφορμή γι’ αυτή την έκθεση. Ακόμη είκοσι κεραμικά πιάτα διατέθηκαν σε ισάριθμους σύγχρονους εικαστικούς καλλιτέχνες για να αφήσουν πάνω στη κεραμική τους επιφάνεια τη δική τους αισθαντική γραφή. Σχέδια, χρώματα, ανάγλυφα, που ιστορούν ιδιωματικές προσεγγίσεις μιας οικείας όσο κι ανοίκειας επιφάνειας. Γιατί η καλλιτεχνική γραφή είναι αυτή που διανοίγει τα αντικείμενα που μας περιβάλλουν στον ορίζοντα μιας άλλης σκηνής. Δεν είναι πια η πραγματικότητα της χρηστικότητάς τους, αλλά η έξαρσή τους στον τόπο και στο χρόνο μιας άλλης απόλαυσης. Ακόμη κι όταν αυτή η γραφή εκδηλώνεται ως μια απλή διακόσμηση πάνω στ’ αντικείμενο, και τότε ακόμη, το βλέμμα ανακτά τον απολεσμένο του ορίζοντα, τη διεσταλμένη, αλλά και διεστραμμένη, ορατότητά του. Τα πράγματα τότε δεν είναι αντικείμενα μιας χρειώδους ανάγκης, αλλά παραμυθιακά τρόπαια και φαντασιακές διαφυγές.

Τα πιάτα της έκθεσης τοποθετήθηκαν στο τραπέζι που ο Νικολάου παρέθετε τα θρυλικά γεύματα στους φίλους του. Ο Μόραλης, ο Καπράλος, η Πωπ, φίλοι και γείτονες του Νικολάου, ήταν κι απ’ τους πιο συχνούς συνδαιτυμόνες αυτών των μακρόσυρτων γευμάτων. Τώρα σ’ αυτό το τραπέζι του άλλα πιάτα, βρίσκονται στη συνθήκη μιας άλλης συνάντησης.

Η Δάφνη Ζουμπουλάκη αφηγείται τη δική της διαδρομή στον χώρο...

Έχεις μια τόσο πλούσια οικογενειακή διαδρομή, που νιώθω ότι θα μπορούσες να διηγείσαι ιστορίες απίθανες από ανθρώπους της τέχνης που έχεις γνωρίσει και συνδιαλλαγεί όλα αυτά τα χρόνια. Μίλησε μας για τις πιο δυνατές αναμνήσεις σου από την εποχή που ιερά τέρατα της Τέχνης μπαινόβγαιναν στο σπίτι της Πέγκυς Ζουμπουλάκη.

Έχω συνδυάσει τα παιδικά μου χρόνια με το παιχνίδι! Ίσως γιατί και όλοι οι καλλιτέχνες έβρισκαν την ευκαιρία να εκφράσουν την παιδικότητά τους. Ο Τσαρούχης είχε γράψει σε ένα λεύκωμά μου «σπεύδε βραδέως Δαφνούλα». Άργησα λίγο να καταλάβω τη σημασία της φράσης.

Ποια είναι η οικογενειακή σύνδεση με τον εικαστικό Νικολάου και τι αναμνήσεις έχεις από το σπίτι του στην Αίγινα;

Και το σπίτι στην Αίγινα είναι σημαντικό μέρος των παιδικών μου χρόνων, καθώς η θεία μου Αγγέλα Ζουμπουλάκη είχε παντρευτεί το ζωγράφο Νίκο Νικολάου. Στο μεγάλο τραπέζι τους φιλοξενούσαν καλλιτέχνες – φίλους (Μόραλη, Καπράλο, Πωπ κ.ά.) και ενώ η θεία μου μαγείρευε, γίνονταν ατελείωτες συζητήσεις που έχουν μείνει στη μνήμη όσων είχαν την τύχη να παρευρεθούν.

Ένας χώρος με ιστορία που μεταλλάσσεται σε έναν σύγχρονο χώρο που συμβαίνουν art δρώμενα. Περίγραψέ μας πως προέκυψε η ιδέα και τι ακριβώς ετοιμάζετε

Μια στοίβα πιάτα στην αποθήκη του σπιτιού ήταν η αφορμή για την έκθεση. Σε συνεννόηση με τον επιμελητή Αποστόλη Αρτινό, σκεφτήκαμε να αναβιώσουμε εικονικά την ιδέα των γευμάτων αυτών.

Ποια είναι η γνώμη σου για την art to use;

Όλη η γενιά του 30 είχε πειραματιστεί με τη ζωγραφική σε χρηστικά αντικείμενα. Νομίζω ότι είναι πολύ ωραίο να περιλαμβάνεις στην τέχνη στην καθημερινότητά σου.

Είσαι λάτρης του αυθεντικού και της ανεπιτήδευτης πολυτέλειας. Πόσο εκτιμάται αυτό στις μέρες μας και τι θεωρείται τελικά πολυτέλεια σήμερα

Με όλα αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο σήμερα, το να ζούμε σε έναν ειρηνικό τόπο και να ασχολούμαστε με την τέχνη, είναι, θα έλεγα, η μεγαλύτερη πολυτέλεια.

Είχες το δύσκολο έργο να συνεχίσεις μια από τις πιο επιτυχημένες gallery της Ελλάδας. Ποιες είναι οι αδιαπραγμάτευτες αξίες σου και ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας;

Να μη συμβιβάζεσαι, όπως είχε πει ο Τσαρούχης στη μητέρα μου, σε μια δύσκολη στιγμή της. Παρά μόνο στα γηρατειά και στον θάνατο.

Μίλησέ μας για την τωρινή έκθεση στην Αθήνα.

Την Πέμπτη 10 Οκτωβρίου εγκαινιάστηκε η ατομική έκθεση της εικαστικού Αλίκης Παλάσκα, με γλυπτά και ζωγραφικά έργα. Όπως γράφει και ο επιμελητής της έκθεσης «Στη νέα ατομική της έκθεση με τίτλο Waltzing Matilda*, η Αλίκη Παλάσκα δημιουργεί ένα ζωγραφικό περιβάλλον που πλαισιώνει μια νέα σειρά γλυπτικών της έργων. Αυτοσχέδιοι σκελετοί που ενδύονται από χιλιάδες υφασμάτινα κουρέλια. Ανθρωπόμορφες φιγούρες, που άλλες έρχονται απ’ την ιστορία της τέχνης, όπως η δεσποινίδα επί των τιμών που παραστέκεται στη νεαρή πριγκίπισσα, απ’ το πίνακα Las Meninas, του Velázquez, κι άλλες απ’ την pop κουλτούρα, όπως ο κλώνος ήρωας απ’ το Star Wars, ή αυτή η φιγούρα μιας γκέισας, σταθερό σύμβολο ενός ανθεκτικού εξωτισμού».

Τι θέση έχει η τέχνη στη ζωή σου και τι τα υπόλοιπα

Είναι αλληλένδετη η τέχνη.

Τι δε θα ήθελες να δεις σε ένα τραπέζι;

Δεν αντέχω τη μόδα με τα πολλά μπουκέτα λουλούδια που δε σου επιτρέπει να δεις τους συνδαιτυμόνες σου.