Ένα από τα βασικά στοιχεία της ζωής είναι η κληρονομιά των ανθρώπων μας, οι ρίζες που μας κάνουν να γινόμαστε «ένα» με το παρελθόν μας. Το πεδίο της αρχαιολογίας ανέκαθεν έψαχνε να βρει εκείνες τις απαντήσεις σχετικά με τα διαχρονικά υπαρξιακά μας ερωτήματα και για εκείνες τις πτυχές της ιστορίας, τις οποίες δεν προλάβαμε να ζήσουμε ως ενεργά μέλη τους. Ο Δρ. Θεόδωρος Παπακώστας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός αρχαιολόγου, ο οποίος συνεχίζει επιτυχημένα μέχρι σήμερα το ταξίδι της γνώσης. 

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Πήρε το πρώτο του πτυχίο στην αρχαιολογία από το Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στη Βρετανία και το μεταπτυχιακό του στην προϊστορική αρχαιολογία από το Πανεπιστήμιο του Nottingham, έχει συμμετάσχει σε ανασκαφές στην Ελλάδα και τη Βρετανία και έχει εργαστεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Κιλκίς. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στην κλασική αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 2017. Έκτοτε, θεωρώντας ότι η επιστήμη έχει ουσία μόνο όταν επικοινωνείται, και με τη βαθιά πεποίθηση ότι η αρχαιότητα και το παρελθόν μας αφορούν όλους και πως η γνώση γι’ αυτά είναι δύναμη, δημιούργησε το δημοφιλές podcast "Αrchaeostoryteller". Εκεί μεταφέρει την αρχαιογνωστική πληροφορία με τρόπο απλό, άμεσο και διασκεδαστικό. Πέρα από αυτό, η συγγραφή παίζει τον δικό της καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία αυτή. Το νέο του βιβλίο «Παιδιά, χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;» συνεχίζει την προσωπική του παράδοση, μέσα από την οποία κάνει την επιστήμη, την οποία εκπροσωπεί, να φαίνεται απλή και διασκεδαστική σε κάθε αναγνώστη και αναγνώστρια.

Η σχέση του με τη Θεσσαλονίκη, την πόλη στην οποία γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει μέχρι σήμερα, διακρίνεται για τη βαθιά αγάπη. Ας την γνωρίσουμε καλύτερα μαζί σήμερα...

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη. Για την ακρίβεια γεννήθηκα γωνία Τσιμισκή με Αγίας Σοφίας (είχε μαιευτήριο εκεί τότε) και μεγάλωσα στις 40 Εκκλησιές. Ήταν ένα χωριό μέσα στο κέντρο της πόλης με μια τεράστια ανηφόρα που ως παιδί ανεβοκατέβαινα για πλάκα καθημερινά.

Η αγαπημένη μου γειτονιά είναι το κέντρο. Αγαπώ τις βόλτες εκεί. Παραλία, Τσιμισκή, Μητροπόλεως, στο Καπάνι, στον πεζόδρομο της Γούναρη και τα αρχαία στην πλατεία Ναυαρίνου. Εκεί έζησα όλα τα πρώτα: Το πρώτο σινεμά, τις πρώτες βόλτες, τις πρώτες κρέπες, και αργότερα φυσικά και το πρώτο ποτό. 

Όταν ήμουν παιδί ήθελα να γίνω χίλια δυο πράγματα. Άλλαζα συχνά απόφαση. Ώσπου κατέληξα ότι τελικά με κέρδισε η εξερεύνηση του παρελθόντος. Και η αρχαιολογία είναι η πιο θεαματική επιστήμη από τις ανθρωπιστικές (sorry not sorry). Πέρα από την πλάκα όμως, είναι καλό να τονίσω πως οι διάφοροι κλάδοι ανθρωπιστικών επιστημών δεν είναι αντίπαλοι αλλά αλληλοστηριζόμενοι και όλοι έχουν την αξία τους στο μωσαϊκό της αρχαιογνωσίας.

Σπούδασα αρχικά στην Αγγλία. Πήρα το πρώτο μου πτυχίο από το Πανεπιστήμιο του Reading, μετά πήρα το μεταπτυχιακό μου στην προϊστορική αρχαιολογία από το Πανεπιστήμιο του Nottingham. Παραδόξως παρότι έκανα μεταπτυχιακό στην προϊστορία, βαθιά μέσα μου αγαπούσα την κλασική αρχαιολογία, και έτσι μετά από αρκετά χρόνια, αφότου είχα επιστρέψει Ελλάδα, πήρα το διδακτορικό μου στην κλασική αρχαιολογία από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Η σχέση μου με τη Θεσσαλονίκη είναι βιωματική αφού είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μου. Λατρεύω τα ταξίδια και αγαπώ πολύ και την Αθήνα. Πάρα πολύ. Αλλά η Θεσσαλονίκη είναι το σπίτι του παιδιού μέσα μου.

Το εναρκτήριο λάκτισμα για να ασχοληθώ με το πεδίο της αρχαιολογίας έγινε όταν δεν το κατάλαβα. Πιθανότατα γιατί επισκεπτόμουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία από πολύ μικρός.

Αυτό που αγαπώ περισσότερο στη δουλειά μου είναι πως μου επιτρέπει να ταξιδεύει η φαντασία μου και μου δίνει μια σφαιρική εικόνα για την ανθρωπότητα.

Η κινητήριος δύναμή μου είναι το πόσο λατρεύω τη δουλειά μου. Ιδίως πλέον που αποκλειστικά και επαγγελματικά κάνω επικοινωνία της επιστήμης.

Για μένα η έρευνα και η συμμετοχή σε ανασκαφές μου έμαθαν τι θα πει κούραση. Και ότι μπορούσα, όταν με ρωτούσε η μητέρα μου: «Γιατί είσαι κουρασμένος; Έσκαβες;» να απαντήσω: «Ναι! Έσκαβα. Κυριολεκτικά!»

Η επικοινωνία του κλάδου μέσω της συγγραφής είναι μια μεγάλη πρόκληση και μια υπέροχη διαδικασία. Έχει πάρα πολλές δυσκολίες όμως. Το να πασχίσεις να βρεις τι πρέπει να αφαιρέσεις και πώς να αποστάξεις την πληροφορία που χρειάζεται από ένα μεγάλο όγκο επιστημονικών πληροφοριών είναι μεγάλη ευθύνη. Αλλά το ευρύ κοινό πρέπει να μπορεί να έχει πρόσβαση σε εύληπτη πληροφορία. Ευτυχώς έχω και εκδότες που μου παρέχουν τυφλή εμπιστοσύνη και τεράστια στήριξη.

Το νέο μου βιβλίο «Παιδιά, χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;» είναι η παιδική εκδοχή του πρώτου μου βιβλίου (με τον ίδιο τίτλο άνευ Παιδιών). Γιατί είναι ωραίο οι άνθρωποι από μικρή ηλικία να καταλάβουν γιατί είναι υπέροχη η αρχαιότητα και η ιστορία, χωρίς να μπουκώνουν με ατελείωτο αριθμό χρονολογιών, μαχών, μέσα σε μια τρικυμία πληροφοριών που θα τους αγχώσει.

Η δημιουργία του podcast “Archaeostoryteller” έγινε μετά από πείσμα και επιμονή του Σταύρου Θεοδωράκη που με έπεισε να το δοκιμάσω γιατί θεωρούσα ότι δεν το έχω καθόλου. Είχα άδικο που το πίστευα και χαίρομαι για αυτό.

Μια στιγμή που έχω νιώσει περήφανος είναι όταν μου λένε ότι νόμιζαν ότι βαριούνται την αρχαιολογία αλλά τελικά… τους αρέσει!

Η κομβική στιγμή στην καριέρα μου ήταν η ομιλία μου στο Tedx Athens 2019 που μετά την ακολούθησε η συνολική παρουσίαση του επόμενου Tedx Athens 2022 σε μια κατάμεστη εθνική λυρική σκηνή, στην οποία βγήκα ξυπόλητος. Μετά από αυτό νομίζω ότι μπορώ να μιλήσω παντού.

Ένα όνειρό μου που έχει γίνει πραγματικότητα είναι να καταφέρει να μεταφραστεί το πρώτο μου βιβλίο σε δεκάδες γλώσσες και να ταξιδεύει σε δεκάδες χώρες.

Οι κυριότερες δυσκολίες που αντιμετώπισα ήταν το να προσπαθώ να μιλώ σε ευρύ κοινό αλλά και να κοιτώ προς τα πίσω στην επιστημονική κοινότητα. Η ισορροπία ανάμεσα στα δυο είναι απαραίτητη. Το κοινό είναι ο σκοπός και ο στόχος. Αλλά και η επιστήμη πρέπει πάντα να τιμάται.

Μου αρέσει να ξεκλέβω χρόνο για να βλέπω ταινίες και να πηγαίνω βόλτες.

Η χαρά της ζωής περιλαμβάνει τον έρωτα. Πάνω από όλα και μετά από όλα, αυτό μετράει μόνο.

Ένας χώρος Τέχνης της πόλης που αγαπώ είναι … ε…. συγγνώμη. Εγώ τι θα πω; Το αρχαιολογικό μουσείο! 

Ένας άνθρωπος-μέντορας για μένα είναι ο καθηγητής αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, κος Δημήτρης Πλάντζος. Στάθηκε εξαρχής πολύ υποστηρικτικός και πραγματικά με βοήθησε να σταθώ και να περπατήσω σε αυτό που κάνω.

Το μαγαζί - «στέκι» στη Θεσσαλονίκη που μου αρέσει να πίνω τον καφέ μου είναι το «Έλξατε» στην Ισαύρων.

Το μέρος της Θεσσαλονίκης που έχω την πιο ωραία ανάμνηση είναι το «Παλατάκι». Θα προτιμήσω να μην ομολογήσω το γιατί. 

All time classic αγαπημένο μου μέρος στην πόλη είναι η παραλία. Κι εγώ σαν χιλιάδες άλλους Θεσσαλονικείς την έχω περπατήσει πάρα πολλές φορές. Με ακουστικά και μουσική, με παρέα, με χαρά και με λύπη.

Η καλύτερη συμβουλή που μου έχουν δώσει ποτέ είναι πως «ο νούμερο ένα νόμος της αποτυχίας είναι να προσπαθείς να τους ικανοποιήσεις όλους».

Το «κρυφό» μου σημείο στην πόλη ένα παγκάκι ψηλά στο Σέιχ Σου με θέα στην πόλη και στη θάλασσα. Ιδίως στο δειλινό. Μαγικό.

Η Θεσσαλονίκη μου αρέσει γιατί είναι ένα τεράστιο χωριό που «ντύθηκε» πόλη. Είναι τόσο μεγάλη για να νιώθεις αστός και τόσο μικρή για να μη σε «πνίγει».

Αν θα άλλαζα κάτι στη πόλη μου θα ήταν να διαθέτει προσβασιμότητα παντού και καθαριότητα. Και φυσικά λίγο περισσότερη δημόσια Τέχνη.

Τη Θεσσαλονίκη θα την ήθελα περισσότερο «κοσμόπολη», αυτό που ήταν για χιλιάδες χρόνια και το έχει χάσει τις τελευταίες δεκαετίες. Έχει μια εσωστρέφεια που δεν της αξίζει. Η Θεσσαλονίκη γεννήθηκε για να είναι μεγαλούπολη και υπήρξε για πολλούς αιώνες. Πρωτοπόρος και μια τεράστια αγκαλιά για λαούς και ψυχές. Θα την ήθελα πάλι μεγαλούπολη.

Αν θα έπρεπε να τη χαρακτηρίσω με 3 λέξεις αυτές θα ήταν γλυκιά, διπολική, μεθυστική.

Φωτογραφίες πορτραίτου: Λεωνίδας Βασιλόπουλος