Σε κάθε σχέση υπάρχει μια συγκεκριμένη δυναμική που αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου. Είναι συχνό φαινόμενο κάθε σύντροφος να παίρνει έναν ρόλο με ουκ ολίγες περιπτώσεις να βρίσκουν τον έναν στη θέση του θύματος και τον άλλον στη θέση του θύτη. Σε αυτήν την ιδιόμορφη ισορροπία, καθένας λειτουργεί με συνέπεια διατηρώντας τον ρόλο του. Αυτό συμβαίνει καθώς -όπως δηλώνουν οι ψυχολόγοι- ως άνθρωποι έχουμε την ανάγκη να επιβεβαιώνουμε τον εαυτό μας για αυτά που ήδη πιστεύει. Κατά συνέπεια επιμένουμε σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο συμπεριφοράς, το οποίο μας καθιστά -όποιο ρόλο και αν λαμβάνουμε- θύματα του ίδιου του εαυτού μας. 

Double trouble 

Είτε αναφερόμαστε σε κάποια συντροφική σχέση, είτε ακόμη και σε κάποια φιλική, το θύμα σκιαγραφείται από έναν άνθρωπο ο οποίος αισθάνεται συνεχώς ότι κατηγορείται, δεν εκτιμάται και ότι οι υπόλοιποι του επιτίθενται. Αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, ακόμη, ως αβοήθητο και γεμάτο από αυτολύπηση, μια κατάσταση που τον οδηγεί στο να κατηγορεί πολλές φορές τους άλλους για τις δυσκολίες του.

Από την άλλη μεριά, ο θύτης χρησιμοποιεί τη δύναμη και τις ενοχές για να ελέγξει τους άλλους. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις τείνει να μετακινεί τα συναισθήματα που προκαλεί στους άλλους μεταξύ επίθεσης και απόσυρσης. Είναι γεγονός πως ο θύτης έχει μάθει να φέρνει σε πολλές από τις απαιτήσεις του ως δικαιολογία τη στενή σχέση που έχει με το θύμα αναγκάζοντάς το να προβεί σε πράξεις τις οποίες ο δεύτερος δεν επιθυμεί. 

Similarities

Προσπαθώντας να βρει κανείς μια διάκριση ανάμεσα σε αυτές τις συμπεριφορές κι επιθυμώντας να μην κατηγορήσει καμία από τις δυο μεριές είναι εύκολο να συνειδητοποιήσει πως παρά τις φαινομενικές διαφορές που κυριαρχούν, υπάρχουν και μερικές ομοιότητες. Ξεκινώντας από έναν βαθύ πόνο και με κοινή τη χρήση ενοχής και οι δύο άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτή τη σχέση μπορούν να αισθανθούν μοναξιά, η οποία με τη σειρά της θα τους ωθήσει ακόμη περισσότερο στο αρχικό αποτέλεσμα. 

Εάν όλα όσα διαβάσατε μέχρι τώρα σας φαίνονται υπερβολικά, τότε οφείλουμε να διευκρινίσουμε πως το μοτίβο του θύματος με τον θύτη μπορεί να υπάρξει ακόμη και σε καταστάσεις τις οποίες αδυνατείτε να αναγνωρίσετε. Οι απλές καθημερινές συνήθειες, οι οποίες μοιάζουν «αθώες», όπως για παράδειγμα το να αναγκάσετε (ή να αναγκαστείτε από) κάποιον να δικαιολογηθεί για μια αμελητέα συμπεριφορά είναι ικανές να διαταράξουν τη σχέση σας. Αυτό συμβαίνει καθώς δημιουργούνται αισθήματα αμφιβολίας κι εξαναγκασμού.  

The origin of evil

Όσο ψυχαναλυτικό και αν ακούγεται, η αλήθεια είναι πως η προέλευση ενός μεγάλου ποσοστού των συμπεριφορών ενός ενήλικα προέρχεται από τα παιδικά του βιώματα. Έτσι, ασυνείδητα -όλοι μας- προσελκύουμε ανθρώπους στην προσωπική κι επαγγελματική μας ζωή, οι οποίοι τείνουν να έχουν αντίθετες ισορροπίες. Για παράδειγμα, εάν νιώθουμε το θύμα, είναι συχνό φαινόμενο να αναζητάμε ανθρώπους, οι οποίοι θα συνεχίσουν να επιβεβαιώνουν αυτή μας την πεποίθηση και αντίστροφα.

Stopping the situation

Αναγνωρίστε την κατάσταση: Το πρώτο βήμα για κάθε είδους θεραπεία είναι η αναγνώριση του προβλήματος. Εάν αισθάνεστε πως βρίσκεστε σε θέση άμυνας, πως δέχεστε επίθεση ή πως υποτιμάτε αυτούς που είναι δίπλα σας, τότε είναι πιθανόν να βρίσκεστε σε μια σχέση θύματος-θύτη. 

Εξετάστε προσεκτικά την κατάσταση: Σταματήστε και προσπαθήστε να κάνετε reflect την κατάσταση σαν εξωτερικός παρατηρητής. Ρωτήστε τον εαυτό σας για ποιο λόγο διατηρεί αυτή την καθόλου υγιή αλληλεπίδραση και ποια είναι τα κέρδη καθώς και οι απώλειές σας. 

Απαλλαγείτε από τις ενοχές: Εάν σε μια σχέση νιώθετε πως είστε στη θέση του θύματος, μην πιστέψετε πως εσείς είστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα του ανθρώπου που έχετε απέναντί σας. Ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις πράξεις και τις απόψεις του. Για αυτό ακριβώς τον λόγο εσείς θα πρέπει να θέσετε τα όριά σας. Όρια που θα καθορίζουν το κατά πόσο μπορεί ο άνθρωπος που συνομιλείτε να σας προσβάλλει. 

Μιλήστε ξεκάθαρα: Αφότου έχετε επεξεργαστεί πραγματικά κι εφόσον έχετε λύσει μέσα σας μερικά από τα σημαντικότερα ζητήματα που αφορούν αυτή την κατάσταση, έφτασε η στιγμή να εξωτερικεύσετε τα συναισθήματά σας. Πείτε σε αυτόν που έχετε απέναντί σας πώς αισθάνεστε, εκφράστε του την κατανόηση ή ακόμη και τον εκνευρισμό σας και θα ανακαλύψετε πως ίσως τελικά αυτή η ισορροπία που διατηρείτε να μπορέσει να αλλάξει.

Αποστασιοποιηθείτε: Το τελευταίο βήμα είναι η αποστασιοποίηση. Έχοντας καταφέρει να ολοκληρώσετε με επιτυχία τα προηγούμενα tasks, έφτασε η στιγμή να αλλάξετε οπτική και να σταματήσετε οτιδήποτε δε σας δυναμώνει, δε σας εμψυχώνει και δε σας κάνει να έχετε ένα μεγάλο χαμόγελο!