Με πέντε διεθνή βραβεία, εξαιρετικές κριτικές και παρουσιάσεις σε περιοδικά και ραδιόφωνα από την Αγγλία, τη Γαλλία, την Αμερική έως την Αργεντινή και το Μεξικό, το έργο «Tangos του Μαγικού Ρεαλισμού» του Γιάννου Αιόλου θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, στη σκηνή του Ράδιο Σίτι. Λίγο πριν ο διεθνώς διακεκριμένος μουσικοσυνθέτης μας ταξιδέψει σε έναν μαγικό κόσμο πάθους και συναισθημάτων, μιλήσαμε μαζί του κάνοντας μια βουτιά στο παρελθόν, για να ανακαλύψουμε και να ξετυλίξουμε το νήμα της ιστορία των Tangos που γεννήθηκαν δεκατρία χρόνια πριν, με αφορμή την ταινία το «Ταγκό των Χριστουγέννων» από το ομότιτλο μυθιστόρημα του Γιάννη Ξανθούλη. 

Κε Αιόλου, πώς ξεκίνησε η ιστορία των Tangos του Μαγικού Ρεαλισμού;

Η ιστορία των Τάνγκος αρχίζει για μένα το 2011, όταν καλούμαι να συνθέσω τη μουσική για την ταινία το «Τανγκό των Χριστουγέννων». Είναι μια περίοδος, όπου έχω εξαντλήσει μέσα μου το ιδίωμα των μεσογειακών βαλς… Ξέρετε, ο κινηματογράφος είναι μια συμβολική τέχνη όπου πρέπει να υπονοηθούν πολλά μέσα σε λίγο χρόνο, να υπογραμμιστούν συναισθήματα που δεν μπορεί να τα αφηγηθεί ο λόγος, η κίνηση, το φως. Μετά τη μεγάλη επιτυχία του soundtrack της ταινίας «Solino» (2002), που συνέθεσα για τον Γερμανό σκηνοθέτη Fatih Akin και όπου έπρεπε να κάνω bel canto και μεσογειακά waltz, με συμφωνικές ορχήστρες στις οποίες πρόσθετα μαντολίνα και ακορντεόν, μου ζητούνταν να κάνω παραλλαγές αυτής της επιτυχίας. Επάνω στα ίδια βήματα συνέθεσα τα soundtracks ‘Ένας Ήρωας στη Ρώμη’ και τη ‘Χειμωνιάτικη Νοσταλγία’ που είχαν μεγάλη απήχηση στο μουσικό κοινό. Εκείνη ακριβώς την εποχή, όταν είχα πλέον εξαντλήσει μέσα μου αυτό το είδος, έρχεται η πρόταση για τα Τάνγκος. Μια διεθνής μουσική που δυστυχώς το κοινό πολλές φορές ταυτίζει μόνο με το Αργεντίνικο φοκλόρ. Αντίθετα με όσα πιστεύουμε, τα Τάνγκος είναι εξίσου ευρωπαϊκή μουσική, για να μην πω διεθνής. Έπρεπε, λοιπόν, αυτή η καταδικασμένη ερωτική ιστορία της ταινίας του «Τανγκό των Χριστουγέννων», όπως την έστησε ο Γιάννης Ξανθούλης στον Έβρο του 1970, να συναντηθεί με τον ήχο του Τάνγκο, να μπολιαστεί με το γκρίζο του χειμώνα, το χακί του στρατού, την καταχνιά της επαρχίας, αλλά και με την ελπίδα του έρωτα και την ανέλπιδη τάση φυγής, από την οποία οι ήρωες της ταινίας διακατέχονται. Κάπως έτσι ο «καμβάς» Τάνγκο άρχισε να «δουλεύει» μέσα μου, και εγώ να ανακαλύπτω έναν νέο κόσμο. Γοητεύτηκα, μαγεύτηκα, ερωτεύτηκα, και μετά τη μεγάλη επιτυχία του soundtrack και του τραγουδιού σε στίχους Ελένης Ζιώγα που ερμήνευσε μοναδικά ο Γιώργος Νταλάρας, εργαζόμουν κρυφά και παράλληλα με ό,τι άλλο έγραφα, για πάνω από μια δεκαετία, μια προσωπική γραφή που επιχειρώ μέσα στη φόρμα των Τάνγκος, έξω από τα στεγανά του φολκλόρ, έξω από την μορφή που είχε δώσει ο Piazzola, σε μια πιο σύγχρονη και κινηματογραφική, δική μου γλώσσα.

Ομολογώ, ότι αυτή η διαδρομή με άλλαξε και ως συνθέτη και ως άνθρωπο. Ήρθε και συναντήθηκε με την επιρροή που είχε πάνω μου το κίνημα του Μαγικού Ρεαλισμού, που οι Λατίνοι ονοματίζουν ευρωπαϊκό και εμείς λατινοφερμένο. Για όσους δε γνωρίζουν, ο Μαγικός Ρεαλισμός είναι ένα λογοτεχνικό και εικαστικό κίνημα με κύριο εκπρόσωπο τον Αργεντινό διανοητή και συγγραφέα Χόρχε Λουίς Μπόρχες, κατά το οποίο σε φαινομενικά ρεαλιστικά περιβάλλοντα ενσωματώνονται φανταστικά στοιχεία και χαρακτήρες με έναν διακριτό τρόπο, διαφορετικό από τον σουρεαλισμό ή τη φανταστική λογοτεχνία.

Για μένα η αντιστοίχιση υπήρξε στη χώρα της τονικότητας. Η τονικότητα του κάθε μουσικού έργου είναι η αρχική πραγματικότητα και η αλλαγή της (το φανταστικό στοιχείο) έγινε με τρόπο ανεπαίσθητο, έτσι ώστε να ενσωματώνεται αμιγώς στο πραγματικό. Έτσι, αλλάζοντας το σύμπαν σε ένα σύμπαν μαγικού ρεαλισμού, δόθηκαν οπτικές που δε θα είχα σκεφθεί αλλιώς. Αυτή, λοιπόν, η πολύ προσεκτική πολυτονία που προσπαθεί να «πλατύνει» το πραγματικό μουσικό σύμπαν μένοντας όσο το δυνατόν ανεπαίσθητη, έγινε ένας τρόπος μουσικής γραφής που ερευνώ έκτοτε, και εξακολουθεί να με μαγεύει, όσο την σμιλεύω.

Κάποιοι έχουν συνδέσει το Τάνγκο με τα ρεμπέτικα, λόγω της λαϊκής καταγωγής των δύο μουσικών ειδών. Βλέπετε κάποια σύνδεση μεταξύ τους; Θα σκεφτόσασταν ένα ιδιότυπο μουσικό κράμα αυτών των δύο;

Έχω αναφέρει σε μια συνέντευξή μου το 2012 στη δημόσια τηλεόραση, ότι ο Γιώργος Νταλάρας μου είχε πει ότι γι’ αυτόν τα Τάνγκο είναι σαν το ρεμπέτικο, γιατί ως είδος είναι λαϊκό, φορτισμένο συναισθηματικά αλλά και πολύ αυστηρό και μετρημένο, όπως το ρεμπέτικο. Είναι αλήθεια ότι το Tango γεννήθηκε σε καταγώγια, από ναύτες μουσικούς από διάφορα κράτη που προσπαθούσαν να τραγουδήσουν και να χορέψουν τον πόνο τους απομονωμένοι σε καπηλειά και οίκους ανοχής, όπως και οι παλιοί ρεμπέτες. Κατόπιν, όμως, πέρασε στα σαλόνια, στις αίθουσες χορού, ξεπέρασε το φολκλόρ και έγινε πιο ορχηστρικό, πιο σύγχρονο, δημιουργήθηκαν πολλές μορφές νέο-Τάνγκος, τα Nuevo Tangos, τα οποία «ξέφυγαν» από την καταγωγή τους. Στο ρεμπέτικο αυτό συνέβη με τα αρχοντο-ρεμπέτικα και αργότερα με τη σύγχρονη καλή λαϊκή μουσική, άλλες φορές με επιτυχία και άλλες με λιγότερη.

Η μουσική όμως είναι μία. Η μήτρα και το χωνευτήρι είναι η ανθρώπινη ψυχή. Τα ιδιώματα, τα στυλ είναι εκεί ως σημεία αναφοράς για να μας καθοδηγούν ως πλαίσια, τα οποία πρέπει να διευρύνουμε και να ξεπερνούμε, ενσωματώνοντας τις καταγωγές μας αλλά σημειώνοντας και ένα άλμα προς το μέλλον. Δε συμφωνώ με το σμίξιμο διαφορετικών στυλ. Έχω όμως ξαναπεί, ότι η μουσική μου έχει καταγωγή, πάντα. Όλοι μας ζούμε ωσμωτικά σε έναν κόσμο που μας «μπολιάζει» καθημερινά με εμπειρίες, τις οποίες εμείς οι καλλιτέχνες πρέπει να μετουσιώνουμε σε κάτι νέο, προσωπικό. Ξεκινούμε από κάτι οικείο και σιγά σιγά αφηνόμαστε στο άγνωστο, βήμα-βήμα και κάθε φορά λίγο πιο μακριά, για να γνωρίσει ο καθένας μας τον δικό του άγνωστο κόσμο. Αυτό προσπαθώ να κάνω εγώ και να το δίνω στη συνέχεια στους ακροατές μου –μακάρι να το πετυχαίνω έστω και λίγο, γιατί τότε αξίζει όλος ο δρόμος.

Όταν γράφετε μουσική για μια ταινία υπάρχει η εξιστόρηση της την οποία υπηρετεί η μουσική. Όταν γράφετε εκτός κινηματογράφου, υπάρχουν συγκεκριμένα θέματα για τα οποία γράφετε; Πώς ξεκινά αυτή η διαδικασία;

Όταν γράφω για την εικόνα αφήνω τους ήρωες, τους χαρακτήρες, να «γίνουν εγώ». Δε λέω, ότι ταυτίζομαι γιατί είναι πιο αληθινό να πω, ότι τους επιτρέπω να «με κατοικίσουν». Αντιδρώ μουσικά, όπως βιώνω την αντίδραση των χαρακτήρων.

Η ελεύθερη μουσική είναι πιο προσωπική. Δεν έχω κάποιον να με οδηγήσει, πρέπει να βουτήξω στον δικό μου βυθό. Οι άνθρωποι μου λένε, ότι η μουσική μου τους γεννά συναισθήματα και πολλές εικόνες. Η αλήθεια είναι ότι έχω πάντοτε ένα θέμα, όταν γράφω, αλλά ο «βυθός» δεν είναι ποτέ διαφανής, δε βλέπω συγκεκριμένες εικόνες, δεν εξιστορώ συγκεκριμένες ιστορίες με αρχή και τέλος, πιο πολύ εξιστορώ συναισθήματα που με «τραβολογούν» και με καθοδηγούν.

Γράφω για διάφορα θέματα που δεν τα αναλύω, όταν ασχολούμαι με αυτά, αλλά αργότερα όταν προσπαθώ να καταλάβω, τι έγινε. Συχνά ανακαλύπτω, ότι γράφω για την ευθραυστότητα του είναι μας, την μάταιη προσπάθεια να βρούμε μια ταυτότητα, να βιώσουμε σε μεγαλύτερο βάθος τη μικρή και εφήμερη ζωή μας. Όσο περνά ο καιρός με νοιάζουν οι μύθοι του εαυτού μας που χάνονται και πώς να τους ξαναδημιουργήσουμε. Γιατί χωρίς μυθολογία σταματά κάθε αναζήτηση, κάθε ονειροπόληση και χωρίς ουτοπίες δεν αξίζει να σηκωθεί κανείς το πρωί από το κρεβάτι.

Τι να περιμένει ο κόσμος που θα έρθει να δει και να ακούσει σε μερικές ημέρες το έργο σας στη Θεσσαλονίκη;

Θα παρουσιάσουμε με επτά καταπληκτικούς μουσικούς τα «Τάνγκος του Μαγικού Ρεαλισμού» ζωντανά, με δύο εξαιρετικούς χορευτές Τάνγκο. Είναι ένα έργο βαθιά συναισθηματικό, με έντονους ρυθμούς αλλά και εσωτερικές διαδρομές, που με συγκινεί βαθιά κάθε φορά που το παρουσιάζω. Ένα έργο που με έχει σημαδέψει. Πιστεύω ότι δύσκολα μένει κανείς ασυγκίνητος. Είναι ένα μουσικό σύμπαν που σε συνεπαίρνει και χαίρομαι κάθε φορά που το μοιράζομαι με νέους φίλους. Είναι ένα πολύ προσωπικό Τάνγκο, είναι μια γραφή που δε μοιάζει με τα τυπικά Τάνγκος. Αυτό είναι και το μαγικό αυτού του είδους, ότι επιτρέπει να απλώσεις τα φτερά σου όσο μπορείς, χωρίς στενά πλαίσια.

Info: Το έργο «Tangos του Μαγικού Ρεαλισμού» θα παρουσιαστεί στις 22 Δεκεμβρίου στο Ράδιο Σίτυ.

WHO IS WHO

O Γιάννος Αιόλου είναι συνθέτης, μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου & της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Έχοντας κάνει σπουδές στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ έχει συνθέσει μουσική για τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το θέατρο, τον μοντέρνο χορό και για αίθουσες συναυλιών. Σημαντική στιγμή στην πορεία του ήταν η συνεργασία του με τον Γερμανό σκηνοθέτη Τουρκικής καταγωγής Fatih Akin, όταν ο Γιάννος συνέθεσε τη μουσική της ταινίας του «Solino», που κυκλοφόρησε από την BMG Germany. Το soundtrack έλαβε θριαμβευτικές κριτικές και υπήρξε για περισσότερο από 2 χρόνια στα top 40 πιο δημοφιλή γερμανικά soundtracks.

Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς καλλιτέχνες και στην Ελλάδα όπως: Γιώργος Νταλάρας, Γιάννης Κότσιρας, Ελένη Τσαλιγοπούλου, αλλά και διεθνώς - Fatih Akin, Klaas Bense, Claudio Bernardo, Vittorio Grigolo, Sandro Cappelletto και Suzanna Rigacci, μεταξύ άλλων, καθώς

και με πολλές ορχήστρες της Ελλάδος και του εξωτερικού. Έργα του κυκλοφορούν διεθνώς και έχουν ακροατές σε περισσότερες από 135 χώρες ενώ έχουν παρουσιαστεί και σε πολλές χώρες εκτός Ελλάδος.

Η μουσική για την ταινία «Το Τανγκό των Χριστουγέννων» τον έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό στην Ελλάδα και του χάρισε και το βραβείο της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (2012). Τα «Tangos του Μαγικού Ρεαλισμού» κέρδισαν 5 διεθνή βραβεία και εξαιρετικές κριτικές διεθνώς.

More to know: eolou.com