Από τα πλέον ηχηρά και πολυσυζητημένα ονόματα του φετινού 24ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, ο Olivier de Sagazan έρχεται για να παρουσιάσει μια μοναδική και ιδιαίτερη performance, που εξερευνά τη ζωώδη και αδάμαστη ουσία της ανθρώπινης φύσης. Γεννημένος στο Κονγκό και μεγαλωμένος στη Γαλλία, σπούδασε βιολογία αλλά εδώ και δύο δεκαετίες έχει αφιερωθεί στην τέχνη. Στο έργο του, ο Sagazan διερευνά το σώμα του, καθώς και τις δομές που καθορίζουν το άτομο, όπως οι επιταγές της κοινωνίας, του πολιτισμού και της ιστορίας. Η δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη συνίσταται στην τοποθέτηση και διαδοχική αφαίρεση στρωμάτων πηλού έως ότου αποκαλυφθεί ένα άγριο, αρχέγονο και απελευθερωμένο άτομο, μια διαδικασία που θα βιώσουν από κοντά οι θεατές της παράστασης Transfiguration, που θα παρουσιαστεί στις 13 και 14 Ιουλίου στο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Με αφορμή τον ερχομό του στην Ελλάδα, τον συναντήσαμε για μια άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση γύρω από την τέχνη της performance αλλά και από τα αιώνια φιλοσοφικά ερωτήματα που ταλανίζουν τον άνθρωπο.
Τι σημαίνει η performance για εσάς; Πώς σας ολοκληρώνει ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο;
Η performance είναι ένα "εργαστήριο" που ενισχύει την αίσθηση της παρουσίας στον εαυτό σου. Η δομή της είναι εξαιρετικά ευρεία, διότι είμαι ταυτόχρονα ηθοποιός και σκηνοθέτης, όπως και στην πραγματική ζωή και δίνω μεγάλη θέση στον αυτοσχεδιασμό. Επιπλέον, είναι ένας χώρος, όπου οι κανόνες της ηθικής, της μετριοπάθειας, της μίμησης είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Η παρουσία του κοινού είναι μια δεύτερη ματιά που θα ολοκληρώσει αυτή τη δράση και τη νομιμότητά της ή όχι. Αυτές για μένα είναι πάντα εξαιρετικά έντονες στιγμές.
Είστε ζωγράφος και γλύπτης. Πότε αποφασίσατε να εκφραστείτε και μέσω της performance και γιατί;
Η ζωγραφική είναι μια παράξενη πράξη, όπου ο καλλιτέχνης προσπαθεί να μεταφέρει ένα αίσθημα με χρωματιστά σχήματα σε μια επιφάνεια. Το στέγνωμα των χρωμάτων και η σχέση που παρατηρούμε μεταξύ του ζωγράφου και του καμβά του είναι σαν ένα είδος μεταφοράς του ευαίσθητου σώματος ενός καλλιτέχνη στη ζωγραφική. Η ζωγραφική γίνεται για τον θεατή ένα είδος μεμβράνης, που του επιτρέπει να νιώσει τον κόσμο με το σώμα του καλλιτέχνη. Μια μέρα, πριν από 20 χρόνια, ενώ εγώ δεν είχα ακόμη την επιτυχία που δημιούργησα αργότερα, αποφάσισα να καλύψω τον εαυτό μου με λάσπη και μπογιά και να γίνω ένας ζωντανός πίνακας: να κάνω το σώμα μου ένα υβρίδιο, το οποίο θα έπαιρνε μορφή εκ των έσω και όχι εξωτερικά, όπως στη ζωγραφική ή τη γλυπτική. Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό!
Μιλήστε μας λίγο για την παράσταση Transfiguration. Ποια είναι η ιδέα πίσω από το συγκεκριμένο project;
Το αποτέλεσμα αυτής της τρελής πράξης ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. Οι μάσκες που εμφανίστηκαν σε αυτήν την παράσταση, όπου δούλευα τυφλά, προκάλεσαν πολύ πιο εντυπωσιακούς ζωντανούς πίνακες από ό,τι όταν ζωγραφίζω με τα μάτια μου ανοιχτά. Πώς το εξηγώ αυτό; Νομίζω ότι δουλεύοντας με κλειστά μάτια κάτω από τον πηλό, δεν κρίνω το αποτέλεσμα, δεν διορθώνω τίποτα και αυτό, στη συνέχεια, παράγει μια σειρά από απίστευτες μορφές, που δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να κάνει όταν έχω τα μάτια ανοιχτά μπροστά στον καμβά μου. Όλοι ζούμε κάτω από το ζυγό μιας λογικής σκέψης, που μας υποκινεί προς τη μίμηση. Οι μεταλλάξεις γεννιούνται τυχαία και χωρίς αυτές, η ζωή θα είναι πάντα στο στάδιο των βακτηρίων. Η τύχη είναι ζωτικής σημασίας στη ζωή, όπως στην τέχνη. Γι 'αυτό οι θρησκείες και οι φασιστικές κυβερνήσεις ζητούν να επιβάλουν άκαμπτα πλαίσια, καθώς δεν τους αρέσουν οι αντιφρονούντες και οι ξένοι, κάθε είδους αλλαγή που ξεφεύγει από ένα αυστηρό πλαίσιο ελέγχου.
Ποιο ρόλο παίζει η μεταμόρφωση στη ζωή μας; Είναι κρίσιμη για το ανθρώπινο είδος ως εξελικτική διαδικασία κι αν ναι, γιατί;
Νομίζω, ότι το ανθρώπινο είδος, όπως όλα τα ζωικά είδη, ζει σε μια μορφή συλλογικής ψευδαίσθησης, προγραμματισμού για τη διατήρηση και την αναπαραγωγή του DNA του. Οτιδήποτε δεν συμβάλλει σε αυτό, κινδυνεύει να έχει το ανάθεμα, να θεωρείται κακό, νοσηρό, εκφυλισμένο, κλπ. Το να θέτουμε ερωτήματα σχετικά με το νόημα της ύπαρξης και παρουσίας μας στον κόσμο είναι θεμελιώδες και έτσι διαφοροποιούμαστε από άλλα είδη ζώων. Αλλά αυτό ταράζει τους κυβερνώντες, επειδή το πλαίσιό τους παραμένει η μίμηση, για να συνεχίσουν να διατηρούν τη δύναμη της αναπαραγωγή του ίδιου μοτίβου. Αυτό το "ίδιο" είναι που τους δίνει δύναμη. Αυτό είναι το νόημα της απαγόρευσης της 2ης εντολής του Δεκαλόγου (να λατρεύουμε το Θεό χωρίς εικόνες και ομοιώματα), καθώς : απαγορεύεται να ζωγραφίζεις ή να φτιάχνεις γλυπτά βλέποντας το πραγματικό, επειδή θα μπορούσε να υπάρχει σε αυτή τη δημιουργία μια εκτροπή ενάντια στην πραγματικότητα που δημιούργησε ο Θεός. Εμείς οι καλλιτέχνες είμαστε σαν ιοί που προσπαθούμε να παράγουμε το λάθος. Αυτό το σφάλμα που θα επιτρέψει στον κόσμο να δει παρακάτω ή απλά αλλού, και να αλλάξει την επικρατούσα εικόνα.
Σε κάθε περίοδο της ιστορίας της, η ανθρωπότητα παλεύει με ένα μεγάλο ζήτημα, κρίσιμο για την επιβίωση ή την εξέλιξή της. Ποιο πιστεύετε ότι είναι αυτό για εμάς σήμερα;
Το κύριο πρόβλημα στην εποχή μας είναι η εξαφάνιση των ζωικών ειδών. Κάθε είδος είναι ένας θησαυρός που χτίζεται για πάνω από δισεκατομμύρια χρόνια. Πέρα από την ομορφιά που αντιπροσωπεύουν, υπάρχει μια ολόκληρη βιοκοινότητα σε ισορροπία, που κινδυνεύει να ανατραπεί.
Μπορεί ο άνθρωπος να ελέγξει τη ζωή του ή υπάρχουν ανώτερες δυνάμεις που μας καθοδηγούν, χωρίς εμείς να το γνωρίζουμε;
Τα αόρατα χέρια που ελέγχουν τον πλανήτη δεν είναι μεγάλων αμερικανικών ή άλλων εταιρειών. Όλοι μας στη συμπεριφορά μας χειραγωγούμαστε από την κυτταρική μας δομή, που μας στέλνει το μήνυμα να κρατάμε το υπάρχον σχήμα και να το αναπαράγουμε. Όλη η συμπεριφορά μας προκύπτει από αυτές τις οργανικές δομές. Αλλά η ανακάλυψη του DNA και της συμπεριφοράς των κυττάρων μπορεί να μας επιτρέψει να αποτρέψουμε τον κυτταρικό μηχανισμό. Είναι μια τολμηρή, επικίνδυνη αλλά φανταστική περιπέτεια που μας προσφέρεται. Παρ 'όλα αυτά, για χιλιάδες χρόνια, η φιλοσοφία και η τέχνη υπήρξαν τα μέσα για να κατανοήσουμε τη ζωή και τις συμπεριφορές μας, να τα αναλύσουμε και να τα αλλάξουμε "μερικά χιλιοστά", όπως είπε ο Samuel Beckett.
Ο Θεός υπάρχει;
Οι Θεοί είναι η έκφραση ενός εκπληκτικού μεταφυσικού άγχους που προσφέρθηκε για πρώτη φορά σε ένα ζωικό είδος. Δυστυχώς, μπροστά σε αυτές τις ανακρίσεις, κάποιοι τύποι έδωσαν έτοιμες απαντήσεις, ένα είδος κατήχησης για να σταματήσουν τα μεταφυσικά ερωτήματα, όταν –επιπλέον- οι απαντήσεις αυτές νομιμοποιούσαν τη δύναμή τους από τους ίδιους θεούς που εφευρέθηκαν. Οι καλλιτέχνες είναι εκείνοι που θέλουν να συνεχίσουν να κοιτούν από την πλευρά του άγνωστου και να κάνουν ερωτήσεις που θα τροφοδοτούν τις δημιουργίες τους.
Ποια είναι η μεγαλύτερη επιτυχία στη ζωή;
Το να μπορώ να συνεχίσω μέχρι το τέλος, να ψάχνω ποιος είμαι και να επαγρυπνώ για το θαύμα της ζωής.
Πώς θα θέλατε να σας ανακαλεί ο κόσμος στη μνήμη του;
Σαν "έναν σταυροφόρο χωρίς σταυρό", όπως είπε ο Arthur Koestler.
Info: Η παράσταση Transfiguration του Olivier de Sagazan, θα παρουσιαστεί στις 13 και 14 Ιουλίου, στο 24ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
