Μετά από ένα μικρό... break εξαιτίας της πανδημίας, η καθημερινότητα των περισσότερων ανθρώπων έχει επιστρέψει και πάλι στους κανονικούς της ρυθμούς. Η κίνηση στους δρόμους είναι και πάλι κάτι παραπάνω από έντονη, τα αυτοκίνητα μοιάζουν καθημερινά να... πολλαπλασιάζονται και το περιβάλλον δέχεται και μία ακόμη φορά ισχυρά «χτυπήματα». Ωστόσο, σε σχέση με παλιότερα, αυτή τη φορά τα πράγματα είναι -μάλλον- λίγο πιο σοβαρά. Πολλά σημεία του πλανήτη φλέγονται όχι για μήνες, αλλά για εβδομάδες, ολόκληρα παγόβουνα λιώνουν, αλλού η βροχή κι οι πλημμύρες παίρνουν μαζί τους ανθρώπινες ζωές κι είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι κάτι δεν πάει καλά. Ή πιο συγκεκριμένα, ότι κάτι πρέπει να αλλάξει άμεσα αλλιώς το μέλλον θα είναι πολύ-πολύ άσχημο για όλη την ανθρωπότητα. Η Christiana Figueres κι ο Tom Rivett-Carnac στέλνουν το δικό τους σήμα κινδύνου μέσα από το βιβλίο «Το μέλλον που επιλέγουμε» κι εμείς αυτό που πρέπει να κάνουμε, είναι να τους ακούσουμε.
Ο πλανήτης βρίσκεται σε τεράστιο κίνδυνο!
Το μέλλον μας το καθορίζουμε εμείς οι ίδιοι
Ένας κόσμος που φλέγεται και δεν είναι φιλόξενος ή ένας πλανήτης που ανασαίνει σωστά και κάνει τη ζωή μας πιο εύκολη; Η απάντηση μοιάζει απλή, ωστόσο, κανείς δεν είναι σε θέση να πει πως η ανθρωπότητα βρίσκεται σε σωστή τροχιά. Αντιθέτως, αν συνεχίσουμε όλοι μας να λειτουργούμε με τον ίδιο τρόπο, πολύ σύντομα θα αναγκαστούμε να αποχαιρετήσουμε την καθημερινότητά μας όπως τη γνωρίζουμε και θα δούμε τη ζωή μας να αλλάζει ριζικά. Οι ενοχλητικές μάσκες -που τώρα όλοι μας μισούμε- θα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ημέρας μας κι όχι απλώς για προστασία, αλλά γιατί δε θα μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτές! Η Christiana Figueres και ο Tom Rivett-Carnac, μέσα από το βιβλίο τους «Το μέλλον που επιλέγουμε» περιγράφουν με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο όλα όσα πρόκειται να βιώσει η ανθρωπότητα στο -όχι και τόσο μακρινό- 2050.
Η πρώτη, υπήρξε εκτελεστική γραμματέας της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές (UNFCCC) από το 2010 μέχρι και το 2016 κι ήταν από τα κεντρικά πρόσωπα της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή του 2015, ενώ ο δεύτερος ήταν υπεύθυνος στρατηγικής της για πολιτικά ζητήματα στον ΟΗΕ. Πρόκειται για δύο ανθρώπους που ασχολούνται εδώ και χρόνια με το θέμα της κλιματικής αλλαγής και πλέον, απευθύνουν έκκληση στους πολίτες να αναλάβουν δράση. Αλλιώς, το μέλλον θα είναι πραγματικά άσχημο... «Ο κόσμος φλέγεται από τον Αμαζόνιο μέχρι την Καλιφόρνια κι από την Αυστραλία ως την αρκτική ζώνη της Σιβηρίας. Είναι πια αργά κι όσο κι αν καθυστέρησε, έχει έρθει πλέον η ώρα για τις συνέπειες. Άραγε θα καθίσουμε να βλέπουμε τον κόσμο να φλέγεται ή μήπως θα επιλέξουμε να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για να καταφέρουμε να διαμορφώσουμε ένα διαφορετικό μέλλον;», αναφέρουν στις πρώτες σελίδες του βιβλίου τους, χωρίς καμία υπερβολή, με απόλυτο κυνισμό.
Στο δεύτερο κεφάλαιο, περιγράφουν με λεπτομέρειες τη ζωή στον πλανήτη, εφόσον δεν αλλάξουμε σήμερα κιόλας όλοι τον τρόπο με τον οποίο ενεργούμε καθημερινά. Καυτός αέρας, γεμάτος μικρά, αιωρούμενα σωματίδια, μόνιμα δακρυσμένα μάτια, δυσκολία στην αναπνοή, βήχας... Η ατμοσφαιρική ρύπανση αλλάζει όλη την καθημερινότητα κι οι προστατευτικές μάσκες είναι απαραίτητες. Ακόμη και τα τρόφιμα λιγοστεύουν, αφανίζονται ολόκληρες περιοχές, με τον κόσμο να ψάχνει τον τρόπο να επιβιώσει. Τα ψυχικά προβλήματα πολλαπλασιάζονται, οι πολίτες πεινούν, διψούν, χάνουν τα λογικά τους. Μωρά πεθαίνουν, θλίψη, απόγνωση. Θέλουμε μία τέτοια ζωή;
Τέλος τα λόγια, ώρα για πράξεις
Το 2050 μπορεί να φαντάζει μακρινό, ωστόσο δεν είναι. Όχι για εμάς και σίγουρα, όχι για τα παιδιά μας. Είναι πολύ κοντά κι αν θέλουμε να φέρουμε την αλλαγή, θα πρέπει να δράσουμε άμεσα. «Το μέλλον μας είναι άγραφο. Θα διαμορφωθεί με βάση το ποιοι επιλέγουμε να είμαστε. Για να επιβιώσουμε και να ευημερήσουμε πρέπει να καταλάβουμε ότι είμαστε αναπόσπαστα συνδεδεμένοι με καθετί που υπάρχει στη φύση. Πρέπει να καλλιεργήσουμε μόνιμα και σε βάθος την αντίληψη ότι είμαστε απλώς οι διαχειριστές της. Ο μετασχηματισμός αυτός ξεκινά από το άτομο», αναφέρουν οι Christiana Figueres κι ο Tom Rivett-Carnac σε άλλο σημείο του βιβλίου τους κι αυτή ακριβώς είναι η ουσία. Η «ατομική ευθύνη» είναι μία έκφραση που την ακούμε όλο και πιο συχνά τους τελευταίους μήνες, με αφορμή την πανδημία, ωστόσο σε αυτή την περίπτωση έχει τεράστια σημασία.
Αν δεν αναλογιστούμε όλοι, ατομικά, τι μπορούμε να κάνουμε και τι πρέπει να αλλάξουμε στην καθημερινότητά μας, προκειμένου όλες αυτές οι δυσοίωνες προβλέψεις να μη γίνουν πραγματικότητα, ο πλανήτης θα συνεχίσει να κινείται με μαθηματική ακρίβεια προς την καταστροφή. Δυστυχώς -ωστόσο- όπως σημειώνουν οι δύο συγγραφείς, οι άνθρωποι τείνουν να χάσουν την κριτική τους σκέψη. Παρασύρονται από την καθημερινότητά τους, από τα λόγια ανθρώπων που είτε δε γνωρίζουν, είδε δεν ενδιαφέρονται για τη βαθύτερη σημασία της κλιματικής αλλαγής κι εγκλωβίζονται στις συνωμοσιολογίες. Όλα αυτά, αποτελούν σημαντικά εμπόδια και στην ουσία, μας φέρνουν ένα βήμα πιο κοντά στο τέλος. Ναι, είναι δύσκολο να αλλάξουμε τις συνήθειές μας και να μάθουμε να λειτουργούμε με έναν διαφορετικό τρόπο, όμως αυτή τη φορά δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Χώρες ολόκληρες φλέγονται, οι φονικές πλημμύρες αποτελούν συχνό φαινόμενο κι ο φόβος συνεχώς μεγαλώνει.
Η ψυχική υγεία κλονίζεται περισσότερο από ποτέ
Σε μία εποχή όπου η ψυχική υγεία των περισσότερων ανθρώπων δέχεται ισχυρά χτυπήματα και πολλοί έχουν ξεπεράσει πια τα όριά τους, η κλιματική αλλαγή έρχεται να δυσκολέψει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Έρευνες έχουν δείξει, ότι έστω κι υποσυνείδητα, η ψυχολογία του κάθε ατόμου επιβαρύνεται στη θέα όλων όσων συμβαίνουν καθημερινά γύρω του. Ένα ακραίο καιρικό ή περιβαλλοντικό φαινόμενο, μπορεί να σημαδέψει τον ανθρώπινο ψυχισμό, ενώ από μόνο του το άγχος που προκαλείται, είναι αρκετό για να δημιουργήσει μία πολύ δύσκολη κατάσταση. Η διατάραξη των κοινωνικών σχέσεων, η βία, η επιθετικότητα, το στρες, η κατάθλιψη κι οι καταχρήσεις -σύμφωνα με τους ειδικούς- είναι μερικά μόνο από τα σημάδια που αφήνει η κλιματική αλλαγή στους ανθρώπους. Για μερικούς όλα αυτά φαντάζουν υπερβολικά, η πραγματικότητα όμως είναι αυτή ακριβώς. Ο όρος eco-anxiety έχει μπει στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια και συνεχώς αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Θα μπορέσουμε λοιπόν να κάνουμε ένα βήμα μπροστά και να χαρίσουμε σε εμάς, αλλά και στις επόμενες γενιές το μέλλον που ονειρευόμαστε ή χρόνο με το χρόνο η ζωή μας θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη; Σημασία δεν έχει η απάντηση, αλλά οι πράξεις. Το βιβλίο της Christiana Figueres και ο Tom Rivett-Carnac αξίζει να βρεθεί στα χέρια όλων. Τα μηνύματά τους είναι πολύ σημαντικά κι ο φόβος τους βρίσκεται μέσα σε κάθε φράση, σε κάθε λέξη που χρησιμοποιούν. Βλέπουν μπροστά, αναλύουν τα δεδομένα και τις συμπεριφορές κι απευθύνονται σε όλους. Η αλλαγή δε θα έρθει από μόνη της, θα τη φέρουμε εμείς. Σε διαφορετική περίπτωση, πλησιάζει η στιγμή που θα αναγκαστούμε να αποχαιρετήσουμε οριστικά όσα ξέρουμε...
