Άλλη μια χρονιά άλλαξε αισίως, τα resolutions περνούν ήδη τον πρώτο μήνα δοκιμών τους κι ο κόσμος συνεχίζει να κινείται σε άπιαστους, απρόβλεπτους ρυθμούς. Κι ενώ όλα αυτά κλασικά συμβαίνουν, θα έχετε παρατηρήσει πως πλέον, παρ’ όλες τις ανεξέλεγκτα υψηλές ταχύτητες, στις προθέσεις όλων των ανθρώπων επικρατεί μία ουσιαστική ανάγκη για θετικότερη θεώρηση των σεναρίων επί παντός επιστητού της ζωής. Λίγο η πανδημία, λίγο η ισχυρότερη παιδεία, λίγο το πιο απελευθερωμένο mindset, οι λόγοι για τους οποίους η αποδοχή -σε όλο το spectrum της- μπαίνει σε πρώτο πλάνο είναι πολλοί. Σήμερα, μάλιστα, αυτή λαμβάνει ένα καινούριο, πιο δυνατό πρόσημο μέσα από τη διάδοση της λέξης «απενοχοποίηση». Βλέπουμε, λοιπόν, πως όσο οι εποχές προχωρούν τόσο οι κουλτούρες μεταβάλλονται, για να δημιουργήσουν τις ιδανικές κοινωνίες, όπου η ισότητα θα είναι κυρίαρχη. Σ’ αυτές, η αποδοχή είναι βασικός πυλώνας, ώστε περισσότερα όνειρα να γίνονται πραγματικότητα.
H ενοχή ως συναίσθημα έχει μεγάλη δύναμη. Αν και μπορεί μερικές φορές να προάγει τη θετική ανάπτυξη, μπορεί επίσης να παραμείνει και να μας κρατήσει πίσω στη ζωή μας. Κι αυτή μπορεί να συμβεί σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο. Μερικοί άνθρωποι μετακινούνται μέσα και έξω από κάθε τύπο της καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Ο Φρόιντ τη χαρακτηρίζει ως «το σημαντικότερο πρόβλημα στην ανάπτυξη του πολιτισμού» και λέει ότι «το τίμημα που πληρώνουμε για την πρόοδο του πολιτισμού μας είναι η απώλεια της ευτυχίας μέσω της αύξησης του αισθήματος της ενοχής». Η επαναλαμβανόμενη αυτοκριτική αλλά και η κριτική σχετίζονται με τις αναμνήσεις για το τι συνέβη και τον φόβο μήπως το μάθουν οι άλλοι. Όσο οι ενοχές παρεισφρέουν και καταλαμβάνουν χώρο στη συνείδηση, μπορούν να προκαλέσουν πολλές συναισθηματικές και σωματικές αναταραχές. Ο στερεοτυπισμός, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, η ομοφοβία, ο μισογυνισμός, ο σεξισμός, τις προκαλούν και τις ενισχύουν. Όλα αυτά, όμως, ίσχυαν έως τώρα. Το στοίχημα, λοιπόν, σήμερα είναι πώς θα εξασφαλιστεί η παγκόσμια ευδαιμονία, δίχως όλες αυτές τις φοβικές παθογένειες. Γι’ αυτό και νιώθουμε πως πρώτα απ’ όλα πρέπει να αποτινάξουμε από πάνω μας τις ενοχές.
Τι έχουμε καταλάβει στα χρόνια που περνούν; Ότι τείνουμε πια να δικαιολογούμε μέσα μας περισσότερες καταστάσεις, να δείχνουμε ενσυναίσθηση, να μην κρυβόμαστε, να μοιραζόμαστε και να αποδεχόμαστε συνθήκες που στο παρελθόν αμφισβητούσαμε. Κύριος άξονας και πρωταγωνιστής στις σκέψεις μας είναι η ευτυχία. Το ακούμε συχνά από τους γονείς για τα παιδιά τους, το συμβουλεύουμε στους φίλους μας, το επαναλαμβάνουμε στον ίδιο μας τον εαυτό. Αν το σκεφτούμε καλά, το «αρκεί να είναι χαρούμενος/-η» δεν είναι τελικά μία σταθερή ρήση, αλλά μία στάση ζωής. Σίγουρα τα προβλήματα και τα άγχη σήμερα είναι αυξημένα, δεν το αμφισβητεί κανείς αυτό, όμως είναι και η εποχή που τα ταμπού, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις δείχνουν σε μεγάλο βαθμό να «σπάνε», κι αυτό γιατί όλος ο κόσμος έχει την ανάγκη να αισθανθεί απαλλαγμένος, ελεύθερος και, το βασικότερο όλων, χαρούμενος.
Τα τελευταία χρόνια, ανακαλύψαμε πόσο σημαντική είναι η ψυχική υγεία για όλους, ενώ οδηγηθήκαμε στη συνειδητοποίηση πως ό,τι μέχρι πρότινος πιστεύαμε έπρεπε να αλλάξει. Ο χρόνος είναι εύθραυστος. Η ζωή δικαίωμα όλων και δώρο. Η ισότητα και η ελευθερία των επιλογών πρέπει και οφείλει να γίνει πράξη. Μαζί δημιουργούμε την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, μέσω της επίγνωσης της δύναμης που διαθέτουμε για το καλό. Και, τελικά, είναι προνόμιο υπέρ της ίδιας μας της ευτυχίας σε αυτόν τον πλανήτη το να δραπετεύσουμε και να ζήσουμε δίχως ενοχές. Και, ναι, σε πολλούς τομείς τα έχουμε καταφέρει! Ας δούμε ποιοι είναι αυτοί. Απενοχοποίηση, λοιπόν:
1. Της ηλικίας
«Ξέρω πώς μοιάζω. Δεν έχω επιλογή. Τι να κάνω; Να σταματήσω να γερνάω; Να εξαφανιστώ;» είχε πει για την ηλικία της η Sarah Jessica Parker σε μία πρόσφατη συνέντευξή της. Πλέον, οι γυναίκες όχι μόνο δεν κρύβουν την ηλικία τους, αλλά δηλώνουν ανοιχτά πως είναι περήφανες γι’ αυτήν. Άλλωστε, κάθε χρόνος που περνάει είναι μία μικρή νίκη, μία ακόμη ευκαιρία για έναν κύκλο γύρω από τον Ήλιο.
2. Των ατελειών
Αυτοεκτίμηση: μία λέξη που πολλοί χρησιμοποιούν, αλλά λίγοι αντιλαμβάνονται τη δύναμη που έχει ν’ αλλάξει τον καθένα προσωπικά και όλους στο σύνολο. Συνηθίσαμε σε μία κοινωνία, η οποία αναζητά από τους ανθρώπους που την πλαισιώνουν συνεχώς το τέλειο και τίποτα λιγότερο. «Να έχει την τέλεια εικόνα, την τέλεια δουλειά, την τέλεια ζωή». Κι όμως, ο σύγχρονος κόσμος έχει αποφασίσει να «πετάξει» αυτά τα στερεότυπα από πάνω του.
3. Της φθοράς του χρόνου
Η εποχή που τα γκρίζα μαλλιά αποτελούσαν τον μεγαλύτερο φόβο κάθε γυναίκας έχει περάσει προ πολλού. Το πρότυπο ομορφιάς της «αιώνιας νεότητας» και των βαμμένων μαλλιών δεν είναι ο απόλυτος κυρίαρχος. Μία από τις πιο διάσημες γυναίκες στον κόσμο, η βασίλισσα Letizia εμφανίστηκε στο 10ο Forum Κατά του Καρκίνου στη Μαδρίτη με γκρίζα μαλλιά, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι το πέρασμα του χρόνου δεν την απασχολεί. Τη δική της statement εμφάνιση είχε κάνει και η ηθοποιός Andie MacDowell στο 74ο Φεστιβάλ των Καννών, δίχως να κρύβει τα λευκά μαλλιά και τις ρυτίδες της.
4. Των ψυχικών διαταραχών
Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου King’s College του Λονδίνου, ένας στους τέσσερις ανθρώπους θα έρθει αντιμέτωπος κάποια στιγμή με την κατάθλιψη. Η οικονομική ύφεση των τελευταίων ετών και οι απαιτητικοί ρυθμοί της καθημερινότητας έχουν αυξήσει κατακόρυφα τις ψυχικές διαταραχές.
5. Της μονογονεϊκής οικογένειας
Εδώ, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και είναι αυτοί που έχουν οδηγήσει στην απενοχοποίηση της μονογονεϊκότητας, μιας και πλέον αυτή δείχνει να αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο κι όχι κοινωνική εξαίρεση. Σύμφωνα με την πρόσφατη καταγραφή της Statista, το 2022 στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρχαν περίπου 15,78 εκατομμύρια παιδιά που ζούσαν με ανύπαντρη μητέρα και περίπου 3,44 εκατομμύρια με ανύπαντρο πατέρα.
6. Της διαφοράς ηλικίας στις σχέσεις
Σύμφωνα με την Εξελικτική Ψυχολογία, η ηλικία είναι κρίσιμος παράγοντας που διαμορφώνει τον τρόπο που προσεγγίζουμε τις σχέσεις. Παρότι τα χρόνια σχετίζονται με την ωριμότητα, για τα ζευγάρια με αρκετά χρόνια διαφοράς, και πιο συγκεκριμένα για τις γυναίκες που είναι μεγαλύτερες από τους άντρες, αυτή η άποψη δεν έχει καμία σημασία, καθώς νιώθουν να υπερτερεί η αγάπη κι ο έρωτας. Εδώ και μερικά χρόνια, παρατηρείται μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο αντιμετώπισης αυτών των ζευγαριών. Σπουδαίο ρόλο έχουν παίξει οι γυναίκες που βρίσκονται σε τέτοιες σχέσεις και τις υποστηρίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Πρώτη Κυρία της Γαλλίας, Brigitte Macron.
7. Της ανδρικής ευαισθησίας
Οι εποχές που οι άντρες έκρυβαν την ευαισθησία τους και καλούνταν να επιδείξουν μόνο ανδρισμό και υπεροχή έχουν περάσει προ πολλού. Πλέον, συμμετέχουν ενεργά στην οικογένεια και η άδεια πατρότητας (με τον νόμο 4808/2021) έχει παροτρύνει προς αυτήν την κατεύθυνση, αναιρώντας τη μέχρι πρότινος επικρατούσα νοοτροπία ότι η ανατροφή της οικογένειας είναι δουλειά μόνο της μητέρας. Ακόμη, στην εποχή μας είδαμε και άντρες όπως ο Johnny Depp να αποκαλύπτουν και τις πιο ευάλωτες πλευρές του χαρακτήρα τους, δίχως ενοχές.
8. Των εναλλακτικών μεθόδων γονιμοποίησης
Οι μέθοδοι υποβοήθησης, η παρένθετη μητρότητα, η κρυοσυντήρηση, η δωρεά ωαρίων και σπέρματος, η υιοθεσία, βοηθούν σήμερα τα ζευγάρια να νιώσουν τη χαρά της οικογένειας. Η Kim Kardashian, η Nicole Kidman, η Sarah Jessica Parker με τις δίδυμες κόρες της, η Tyra Banks, είναι μερικά μόνον από τα ονόματα των celebrities που απέκτησαν παιδιά μέσω παρένθετης μητέρας.
9. Της ανδρικής υπογονιμότητας
«Για λόγους κοινωνικούς και σίγουρα όχι ιατρικούς, στο μυαλό πολλών ανθρώπων η ανδρική γονιμότητα έχει εσφαλμένα συσχετιστεί με τον ανδρισμό και τη σεξουαλικότητα. Όπως όμως είπαμε, η ανδρική υπογονιμότητα θεωρείται εδώ και χρόνια ασθένεια, ενώ καμία σχέση δεν έχει με τη σεξουαλικότητα ή το αίσθημα του ανδρισμού», εξηγεί στο GLOW η Αλεξία Χατζηπαρασίδου. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οφείλει ν’ απενοχοποιηθεί.
10. Της διαφορετικότητας
Πολλές φορές αναρωτιόμαστε: «Γιατί να είναι διαφορετικότητα κι όχι μοναδικότητα;» Από τη στιγμή που ο καθένας είναι μοναδικός, πώς γίνεται να μην είναι και διαφορετικός; O καθένας μας έχει να δείξει κάτι το διαφορετικό και να συμβάλει στο να γίνει ο κόσμος καλύτερος. Τελικά, το να μην είσαι σαν τους άλλους είναι προτέρημα.
11. Της επιλογής διατροφικών συνηθειών
Κάποτε το Haus Hiltl στη Ζυρίχη ήταν το πρώτο vegetarian εστιατόριο που υπήρχε στον κόσμο. Πλέον, τα περισσότερα εστιατόρια περιλαμβάνουν στα μενού τους επιλογές για ανθρώπους με ειδικές διατροφικές προτιμήσεις, έχοντας αποδεχτεί το δικαίωμα των πελατών τους να ακολουθούν έναν συγκεκριμένο τύπο διατροφής, είτε αυτό βασίζεται σε ιδεολογικούς λόγους είτε όχι.
12. Των πλαστικών επεμβάσεων
Ένα από τα μεγαλύτερα ταμπού των τελευταίων δεκαετιών ήταν οι πλαστικές αλλά και όλες οι κοσμητικές επεμβάσεις που βοηθούν μια επιδερμίδα να φαίνεται νεότερη. Κι όσες γυναίκες ακολουθούσαν αυτόν τον δρόμο προσπαθούσαν να το κρατήσουν σαν επτασφράγιστο μυστικό. Κι όμως, τα τελευταία χρόνια αυτή η στάση έχει αρχίσει ν’ αλλάζει.
13. Της ομόφυλης οικογένειας
Οι «πολύχρωμες» οικογένειες σήμερα διεκδικούν τα δικαιώματά τους στο να παρέχουν εξίσου αγάπη και φροντίδα στα παιδιά, ζητώντας να δοθεί ορατότητα στη δομή τους, αφού ένας εκ των δύο συνεχίζει να είναι ο «αόρατος» γονιός, τον οποίο δεν καλύπτει κάποια νομοθεσία ώστε να έχει δικαιώματα στο παιδί. Η κατοχύρωση του συμφώνου συμβίωσης των ομόφυλων είναι ένα πρώτο, θετικό, απενοχοποιητικό βήμα.
14. Της ελεύθερης έκφρασης των συναισθημάτων
Η έκφραση των συναισθημάτων είναι λύτρωση κι αυτό αφορά σε όλα τα συναισθήματα, ακόμη και τα αρνητικά, όπως ο θυμός. Είναι πολύ εύκολο να πέσουμε στην παγίδα του να κατακρίνουμε τους εαυτούς μας γι’ αυτά που νιώθουμε. Σύμφωνα με τους life coaches, στόχος δεν είναι να σταματήσουμε να αισθανόμαστε, αλλά να αναγνωρίζουμε πότε και γιατί βγαίνουν στην επιφάνεια όλα αυτά. Μόνο αν εξωτερικεύσουμε αυτά που σκεφτόμαστε, θα μπορέσουμε να χτίσουμε υγιείς και με διάρκεια στον χρόνο σχέσεις.
15. Του θύματος σεξουαλικής κακοποίησης
Η απενοχοποίηση έχει παίξει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στην εξάλειψη των συναισθημάτων ντροπής, ταπείνωσης και ενοχής που συνήθως βιώνουν τα θύματα που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση. Πρόσφατα, το κίνημα #MeToo ενθάρρυνε τις γυναίκες να «σπάσουν» τη σιωπή τους, να μιλήσουν για ό,τι τους συνέβη και τα τραύματά τους, να νικήσουν τον φόβο. Και η κοινωνία και η Πολιτεία τις υπερασπίστηκε και τις χειροκρότησε για το θάρρος τους.
16. Του ρίσκου της αλλαγής
Η απόφαση του να αλλάξουμε την προσωπικότητα ή την καριέρα μας αποτελεί μία από τις πιο απαιτητικές διαδικασίες. Κι όμως, πλέον η αλλαγή δεν αποτελεί ταμπού. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Fast Company, όλο και περισσότεροι άνθρωποι κάνουν στροφή στην επαγγελματική τους πορεία. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι πολλοί φτάνουν στο απόγειο της καριέρας τους στα 50 τους.
17. Της αποτυχίας
Η αποτυχία της κοινωνίας μας είναι ότι δεν αποδέχεται την αποτυχία. Ευτυχώς, αυτές οι συντηρητικές απόψεις εξαλείφονται σταδιακά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Φινλανδοί, οι οποίοι κέρδισαν πρόσφατα την πρώτη θέση στο World Happiness Report, ως ο πιο ευτυχισμένος λαός στον κόσμο. Αποφάσισαν να καθιερώσουν την «Μέρα της Αποτυχίας», κατά τη διάρκεια της οποίας μαζεύονται και μιλάνε ανοιχτά για τις ιστορίες αποτυχίας τους -ακόμη και τις πιο ντροπιαστικές- και μαθαίνουν ο ένας από τα λάθη του άλλου.
18. Της γυναικείας καριέρας
«Οικογένεια ή καριέρα;» ήταν μέχρι πρότινος η πιο συχνή ερώτηση που γινόταν στις γυναίκες. Μπορούσαν να επιλέξουν το πρώτο, και τα δύο, αλλά όσες επιδίωκαν συνειδητά το δεύτερο αντιμετωπίζονταν επικριτικά, παρά τον διαζευκτικό σύνδεσμο. Πολλές βρέθηκαν να αναρωτιούνται γιατί να μην μπορούν να ακολουθήσουν τα πάθη τους, αν γνωρίζουν ότι δεν είναι προορισμός τους η μητρότητα. Σήμερα, ωστόσο, αυτή η απόφασή τους δείχνει να γίνεται αποδεκτή. Το 2022, οκτώ γυναίκες ηλικίας 20-40 ετών μίλησαν στο Insider για την κοινή διαπίστωσή τους ότι αγαπούν τη ζωή τους όπως είναι, χωρίς παιδιά, έχοντας βρει την ικανοποίηση σε άλλες ασχολίες.
19. Του sex positivity
Παρόλο που το σεξ είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας, είναι ένα θέμα θολωμένο από στίγμα, ντροπή και κριτική. Tο sex positivity υποστηρίζει πως η ερωτική πράξη είναι θετική για τη ζωή ενός ατόμου. Είναι η ιδέα ότι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν χώρο να ενσαρκώσουν, να εξερευνήσουν και να μάθουν για τη σεξουαλικότητα και το φύλο τους, χωρίς κριτική ή ντροπή, σύμφωνα με την εκπαιδεύτρια σεξουαλικής αγωγής Goody Howard.
20. Του body positivity
Το 1996, ένας οργανισμός με την ονομασία “The Body Positive” ιδρύθηκε από μια συγγραφέα που υπέφερε από διατροφική διαταραχή στην εφηβεία της και έναν ψυχοθεραπευτή που ειδικεύεται στη θεραπεία διατροφικών διαταραχών. Από εκείνη την ημέρα, ξεκίνησε ένας άτυπος «αγώνας» για να δεχθούμε τον εαυτό μας έτσι ακριβώς όπως είναι. Αυτό που νιώθουμε είναι κι αυτό που εκπέμπουμε. Τα social media έχουν βάλει το δικό τους λιθαράκι σ’ αυτήν την προσπάθεια, όπως και η μόδα με τα plus size μοντέλα που «σπάνε» τα στερεότυπα.
21. Της ανδρικής περιποίησης
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια μεταστροφή της στάσης των αντρών απέναντι στο κεφάλαιο «περιποίηση», το οποίο συχνά αντιμετώπιζαν ως ταμπού. Με τη σταδιακή αποδόμηση των καθιερωμένων στερεοτύπων της αρρενωπότητας, τα στατιστικά δείχνουν ότι η αγορά της προσωπικής φροντίδας για τους άνδρες θα καταγράψει μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης περίπου 9,2% έως το 2030.
22. Του online dating
Οι εφαρμογές γνωριμιών έχουν αλλάξει το τοπίο του dating και παρέχουν αρκετά πλεονεκτήματα που, όσο συνηθίζαμε να βασιζόμαστε σε φίλους και συγγενείς να κανονίσουν ραντεβού στα τυφλά, δεν υπήρχαν. Ο λόγος που το Tinder και το Bumble έγιναν τόσο δημοφιλή είναι επειδή οι άνθρωποι αναζητούν την αγάπη ή την ερωτική σύνδεση με τους δικούς τους μοναδικούς τρόπους. Οι εφαρμογές παρέχουν έλεγχο στον χρήστη, εξατομικευμένο dating pool, ενώ έχουν γίνει κοινωνικά αποδεκτές.
23. Των ασθενειών
Θα έχετε παρατηρήσει πως πλέον οι άνθρωποι μιλούν ανοιχτά αν έχουν μία περιπέτεια υγείας ή κάποια πολύ σοβαρή πάθηση, τόσο για να μοιραστούν τη διαδρομή τους και να προσφέρουν συμβουλές και λύσεις όσο και για να εμπνεύσουν και να εμψυχώσουν άλλους. Πρόσφατα, η Celine Dion εξομολογήθηκε ότι πάσχει από μία σπάνια νευρολογική διαταραχή, το Σύνδρομο του Δύσκαμπτου Ανθρώπου (Stiff Person Syndrome-SPS). Η Selena Gomez δίνει τη δική της μάχη με το αυτοάνοσο νόσημα του Λύκου και μιλάει ανοιχτά γι’ αυτό.
Κείμενα: Καλλιρρόη Σιμιτζίδου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023
