Θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά κι εμβληματικά μνημεία της περιόδου της Τουρκοκρατίας στη Θεσσαλονίκη και κατά καιρούς μονοπωλεί το ενδιαφέρον με διάφορες αφορμές. Πέρασαν δεκαετίες ολόκληρες και τώρα, το Γενί Τζαμί θα παραχωρηθεί για πρώτη φορά στους μουσουλμάνους για την τέλεση της προσευχής κατά την εορτή της Λύσης της Νηστείας του Ραμαζανίου (Eid al Fitr) στις 10 Απριλίου 2024, όπως έγινε γνωστό από τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το Ραμαζάνι.
Μία σημαντική απόφαση για τη Θεσσαλονίκη.
Η απόφαση και η Θεσσαλονίκη
Αυτό που γνωρίζουν άπαντες, είναι πως το Γενί Τζαμί χρησιμοποιείται σήμερα ως εκθεσιακός χώρος της Δημοτικής Πινακοθήκης, ωστόσο, αυτό που αλλάζει τώρα είναι το γεγονός ότι στις 10 Απριλίου θα ανοίξει τις πόρτες του για το Ραμαζάνι των μουσουλμάνων της Θεσσαλονίκης. Αυτή είναι η πρώτη φορά που ο χώρος παραχωρείται στους μουσουλμάνους, με φόντο την τέλεση της προσευχής στην εορτή της Λύσης της Νηστείας του Ραμαζανίου, με τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων να παίρνει μία σημαντική απόφαση με συμβολική αξία, ενώ ο ιμάμης θα επιλεγεί από το ελληνικό κράτος. «Η Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων εύχεται στους Μουσουλμάνους ο μήνας του Ραμαζανίου να είναι ένας μήνας αγάπης, ελεημοσύνης και καλών πράξεων», σημειώνεται μεταξύ άλλων στην σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και πλέον, έχει ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση.
Στην Αττική εκτός από το Ισλαμικό Τέμενος Αθηνών λειτουργούν ακόμη 15 αδειοδοτημένα τζαμιά, ενώ τα ανεπίσημα υπολογίζονται σε 55 με 60, στη Θράκη λειτουργούν περίπου 300 τζαμιά και από ένα φιλοξενούν η Κως, η Ρόδος, η Θήβα και η Θεσσαλονίκη, στον τελευταίο όροφο της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, την ώρα που κανονικά το Γενί Τζαμί χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός χώρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι μουσουλμάνοι Ελληνες πολίτες είναι περίπου 125.000 και συγκεντρώνονται κατά κύριο λόγο στη Θράκη, με τη Θεσσαλονίκη να αποτελεί πλέον σημείο συνάντησης ενόψει της 10ης του Απρίλη, που θα είναι μία ημέρα με πολλούς συμβολισμούς. Η πόλη μπαίνει σε πρώτο πλάνο, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως το Γενί Τζαμί είχε παραχωρηθεί και το 2013 από τον -τότε Δήμαρχο- Γιάννη Μπουτάρη, για την προσευχή μουσουλμάνων, ο οποίος είχε δηλώσει χαρακτηριστικά πως: «Το οθωμανικό μνημείο θα παραχωρείται περιστασιακά για την τέλεση μουσουλμανικών τελετών». Όσον αφορά στις άλλες πόλεις, στην Αθήνα η προσευχή θα γίνει στο Ισλαμικό Τέμενος και στη Ρόδο στο Τέμενος Σουλεϊμανίγιε.
Ένα κτίριο με μεγάλη κληρονομιά
Το Γενί Τζαμί χτίστηκε το 1902 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα, Vitaliano Poselli και λειτουργούσε αρχικά ως τόπος λατρείας για τους εξισλαμισθέντες Εβραίους ή Ντονμέδες (Dönme/Donmeh) και μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922, φιλοξένησε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα πρόσφυγες. Από το 1963 χρησιμοποιείται ως Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, γι’αυτό και είναι γνωστό και ως Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο. Το κτίριο έχει δύο ορόφους και συνδυάζει τη μουσουλμανική παράδοση με τον αρχιτεκτονικό συρμό του καιρού του, ενώ στο προαύλιό του φιλοξενεί μία πλούσια συλλογή μαρμάρινων γλυπτών της Ρωμαϊκής εποχής και των πρωτοχριστιανικών χρόνων που αποτελείται -μεταξύ άλλων- από σαρκοφάγους, επιτύμβια, ανάγλυφα και τιμητικές και ταφικές στήλες, από κάθε μέρος της Θεσσαλονίκης.
Πρόκειται για το τελευταίο τζαμί που χτίστηκε στη Θεσσαλονίκη, που ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, καθώς θεωρείται ένα μείγμα ανατολίτικων, αναγεννησιακών, βυζαντινών, ισλαμικών και μπαρόκ στοιχείων με αρκετές νεοκλασσικές επιρροές, ενώ σήμερα, όπως είναι γνωστό, χρησιμοποιείται ως εκθεσιακός χώρος της Δημοτικής Πινακοθήκης. Η συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης περιλαμβάνει σήμερα 2.700 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής, αλλά και εντυπωσιακές κατασκευές και το Γενί Τζαμί υπάγεται στη δικαιοδοσία της, ενώ καθώς σε αυτό πραγματοποιούνται εκθέσεις και εκδηλώσεις. Το Υπουργείο προχωρά πλέον σε ένα νέο βήμα και η Θεσσαλονίκη ετοιμάζεται για μία ιδιαίτερη ημέρα με συμβολική αξία, καθώς θα ανοίξει για πρώτη φορά μετά από πάρα πολλά χρόνια τις πόρτες του για τους μουσουλμάνους που θα καταφθάσουν στην πόλη για την τέλετη της προσευχής στα μέσα του Απρίλη.
