Όλα ξεκίνησαν πριν περίπου έξι χρόνια, όταν παρατηρήθηκε ότι μία καινούρια ενέσιμη φαρμακευτική αγωγή, με στόχο τη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη, είχε ως παρενέργεια την απώλεια βάρους. Η δημοτικότητά του αυξήθηκε τόσο απότομα όπου η φαρμακοβιομηχανία που το παρήγαγε, έπρεπε να επισημάνει στους γιατρούς να σταματήσουν να το συστήνουν σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται να χάσουν λίγα κιλά. Η ζήτηση ήταν τόσο εκρηκτική που ήταν αδύνατον να παράγουν αρκετή ποσότητα για να χρησιμοποιείται για τον πρωταρχικό σκοπό παρασκευής του, δηλαδή από ασθενείς που το είχαν ανάγκη για την αντιμετώπιση του διαβήτη.

Η νέα γενιά φαρμάκων αφορά τους ανταγωνιστές του πεπτιδίου GLP-1 και τη δραστική ουσία σεμαγλουτίδη (και παρόμοιες ουσίες που πλέον κυκλοφορούν στο εμπόριο). Ακόμα και στη χώρα μας, η χρήση του από ανθρώπους που ενδιαφέρονται να χάσουν κιλά, χωρίς κάποιο σχετικό νόσημα που να δικαιολογεί τη χρήση του, έχει αυξηθεί ραγδαία.

Είναι όντως τόσο αποτελεσματικό στη διαχείριση βάρους; Πώς λειτουργεί; Είναι ασφαλής η χρήση σου και για πόσο καιρό;

Ο τρόπος δράσης του

Φαίνεται ότι η χρήση ουσιών όπως η σεμαγλουτίδη, έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της όρεξης, τον πρόωρο κορεσμό και την αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης, η οποία προκαλεί με τη σειρά της το αίσθημα της πληρότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της θερμιδικής πρόσληψης μέσα στη μέρα και φυσικά την απώλεια βάρους. Από μελέτες φαίνεται ότι μπορεί με επιτυχία να μειώσει το βάρος κατά 10% (και παραπάνω) από του αρχικού· ένας στόχος ορόσημο στη διαχείριση εκφυλιστικών παθήσεων της εποχής μας (π.χ. διαβήτης, καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση, δυλιπιδαιμία κ.ά.), αφού συνδέεται με τη σημαντική βελτίωση της υγείας.

Δηλαδή μπορώ να το αγοράσω αν θέλω να χάσω βάρος;

Η χρήση του για απώλεια βάρους σε επίπεδο «lifestyle», όπως «να χάσω μερικά κιλά πριν το καλοκαίρι», δεν πληροί τις προϋποθέσεις χρήσης του. Παράγωγα του φαρμάκου έχουν ξεκινήσει να χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις νοσογόνου παχυσαρκίας (τελείως διαφορετικό) αλλά ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να γίνεται υπό την καθοδήγηση ιατρικής ομάδας. Επίσης δεν υπάρχουν αρκετά επιστημονικά στοιχεία σχετικά με τη βραχυπρόθεσμη χρήση του και την επιτυχημένη μακροπρόθεσμη συντήρηση του απολεσθέντος βάρους. Ακόμα και σε περιπτώσεις νοσογόνου παχυσαρκίας, η απόφαση του γιατρού για τη χρήση του, πρέπει να συνοδεύεται με τη βελτίωση διατροφικών συνηθειών και κατάλληλης φυσικής δραστηριότητας. Μην ξεχνάμε ότι το μοναδικό επιστημονικά επιτυχημένο σχήμα διατήρησης σωματικού βάρους, είναι η αλλαγή τρόπου ζωής και διατροφικών συνηθειών. Χωρίς την αλλαγή του τρόπου ζωής, όταν η φαρμακευτική αγωγή τερματίζεται, επαναφέρονται και τα κιλά που χάθηκαν.

Υπάρχουν παρενέργειες;

Είναι εξαιρετικά σημαντικό, οποιοδήποτε φάρμακο, να λαμβάνεται υπό τη σύσταση και επίβλεψη γιατρού, στις ενδεδειγμένες ποσότητες και μετά την κατάλληλη ιατρική εκτίμηση του ασθενή. Κάθε φάρμακο έχει πιθανές παρενέργειες, όσες περισσότερες μελέτες υπάρχουν σχετικά με αυτό, τόσο πιο ολοκληρωμένη η λίστα και πιο ασφαλής η επιλογή του φαρμάκου. Αυτή η κατηγορία φαρμάκων φαίνεται ότι μπορεί να προκαλέσει από ήπιες έως σοβαρές παρενέργειες. Η πιο συνηθισμένη είναι η αναστάτωση του πεπτικού και η αίσθηση ναυτίας. Ωστόσο μπορεί να φτάσει στο σημείο υπερέμεσης, δηλαδή μία κατάσταση συνεχόμενων εμετών που σε βαριές περιπτώσεις χρήζει νοσοκομειακή περίθαλψη. Επίσης έχουν περιγραφεί περιπτώσεις που προκαλείται γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση και παγκρεατίτιδα. Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν πιο σπάνιες περιπτώσεις γαστροπάρεσης, δηλαδή τη μερική παράλυση του γαστρικού σωλήνα με αποτέλεσμα την καθυστέρηση της φυσιολογικής διαδικασίας πέψης και κένωσης. Δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες με πληροφορίες σχετικά με τις πιθανές μακροπρόθεσμες παρενέργειες. 

Το πιο σημαντικό

Έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα στην ιατρική και κλινική διαιτολογία σχετικά με την φαρμακευτική αγωγή για την απώλεια βάρους. Ωστόσο, όπως και με κάθε καινούργια γενιά φαρμάκων, η χρήση του πρέπει να γίνεται μόνο όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις χρήσης του και πάντα υπό ιατρική παρακολούθηση. Το πιο σημαντικό στη διαχείριση βάρους είναι η αλλαγή το τρόπου ζωής και η διατήρηση μίας ισορροπημένης διατροφής η οποία τα χωράει όλα, τα καλά και τα απαγορευμένα, σε ιδανικές ποσότητες και συχνότητες, και πάντα σε συνδυασμό με συστηματική φυσική δραστηριότητα.

Το παραπάνω άρθρο έχει ως σκοπό την πληροφόρηση και όχι την ιατρική συμβουλευτική. Η χρήση φαρμακευτικής αγωγής πρέπει πάντα να γίνεται με την ένδειξη και υπό την επίβλεψη του θεράποντος ιατρού.

Η Νίκη Αθανασιάδου PhD, MSc, RDN, CDN, είναι κλινική διαιτολόγος με πολυετή εμπειρία στη Νέα Υόρκη, ΗΠΑ.