Η ραγδαία πρόοδος στις τεχνικές Μοριακής Βιολογίας τα τελευταία χρόνια μάς αποκάλυψε έναν θαυμαστό κόσμο μικροοργανισμών με τον οποίο συμβιώνουμε αρμονικά το περισσότερο διάστημα της ζωής μας. Πρόκειται για το ανθρώπινο μικροβίωμα, δηλαδή το σύνολο των μικροοργανισμών που αποικίζουν το σώμα μας, τη γενετική πληροφορία που διαθέτουν, καθώς και το περιβάλλον με το οποίο αλληλεπιδρούν. Όταν η αρμονική αυτή συμβίωση με τα βακτήρια της χλωρίδας μας, το μικροβίωμά μας, διαταράσσεται και περνάμε στη «δυσβίωση», αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νόσο. Πρωταγωνιστής σε όλες τις μελέτες είναι το εντερικό μικροβίωμα (gut microbiome), μιας και η γαστρεντερική οδός φιλοξενεί έναν εξαιρετικά μεγάλο αριθμό μικροοργανισμών. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 100 τρισεκατομμύρια μικρόβια που αντιστοιχούν σε περίπου 2 εκατομμύρια γονίδια, σε σύγκριση με τα 21.000 γονίδια που βρέθηκαν στον άνθρωπο.
Ποιες παθήσεις συνδέονται με το εντερικό μας μικροβίωμα;
Οι φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου ήταν από τα πρώτα νοσήματα που μελετήθηκαν και πλέον υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ τους, όπως και με τον ορθοκολικό καρκίνο, το μελάνωμα, τις νεοπλασίες του αναπνευστικού συστήματος αλλά και άλλα κακοήθη νοσήματα. Παράλληλα, νοσήματα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, η επιληψία, η νόσος Alzheimer, η σχιζοφρένεια, η κατάθλιψη, φαίνεται να επηρεάζονται άμεσα από τη σύσταση της μικροβιακής μας χλωρίδας.
Ο συντονιστής του ανοσοποιητικού συστήματος
Εστιάζοντας στα κακοήθη νοσήματα, μια πληθώρα μελετών επιβεβαιώνουν το τελευταίο διάστημα πόσο πολύ μπορεί να επηρεάσει το μικροβίωμά μας την εμφάνισή τους, την έκβαση της πορείας τους αλλά και το θεραπευτικό αποτέλεσμα, καθώς όλα ξεκινάνε από την άμεση σχέση του με το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Από την πρώτη στιγμή της γέννησής μας, τα μικρόβια της χλωρίδας μας βρίσκονται σε έναν συνεχή διάλογο με το ανοσιακό μας σύστημα. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Το ανοσιακό σύστημα διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε από τη μία μεριά ευνοεί την παρουσία αυτών των «καλών» πολυμικροβιακών κοινοτήτων σε διάφορες περιοχές του ανθρωπίνου σώματος, ενώ από την άλλη εκπαιδεύεται κατάλληλα προκειμένου να αναγνωρίσει τα «κακά», παθογόνα μικρόβια και να τα εξολοθρεύσει. Κι ας γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι: η διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει την παρουσία ορισμένων ειδών βακτηρίων στο εντερικό μας μικροβίωμα, τα οποία συσχετίζονται με αυξημένα ποσοστά επιτυχίας της ανοσοθεραπείας σε διάφορες κακοήθειες. Πρόκειται για τα Ruminococcacae, Akkermansiamuciniphila, Bifidobacteria, αλλά και κάποια του γένους Enterococci, Collinsella, Alistipes, καθώς και το Eubacterium limosum. Παράλληλα, είδη όπως τα Bifidobacteria spp., Akkermansia muciniphilia, E.hirae και Bacteroides spp έχουν συσχετιστεί με αυξημένα ποσοστά ελέγχου του όγκου μέσω του ανοσιακού μας συστήματος.
Τα κακοήθη νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος απειλούν τη ζωή ενός μεγάλου αριθμού ατόμων παγκοσμίως. Παράλληλα, τα λιπαρά οξέα χαμηλής αλύσου (SCFA) και κυρίως το βουτυρικό οξύ είναι γνωστά για τις αντιμικροβιακές και αντικαρκινικές ιδιότητές τους. Η παρουσία, επομένως, στο εντερικό μικροβίωμα των βακτηρίων που τα παράγουν, όπως τα Faecalibacterium prausnitzii και Eubacterium rectale, αποτελεί σημαντικό δείκτη ευνοϊκής εξέλιξης της πορείας των ανωτέρω νεοπλασιών.
Δεν είναι, όμως, μόνο τα συγκεκριμένα είδη που εμπλέκονται στην παθοφυσιολογία των διαφόρων τύπου καρκίνου. Ειδικοί δείκτες του εντερικού μικροβιώματος, όπως για παράδειγμα οι a-diversity και b-diversity, λειτουργούν επικουρικά προκειμένου να ορίσουμε το προφίλ των ασθενών με νεοπλασία χαρτογραφώντας το μικροβίωμά τους. Πολλά δεδομένα, μεγάλη πληροφορία αλλά και η γνώση για τον ρόλο του μικροβιώματος, εστιάζει σε αυτό που ονομάζουμε εξατομικευμένη ιατρική και η οποία αποτελεί το μέλλον.
Ευχαριστούμε για τις πληροφορίες τον Δρ Σπυρίδωνα Γέρου, Ειδικό Βιοπαθολόγο και Επιστημονικό Διευθυντή των Βιοπαθολογικών Διαγνωστικών και Ερευνητικών Ιατρείων «Ανάλυση Ιατρική ΑΕ».
Info: «Ανάλυση Ιατρική ΑΕ», Τσιμισκή 51, www.analysi.gr
