«Να κάνεις το χρήσιμο, να λες τον καλό λόγο, να θαυμάζεις το πετυχημένο και το ωραίο. Αυτά τα τρία αρκούν για μια ολοκληρωμένη ζωή», έγραψε κάποτε ο Thomas Elliot – ένα ρητό που παρακινεί τον Χρήστο Γαρέφη στην καθημερινότητά του και στους αγώνες του. Είναι ο μοναδικός υπερ-αθλητής στον κόσμο που έχει εκπροσωπήσει τα εθνικά χρώματα σε τέσσερα διαφορετικά ολυμπιακά αθλήματα -κολύμβηση, υδατοσφαίριση, ιστιοπλοΐα, τρίαθλο-, καταγράφοντας 4.000 εκκινήσεις στα 50 και πλέον χρόνια πορείας του, 68 συμμετοχές σε τουρνουά τένις, πολλές συμμετοχές σε πανευρωπαϊκά και παγκόσμια πρωταθλήματα τριάθλου Ironman με 19 χρυσά, 2 αργυρά και 2 χάλκινα μετάλλια. Το 2015, στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής τριάθλου, στην κατηγορία 60+, κερδίζοντας το χρυσό μετάλλιο στο παγκόσμιο πρωτάθλημα στο Σικάγο. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι ο αθλητής με τις περισσότερες συμμετοχές σε αγώνες υψηλού επιπέδου. Μπαίνοντας στην όγδοη δεκαετία της ζωής του, ο Χρήστος Γαρέφης συνεχίζει να αγωνίζεται, αυτήν τη φορά για να μεταφέρει το μήνυμα ότι, αρχίζοντας σήμερα τη συστηματική άσκηση, έχουμε συντριπτικά καλύτερες πιθανότητες να δούμε άμεση βελτίωση σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και προπαντός στην υγεία μας.

Αποφασίσατε να κάνετε υψηλό πρωταθλητισμό σε μια ηλικία που ήσασταν ήδη γεμάτος από επιτυχίες ως αθλητής και ως προπονητής. Ποιο ήταν το μεγαλύτερό σας κίνητρο για να ξεκινήσετε ξανά; 

Η πεποίθησή μου είναι πως οι άνθρωποι του αθλητισμού οφείλουμε δια του παραδείγματος και με τις πράξεις μας να στρέψουμε το ενδιαφέρον του κόσμου προς μία εγγυημένα καλύτερη πορεία ζωής. Θυμάμαι πως η αφορμή μού δόθηκε το 2011, όταν παρακολουθούσα στην τηλεόραση μια εκπομπή, στην οποία οι καλεσμένοι ισχυρίζονταν πως ως ηλικιωμένοι δεν έχουμε κάτι να προσφέρουμε. Τότε αποφάσισα να προσπαθήσω να ασχοληθώ ξανά, αυτήν τη φορά με το τρίαθλο, ένα άθλημα που περιλαμβάνει τρέξιμο, κολύμβηση και ποδηλασία. Δεκατέσσερα χρόνια μετά πιστεύω πως έχω καταφέρει να βοηθήσω αρκετούς να αλλάξουν τις πεποιθήσεις τους αλλά και την προσέγγισή τους στο χώρο του fitness.

Στην εποχή μας, δυστυχώς, φαίνεται πως υπάρχουν ακόμα προκαταλήψεις γύρω από την τρίτη ηλικία. Πώς μπορούμε να τις αλλάξουμε; 

H τρίτη ηλικία, στην οποία ανήκω, όντως αντιμετωπίζει μια ελλοχεύουσα αμφισβήτηση από το σύνολο της κοινωνίας. Είναι παγκόσμιο το φαινόμενο αυτό και δε συμβαίνει μόνο στη χώρα μας. Ισχύει δε από αρχαιοτάτων χρόνων. Υπάρχει όμως μια αυτονόητη αρχή που δεν εξετάζουμε όσο θα έπρεπε: ότι ως άνθρωποι μπορεί να γινόμαστε φτωχότεροι σε δυνάμεις όσο μεγαλώνουμε, αλλά αποκτούμε περισσότερες γνώσεις, παραστάσεις και εμπειρίες. Αυτομάτως ξυπνά μέσα μας η ευγνωμοσύνη, κορυφαία μεταξύ των αρετών, ο συνδυασμός της οποίας με την αγαπημένη μου παροιμία «στερνή μου γνώση να σ' είχα πρώτα» εφάπτεται της θεωρίας μου ότι μπορούμε να είμαστε πολύ χρήσιμοι στο κοινωνικό σύνολο.

Πώς θα μπορέσει κάποιος άνω των 50, που δεν έχει ασχοληθεί με τον αθλητισμό, να ξεκινήσει άσκηση πιο συστηματικά; 

Τι χρειάζεται να γνωρίζει για να κάνει το πρώτο βήμα; Να απευθυνθεί σε προπονητές. Να βρει μια ομάδα. Να μην κάνει κάτι μόνος του ποτέ! Χρειαζόμαστε τον ανθρώπινο παράγοντα στον αθλητισμό. Τα προγράμματα στο διαδίκτυο ή αυτά της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν μπορούν να βοηθήσουν. Χρειαζόμαστε παρέα και καθοδήγηση επί προσωπικού επιπέδου. Με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε κάθετη βελτίωση, η οποία θα προσδώσει καλύτερο επίπεδο ζωής. Διαφορετικά, οι τραυματισμοί θα μας χτυπήσουν την πόρτα και θα ακυρώσουν κάθε προσπάθειά μας.

Η τακτική άσκηση σε μεγαλύτερες ηλικίες τι αλλαγές προσφέρει στο σώμα, την ψυχή αλλά και τον εγκέφαλο; 

Επιταχύνει τη ροή του αίματος στις αρτηρίες μας και στο σύνολο του κυκλοφορικού μας συστήματος. Σχεδόν την τριπλασιάζει, με αποτέλεσμα να παράγονται όλες οι βιοχημικές ουσίες που εξασφαλίζουν τη χαρά στη ζωή μας. Είμαστε βιοχημικά όντα. Η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη, η ενδορφίνη και η πεμπτουσία αδρεναλίνη εξασφαλίζονται ακόμη και με ένα 20λεπτο ελαφριάς αερόβιας άσκησης. Αρκεί να κάνουμε τη δουλειά βάσει προγράμματος και ανεξαρτήτως διάθεσης. Δε χρειάζεται ψυχολογία και καλή διάθεση για άσκηση. Χρειάζεται άσκηση για ψυχολογία και καλή διάθεση.

Το να ασχοληθεί κάποιος με τον αθλητισμό μετά τα 50 πιστεύετε ότι είναι αργά; Υπάρχει τελικά το ελιξίριο της νεότητας; 

Το ελιξίριο νεότητας βρίσκεται στις ανθρώπινες σχέσεις και στην αγάπη. Η βασική προϋπόθεση είναι αυτή. Ο αθλητισμός μπορεί σίγουρα να βοηθήσει, αυτό το γνωρίζουμε όλοι! Εγώ θα προσθέσω ότι ο οργανισμός μας έχει ανάγκη από συνεχή και πάσης φύσεως ενεργειακή υποστήριξη. Στα θέματα υγείας, όμως, μόνο η καθημερινή στοχευμένη άσκηση μπορεί να προσφέρει αποτελέσματα. Και αν νομίζει κάποιος ότι στα 50 είναι αργά, αξίζει να αναθεωρήσει! Ξεκίνησε πριν καταλάβεις πόσο νέος ήσουν. Επανέρχομαι, λοιπόν, σε αυτό που έλεγα επειδή οφείλω: ακόμα και ο καλύτερος αθλητής στον κόσμο να είσαι, αν έχεις αντάρα στην ψυχή σου, τότε θα γεράσεις εύκολα.

Η πολύχρονη εμπειρία σας στον αθλητισμό και την προπονητική σάς ωθεί να επινοείτε διαρκώς νέες πρακτικές. Έχετε αναφέρει ότι χρησιμοποιείτε ένα ολιστικό πρόγραμμα προπόνησης με 7 βασικές παραμέτρους που καλύπτουν σχεδόν εξ ολοκλήρου τις ανάγκες ενός αθλούμενου στο τρίαθλο. Μπορείτε να μας το αναλύσετε; 

Δεν έχω τρόπο να το περιγράψω περιληπτικά. Θα τονίσω, όμως, για τους μυημένους αθλητές ότι το πιο σίγουρο αγωνιστικό αερόβιο «κατώφλι» είναι εκείνο που είσαι έτοιμος να διαβείς με αισθητήριο από στιγμή σε στιγμή και να διορθώνεις πράγματα κατά τον αγώνα ώστε να βρεθείς στον τερματισμό χωρίς απώλειες. Αυτό απαιτεί φαντασία στην προπόνηση και διδάσκεται σε 7 επίπεδα. Η ομάδα μας χρειάστηκε αρκετό χρόνο να το κάνει κτήμα της. Η αλήθεια είναι ότι κι εγώ ο ίδιος καθημερινά ανακαλύπτω νέα προπονητικά και αγωνιστικά tips, που, αν βοηθούν εμένα, σίγουρα θα βοηθήσουν και τους νεότερους. Εδώ βρίσκεται και το μεγάλο πλεονέκτημα που υπάρχει σ’ έναν προπονητή που συνεχίζει να αγωνίζεται.

Αν και υπάρχει αύξηση του μαζικού αθλητισμού στην Ελλάδα, πιστεύετε ότι οι Έλληνες έχουμε μείνει πίσω στο fitness; 

Είμαστε πλέον σε καλή θέση μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκείνο, όμως, που πρέπει να αλλάξει είναι η συμπεριφορά του κόσμου που δεν αθλείται απέναντι στα αθλητικά γεγονότα της πατρίδας μας. Υπάρχει ένας γενικός εκνευρισμός. Όμως όλοι αυτοί που τρέχουν κάνουν πράξη την ευχή μας: «Υγεία πάνω απ’ όλα!»

Προπονητής ή αθλητής; 

Προπονητής, πολύ καλύτερος από αθλητής. Όταν παρακολουθώ αθλητές μου, η καρδιά μου πάει να σπάσει από αγωνία. Όταν αγωνίζομαι ο ίδιος, καμία σχέση. Αν δεν ήμουν προπονητής, θα είχα σταματήσει να αγωνίζομαι πολλά χρόνια πριν. Η συμμετοχή μου σε αγώνες υψηλού επιπέδου είναι μεγάλη σχολή για μένα. Έτσι πρόσθεσα και το τελευταίο μέχρι τώρα, αλλά πολύ σημαντικό, λιθαράκι στην προπονητική μου θεωρία: ότι, όσο καλό κι αν είναι ένα πρόγραμμα, κάθε αθλητής έχει σκέψη διαφορετική, γι’ αυτό κι εσύ ως προπονητής θα πρέπει να το προσαρμόσεις στον δικό του τρόπο προσέγγισης.

Μπορείτε να μας αναφέρετε μερικές σπουδαίες εμπειρίες σας από τερματισμούς ή αγώνες; 

Οκτώβριος 1968, ο πρώτος επίσημος αγώνας ιστιοπλοΐας, όταν ήμουν 13 ετών. Τον θυμάμαι σαν χθες. Τον Ιούλιο του 1977, ο κολυμβητικός διάπλους του Τορωναίου Κόλπου σε ηλικία 22 ετών. Ο δυσκολότερος αγώνας της ζωής μου. Τον Αύγουστο του 2004, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, θυμάμαι το ολυμπιακό πνεύμα να με κατακλύζει. Τότε ήμουν 49 ετών. Τον Σεπτέμβριο του 2015, Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Τριάθλου στο Σικάγο. Θυμάμαι την απόλυτη ισορροπία και την τέλεια ενδοσυνεννόηση σε αγώνα που είχα ποτέ.

Tι είναι αυτό που σας συγκινεί περισσότερο σ’ έναν αγώνα; 

Τα 30 λεπτά πριν από κάθε εκκίνηση είναι μεγάλο «πανεπιστήμιο». Μπορείς να μάθεις πάρα πολλά και ως προπονητής και ως αθλητής.

Ποιο είναι το όραμά σας; Πώς η κοινωνία μας μπορεί να αφιερώνει περισσότερο χρόνο στη φυσική δραστηριότητα; 

Tο όνειρό μου είναι να γίνει η γυμναστική κύριο μάθημα στα σχολεία. Με υποχρεωτικές εξετάσεις αθλημάτων, με πολύ εύκολα όρια βάσης, τα οποία όλα τα παιδιά θα πιάνουν, εφόσον όμως προσπαθούν στο μάθημα ανελλιπώς 3 φορές την εβδομάδα. Αυτό θα έχει αντίκτυπο σε όλη την κοινωνία μακροπρόθεσμα, ώστε να αφιερώνει χρόνο στην πρόληψη υγείας μέσω της άθλησης.

Τι είναι αυτό που σας δίνει τη δύναμη να συνεχίζετε; 

Ότι γνωρίζω τη ζωή καλύτερα μέσα από την καθημερινή ενέργεια. Σε αυτό συνετέλεσε κι ένα πολύ δυνατό μήνυμα του Κωνσταντίνου Καβάφη που είχα διαβάσει μικρός. Πάει κάπως έτσι: «Να έχεις εμπιστοσύνη στη ζωή, να την υπολογίζεις και να τη σέβεσαι και, όταν σου ψιθυρίζει, να κάνεις το θέλημά της. Η ζωή έχει κανόνες και να τους ακολουθείς».

Ποια είναι η επόμενη πρόκληση για τον Χρήστο Γαρέφη; 

Μια δεκαετία μετά το παγκόσμιο Πρωτάθλημα Τριάθλου στο Σικάγο να επαναλάβω τους αγώνες μου σε ηλικία 70 ετών. Θα συλλέξω στοιχεία και πληροφορίες με αγώνες και αποτελέσματα, ακολούθως δε, θα παραθέσω ένα υπόμνημα ολίγων σελίδων, όπου θα περιγράψω τι συνέβη σε έναν ανθρώπινο οργανισμό μέσα στην κρίσιμη δεκαετία 60 έως 70 ετών. Νομίζω πως θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί θα είναι βιωματικό και με πολλούς συνδυασμούς αλλαγών ψυχοσωματικών δυνάμεων.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΕΚΤΟΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ POV STUDIO

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2025