Η νέα τάση που απασχολεί διακαώς -και ίσως καταφέρνει να διαμορφώνει την αμερικάνικη κουλτούρα του σήμερα- ονομάζεται μινιμαλισμός. Ναι, είναι αλήθεια πως ο όρος δεν κυριαρχεί μονάχα στο interior design, αλλά αφομοιώνεται εξίσου καλά και σε θέματα προσωπικής ζωής, επιθυμιών και οικονομίας. Πρόκειται για ένα καινούριο κίνημα αλλαγής, που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη στάση των ανθρώπων απέναντι στην ύλη: κι όμως, σε ένα παρόν που τα αγαθά πολλαπλασιάζονται με την ταχύτητα του φωτός, το μυστικό είναι να τα αφήσετε να σας προσπεράσουν! 

Είναι γεγονός, ότι η αμερικάνικη δίψα για πλεονασμό, καθώς και η αχόρταγη εξάρτηση από τα υλικά αγαθά ήταν τα βασικά στοιχεία που δημιούργησαν τη μαξιμαλιστική διάθεση των '90s, όχι μόνο στην αγορά και στα προϊόντα, αλλά και στις συμπεριφορές και τις αντιδράσεις. Ασυνείδητοι οπαδοί ξόδευαν αλόγιστα χρήματα και κουβέντες, χωρίς να υπολογίζουν το κόστος. Πράγματι, αυτό δεν στοιχίζει μόνο στην τσέπη των πολιτών, αλλά και στη συνείδησή τους. Το πολυαναμενόμενο millenium ήταν εκείνο που έδωσε την χαριστική βολή στη συγκεκριμένη τάση, συστήνοντας σταδιακά στη Δύση καινοτόμες ιδέες που προωθούν τη μινιμαλιστική ζωή και απαιτούν βαθιά γνώση της. Τα δεκάδες ρούχα, αξεσουάρ, αυτοκίνητα και σπίτια αναγκαστικά ή μη, μειώθηκαν στα απαραίτητα. 

Απαραίτητα. Μία λέξη-κλειδί, γύρω από την οποία θα έπρεπε να περικλείεται το μεγαλύτερο μέρος του άρθρου αυτού. Τι σημαίνει «απαραίτητο» και ποιος το ορίζει; Είναι προφανές, ότι από εκεί ξεκινούν και τελειώνουν όλα. Ποια τάση θα κρίνει τα «αναγκαία» και θα το κάνει τόσο καλά, ώστε να το πιστέψουν και να το ακολουθήσουν οι οπαδοί της;

Φαντάζομαι ότι η απάντηση που ψάχνω είναι διαφορετική για τον καθένα -ή τουλάχιστον καλό θα ήταν να είναι. Στην πραγματικότητα, ο μινιμαλισμός σημαίνει πολλά περισσότερα από μία τάση. Αλλά για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οι απαρχές του όρου συναντούν τις ρίζες τους στις Η.Π.Α τη δεκαετία του '60, όπου ο μινιμαλισμός γεννήθηκε ως απόρροια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και δημιούργησε τη λεγόμενη «απόρριψη περιττών στοιχείων». Οι industrial βιομηχανικές υφές μπαίνουν για τα καλά στο παιχνίδι και οι φανφάρες των μαξιμαλιστικών έργων περασμένων δεκαετιών μεταμορφώνονται σε μία τέχνη χωρίς φορτία, σχεδόν απογυμνωμένη. Από τότε και μετά, ακριβώς αυτή η αίσθηση του απόλυτου «τίποτα» μπλέκει με αρμονία τις υπόλοιπες εκφάνσεις της καθημερινότητας: Μινιμαλισμός στη μόδα, στην αρχιτεκτονική, στη μουσική, στο interior design... και γιατί όχι στη ζωή;

Σήμερα, τα πράγματα διαφέρουν. Σε μια πλήρως υλιστική κοινωνία -το Ινστιτούτο Μελετών του Μέλλοντος στη Φρανκφούρτη κάνει λόγο για μια νέα γενιά που έχει κορεστεί από την κατανάλωση -υπάρχει επιστροφή; Κι όμως, πολλοί εκπρόσωποι της επίκαιρης πραγματικότητας προσπαθούν να προωθήσουν με τον τρόπο τους τον μινιμαλισμό ως τάση ζωής. Πάρτε για παράδειγμα τον δισεκατομμυριούχο επικεφαλής του Facebook, Mark Zuckerberg, ο οποίος φοράει συνέχεια τα ίδια μπλουζάκια. Η επιλογή του να παραμένει πιστός στο design που τον εξυπηρετεί, γνωρίζοντας ότι δεν χρειάζεται οποιαδήποτε περιττή προσθήκη (ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να αποκτήσει όποια επιθυμεί) ονομάζεται μινιμαλισμός.

Πριν από λίγο καιρό παρακολούθησα στο Netflix ένα σχετικό ντοκιμαντέρ με θέμα τον μινιμαλισμό "Minimalism: A Documentary About the Important Things", προσπαθώντας να καταλήξω σε κάποιο συμπέρασμα. Προσπαθούσα να συνειδητοποιήσω εάν το συγκεκριμένο trend είναι καλό ή κακό. Ξεκινώντας το show και βλέποντας εμπνευστές και ακολούθους της μινιμαλιστικής ζωής να μιλούν γι' αυτήν, καθώς και ανθρώπους οι οποίοι μένουν σε ένα σπίτι λιγότερο από 20 τ.μ. (!) κατάλαβα ότι το θέμα δεν είναι να βγάλουμε ένα καλό ή κακό πόρισμα, αλλά να κατανοήσουμε βαθιά. Με λίγα λόγια, αυτό που αποκόμισα ήταν ότι στην πραγματικότητα, μάλλον δεν είμαι έτοιμη ακόμη να δεχτώ το κίνημα του μινιμαλισμού, γιατί απλά δεν το καταλαβαίνω. 

Για να είμαι ειλικρινής δέχομαι την ατομική προσπάθεια του καθενός στην υποκατανάλωση, που θεσπίζει: Να έχετε δύο καρέκλες, μία για να κάθεστε εσείς και μία ένας καλεσμένος σας, τι να κάνετε τις παραπάνω; Ή μην παίρνετε πολλά προϊόντα, τα οποία δε θα καταναλώσετε, αφού τελικώς θα πεταχτούν και θα προστεθούν στην αυξανόμενη μόλυνση του περιβάλλοντος. Μάθετε να ζείτε με μέτρο και αποφασιστικότητα. Παρόλα αυτά, η συγκεκριμένη -κατά τη γνώμη μου- καταπιεστική μέθοδος υστερεί, παρουσιάζοντας ορισμένα κενά. Για ποιο λόγο να ζω σε μία μετριότητα, γνωρίζοντας τις δυνατότητές μου;

Φαίνεται πως οι άνθρωποι που αγάπησαν και κατά συνέπειαν υιοθέτησαν το συγκεκριμένο life trend κατάφεραν να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του και να φτιάξουν τη ζωή τους γύρω από αυτές. Είναι αλήθεια πως δε χρειάζεται να επιλέγετε το ίδιο μπλουζάκι για να αποφύγετε τον τίτλο του υλιστή, ωστόσο εάν επιτύχετε να είστε ευχαριστημένοι με αυτό που σας ταιριάζει και σας κολακεύει, καλώς. Ίσως, πραγματικά εκείνοι που δεν ζητούν παραπάνω, το κάνουν επειδή έχουν όλα όσα χρειάζονται.

Άραγε ο μινιμαλισμός μπορεί να κυριαρχήσει σαν τάση ζωής, αν -πραγματικά- εφαρμοστεί σε όλες τις πτυχές του;