Λίγο πριν ανοίξει η αυλαία των εκδηλώσεων για το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με δύο σημαντικές συναυλίες στους Δελφούς και στο Ηρώδειο, συζητήσαμε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Οργανισμού, Γιάννη Βακαρέλη, για το όραμα, τους στόχους του και τον νέο προγραμματισμό του Μεγάρου, καθώς και για την τέχνη στην εποχή της πανδημίας.

Διεθνούς φήμης πιανίστας, με σημαντικές βραβεύσεις και διακρίσεις στο βιογραφικό του, το οποίο κοσμείται, μεταξύ άλλων, με το 1^ο Βραβείο του Διεθνούς Διαγωνισμού Πιάνου “Reina Sofía” της Μαδρίτης, το Μεγάλο Βραβείο Μουσικής της Ένωσης Ελλήνων Μουσικών και Θεατρικών Κριτικών και τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος, που του απένειμε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Γιάννης Βακαρέλης είναι ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, από τον Ιανουάριο του 2020.

Κύριε Βακαρέλη, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών κάνει δυναμική επιστροφή στα πολιτιστικά δρώμενα τον Ιούνιο, με δύο σημαντικές συναυλίες σ’ εξωτερικούς χώρους. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτές. 

Καταρχήν, την Κυριακή 6 Ιουνίου η Ευρώπη γιορτάζει τον Ludwig van Beethoven και τις 9 Συμφωνίες του σε 9 πόλεις, με 9 συναυλίες. Πρόκειται για ένα μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός, που θα μεταδοθεί ζωντανά σε όλη την Ευρώπη. Η μετάδοση θα αρχίσει στις 2:00 μ.μ. (ώρα Ελλάδος) από τη Βόννη, τη γενέτειρα του σπουδαίου γερμανού μουσουργού, και θα ολοκληρωθεί στις 11:00 το βράδυ στη Βιέννη, στην οποία ο Beethoven άφησε την τελευταία του πνοή. Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών συμμετέχει σε αυτό το σπάνιο μουσικό γεγονός, που υλοποιείται από το γαλλογερμανικό κανάλι arte σε συνεργασία με την ZDF (Κρατική Γερμανική Τηλεόραση) και τη Unitel, τον κορυφαίο διεθνή διανομέα τηλεοπτικών παραγωγών κλασικής μουσικής, «ταξιδεύοντας» εκτός αθηναϊκών τειχών και παρουσιάζοντας στο εμβληματικό Αρχαίο Θέατρο Δελφών, στις 8:00 μ.μ., την «Εβδόμη Συμφωνία» με τον διεθνούς φήμης έλληνα μαέστρο Θεόδωρο Κουρεντζή να διευθύνει τη musicAeterna. Με το διάσημο σύνολο συμπράττει η Sasha Waltz, μία από τις σημαντικότερες μορφές του σύγχρονου χορού, η οποία ετοίμασε μια νέα χορογραφία ειδικά για αυτήν τη συναυλία. Αν και η τηλεοπτική κάλυψη θα είναι χωρίς κοινό, το Μέγαρο θα παρουσιάσει στον Κήπο του, σε ζωντανή αναμετάδοση, και τις εννέα συναυλίες από κάθε πόλη της Ευρώπης.

Στις 14 Ιουνίου τώρα, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών παρουσιάζει για πρώτη φορά στο Ηρώδειο μια μεγαλειώδη συναυλία κλασικής μουσικής, με συντελεστές διεθνούς ακτινοβολίας, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου. Στο πόντιουμ, ο μαέστρος-μύθος Zubin Mehta, πολύ αγαπητός στο ελληνικό κοινό, θα διευθύνει την Orchestra del Maggio Musicale Fiorentino στην αριστουργηματική «2η Συμφωνία» του Μπραμς. Σολίστ του βιολιού, ο καταξιωμένος Pinchas Zukerman, που θα ερμηνεύσει το μοναδικό «Κοντσέρτο για Βιολί» του ίδιου συνθέτη.

Είναι η πρώτη φορά που το Μέγαρο βγαίνει «εκτός των τειχών». Τι σας οδήγησε σε αυτήν την επιλογή; 

Για μένα το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών είναι πολλά περισσότερα από έναν χώρο συναυλιών. Είναι ένας οργανισμός που παράγει πολιτισμό, εκπαιδεύει και προκαλεί σε νέες αναζητήσεις το κοινό του. Σε αυτό το πλαίσιο, ήταν αυτονόητη η αποδοχή της πρόσκλησης του τηλεοπτικού καναλιού arte, για τη συμπαραγωγή σε αυτήν την σπάνια μουσική εκδήλωση. Η επιλογή του Αρχαίου Θεάτρου των Δελφών ανήκει στον Θεόδωρο Κουρεντζή και με βρήκε απόλυτα σύμφωνο. Είναι ένας χώρος μοναδικού συμβολισμού, ένας τόπος ιερός, που μοιάζει ιδανικός γι’ αυτήν τη γιορτή, που είναι αφιερωμένη όχι μόνο στον Beethoven αλλά και στην Ευρώπη. Μια γιορτή-μήνυμα ελπίδας ότι αφήνουμε δειλά δειλά πίσω μας τις δύσκολες συγκυρίες που μας έφερε η πανδημία.

Η εξωστρέφεια αποτελεί για εσάς προτεραιότητα; 

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, από την ίδρυσή του, είχε ως στόχο να δώσει τη δυνατότητα στο κοινό ν’ απολαύσει τους σημαντικότερους διεθνείς μουσικούς και καλλιτέχνες της όπερας και του χορού στους υπέροχους χώρους του, δίχως να έχει να ζηλέψει τίποτε από τις μεγάλες αίθουσες συναυλιών της Ευρώπης. Τριάντα χρόνια μετά, αυτός ο στόχος έχει πλέον κατακτηθεί. Έχει κερδίσει την αποδοχή και την αγάπη όχι μόνο του εγχώριου κοινού, αλλά πλέον χαίρει και της αναγνώρισης του καλλιτεχνικού κόσμου διεθνώς. Προσωπικά θεωρώ ότι είναι στο DNA του Οργανισμού να συνδιαλέγεται με τις διεθνείς σκηνές και πρόθεσή μου είναι να δώσω τη δυνατότητα στο ελληνικό κοινό να παρακολουθήσει ζωντανά τους σούπερ σταρ της κλασικής μουσικής, αλλά και ανερχόμενους καλλιτέχνες, Έλληνες και διεθνείς. Ίσως ακουστεί λίγο υπεροπτικό, αλλά και για τους ίδιους η προοπτική μιας συναυλίας στην Αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» έχει πλέον αποκτήσει άλλη βαρύτητα. Το επιβεβαιώνω συστηματικά με την επικοινωνία μου με διεθνείς καλλιτέχνες, αλλά και με ιδιαίτερη συγκίνηση το ανακάλυψα στα αρχεία του Οργανισμού, κατά την έρευνα που έγινε για την έκθεση για τα 30 χρόνια του Μεγάρου «Η Μουσική Απογειώνει», που φιλοξενείται στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών.

Ποια είναι η φιλοσοφία του καλλιτεχνικού προγραμματισμού του Μεγάρου, που αναμένεται να ανακοινωθεί στις αρχές Ιουνίου; 

Ο προγραμματισμός για την καλλιτεχνική περίοδο 2021-2022 συνεχίζει να έχει αρκετές δυσκολίες, καθώς οι αστάθμητοι παράγοντες που έχουν προκύψει από την πανδημία παραμένουν. Πιστεύω ότι η θετική ανταπόκριση του κόσμου στον εμβολιασμό θα μας επιτρέψει σταδιακά να επανέλθουμε σε μια μορφή κανονικότητας, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται, όπως χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους, μειωμένη χωρητικότητα στις αίθουσας, self-test, πιστοποιητικά εμβολιασμού. Είμαι, όμως, αισιόδοξος ότι από το ερχόμενο φθινόπωρο οι αίθουσές μας θα γεμίσουν πάλι με κόσμο. Αναμφίβολα, αυτή η κατάσταση έχει αφήσει στην κοινωνία μας πολλά και σοβαρά τραύματα, που θα χρειαστεί χρόνος για να επουλωθούν. Είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι η τέχνη εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό. Ακόμη και η συνεύρεση σε μια αίθουσα συναυλιών δεν ξέρω αν θα παραμείνει αυτονόητη για όλους. Θα ήθελα, όμως, με τις καλλιτεχνικές μου επιλογές, να δώσω το κίνητρο. Υπάρχουν πολλές εκπλήξεις στον προγραμματισμό, είναι ένα «κουτί με δώρα» σε πρόσωπα αγαπημένα. Το 2021, εκτός από μια χρονιά μ’ έντονο το αποτύπωμα της πανδημίας, είναι κι έτος γιορτής για το Μέγαρο, κι αυτήν τη χαρά θέλουμε να τη μοιραστούμε.

Ολοκληρώνοντας αυτήν την σεζόν, είμαι ευτυχής που παρά τα συνεχόμενα απαγορευτικά, το Μέγαρο Μουσικής επέλεξε, τηρώντας τα μέτρα ασφαλείας κατά της διασποράς του κορωνοϊού, να παρουσιάσει όλες τις παραγωγές των ελλήνων συντελεστών, προβάλλοντάς τες δωρεάν στο διαδίκτυο. Θελήσαμε με αυτόν τον τρόπο να δηλώσουμε τη στήριξή μας καθώς, όπως και οι περισσότεροι καλλιτέχνες, δοκιμάστηκαν όλους αυτούς τους μήνες.

Ποιο είναι εν γένει το όραμά σας για το Μέγαρο από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή; 

Αναλαμβάνοντας αυτόν τον ρόλο, η αυθόρμητη επιθυμία μου ήταν να δώσω στον Οργανισμό την παλιά του αίγλη. Έπειτα από ενάμιση χρόνο -και στη συγκεκριμένη παγκόσμια συγκυρία- θέτω πλέον ως προτεραιότητα να ξανακερδίσουμε την εμπιστοσύνη του κοινού με ουσιαστικό και πολυποίκιλο, υψηλής ποιότητας, περιεχόμενο και ασφαλείς συνθήκες. Ένα άλλο θέμα που με απασχολεί ιδιαιτέρως το τελευταίο διάστημα είναι τα μικρά παιδιά, που εξαιτίας του της όλης κατάστασης δεν είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ζωντανά παιδικές παραστάσεις, να ξεκινήσουν ένα μουσικό όργανο, να μάθουν παίζοντας. Αισθάνομαι, λοιπόν, την ευθύνη να σχεδιάσουμε εκπαιδευτικές δράσεις, που θα δώσουν την ευκαιρία σε γονείς και παιδιά να καλύψουν το χαμένο έδαφος.

Κατά τη γνώμη σας, το κοινό που ακούει κλασική μουσική έχει αλλάξει στις ημέρες μας; Εννοώ σε σχέση με παλαιότερες δεκαετίες, πριν από την επανάσταση του Ίντερνετ. 

Στην Ελλάδα υπάρχει μια διάχυτη εντύπωση ότι η κλασική μουσική απευθύνεται κυρίως στους άνω των 60. Το αστείο είναι ότι η ίδια εντύπωση επικρατούσε και πριν από 30 χρόνια, όταν το Μέγαρο άνοιγε τις πύλες του στο κοινό, μόνο που οι σημερινοί 60ηδες ήταν τότε μόλις 30! Αυτό που θέλω να πω είναι ότι δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει η διαχρονικότητα της κλασικής μουσικής. Το διαδίκτυο υπήρξε πράγματι επαναστατικό στις νέες δυνατότητες που φέρνει σε σχέση με την κλασική μουσική. Πάρτε για παράδειγμα το YouTube ή άλλες πλατφόρμες, όπως το Spotify. Μπορεί κανείς να έχει ολόκληρες «βιβλιοθήκες» με δωρεάν περιεχόμενο από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες που πέρασαν ποτέ, πράγμα αδιανόητο για τις δεκαετίες του ’80 και ’90. Πιστεύω ότι είναι απείρως πιο εύκολο για έναν νέο σήμερα να ψάξει και ν’ ακούσει Μότσαρτ ή Μπετόβεν απ’ ό,τι παλαιότερα. Δεν αρκεί αυτό φυσικά στο να διαμορφωθεί ένα καλλιεργημένο κοινό, αλλά σίγουρα παρέχονται πολλά ερεθίσματα σε κάποιον, για να ανακαλύψει την κλασική μουσική.

ΠΟΡΤΡΕΤΟ: VANGELIS PATSIALOS

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ IOYNIOY 2021