H Μαρία Σαρηγιαννίδου αποφοίτησε από τη Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης το 2005, σπούδασε Νομική στο ΑΠΘ και απέκτησε το Μεταπτυχιακό της από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μονάχου και δύο διατμηματικούς μεταπτυχιακούς τίτλους του ΑΠΘ. Η ίδια έχει πραγματοποιήσει πρακτική άσκηση στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες και από το 2012 είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης, ενώ το 2021 ανέλαβε Γενική Γραμματέας του Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας, διεθνούς οργανισμού με έδρα τη Θεσσαλονίκη και τη Λειψία. Επιπλέον, δραστηριοποιείται σε πολιτιστικούς Συλλόγους της Θεσσαλονίκης, είναι μέλος της Πολιτικής Επιτροπής της ΝΔ κι έχει διατελέσει πρόεδρος ΟΝΝΕΔ Θεσσαλονίκης και μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της ΝΔ. Της αρέσουν πολύ τα ταξίδια, πάντα όμως επιστρέφει με χαρά στη μεγάλη παραλία της Θεσσαλονίκης.

Ποια είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη γυναίκα του 2023;

Από που να αρχίσω και που να τελειώσω... Είναι τόσα πολλά και πολυσύνθετα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη γυναίκα του 2023, όσα και οι γυναίκες γύρω μας. Κάθε μία είναι ξεχωριστή, έχει τους δικούς της στόχους και τις δικές της ανάγκες και επομένως έχει εκείνα τα χαρακτηριστικά που ανταποκρίνονται στη δική της προσωπικότητα και τη μοναδικότητά της. Κάποια από τα χαρακτηριστικά που ξεχωρίζω και θα της απέδιδα, είτε είναι μητέρα, κόρη, φίλη, αδερφή, σύντροφος, εργαζόμενη, ελεύθερη επαγγελματίας, σε σχέση, μόνη, εσωστρεφής ή εξωστρεφής, όπου κι αν ζει και με ό,τι κι να ασχολείται είναι σίγουρα η δύναμη, το πάθος, ανθεκτικότητα και η ενσυναίσθηση. Χρειάζεται δύναμη για να ανταπεξέλθεις στις προκλήσεις της εποχής, τόσο στην εργασία, όσο και στην οικογένεια, πάθος και ανθεκτικότητα για να πετύχεις τους στόχους σου και να μην το βάλεις κάτω και φυσικά ενσυναίσθηση για να μπορείς να υποστηρίξεις τα δικά σου όνειρα, αλλά και τους ανθρώπους που αγαπάς.

Τι προκλήσεις καλείται να αντιμετωπίσει η σύγχρονη γυναίκα;

Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη γυναίκα, πέρα και παράλληλα από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει όλος ο κόσμος λόγω των αλλεπάλληλων κρίσεων αλλά και την έμφυλη ανισότητα, είναι να βρει τη δική της ισορροπία. Όπως η καθεμία την αντιλαμβάνεται ή τη χρειάζεται και όχι όπως την επιβάλλουν τα πρότυπα μίας άλλης εποχής ή ακόμα και αυτής της εποχής. Για άλλες, είναι σημαντική η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, το γνωστό work-life balance, για άλλες η ισορροπία μέσα στο εργασιακό τους περιβάλλον, το οποίο σημαίνει ότι θα έχουν πρώτα κατακτήσει την ισότητα. Αυτό που έχει τεράστια σημασία είναι να βρεις την ισορροπία μέσα σου και να ανακαλύψεις ποια πραγματικά θέλεις να είσαι, χωρίς να επηρεάζεσαι από στερεότυπα ή τη γνώμη των άλλων. Ο Αινστάιν είπε ότι η ζωή είναι σαν το ποδήλατο. Για να διατηρήσεις την ισορροπία σου, πρέπει να συνεχίσεις να κινείσαι! Πόσο εύκολη είναι, όμως, η διαρκής κίνηση και η συνακόλουθη εξέλιξη μέσα σε διαρκώς μεταβαλλόμενες και πολλές φορές απρόβλεπτες συνθήκες, που δεν έχουν φτιαχτεί για την καθεμία ξεχωριστά;

Πώς αισθάνεστε ως μια νεαρή γυναίκα σε μια θέση ισχύος. Τι είδους δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίσατε και πώς τις ξεπεράσατε;

Πριν λίγα χρόνια θα σας απαντούσα «όπως και ένας άντρας σε μία θέση ισχύος». Μεγαλώνοντας, όμως, κατάλαβα ότι το υποστηρικτικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, στο οποίο μεγάλωσα δεν ήταν αυτονόητο για όλες τις γυναίκες. Δεν νιώθω ότι βρίσκομαι σε θέση ισχύος, ίσως επειδή τέτοιες θέσεις δεν ήταν για μένα αυτοσκοπός. Η διαδρομή μου σε θέσεις ευθύνης είτε σε επαγγελματικό, είτε σε πολιτικό επίπεδο, είναι αποτέλεσμα της επιθυμίας μου να συνεισφέρω στην κοινωνία και στους ανθρώπους γύρω μου και όχι (μόνο) να αποδείξω τη δύναμη που μπορεί να έχει μία γυναίκα.

Νομίζω πως η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης και η καχυποψία με την οποία με αντιμετώπιζαν οι συνομιλητές μου ή μερικές φορές και οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργαζόμουν. Κυρίως οι άντρες, αλλά δυστυχώς πολλές φορές και οι γυναίκες, έβλεπαν απέναντί τους μία «μικρή κοπέλα» και απορούσαν τι μπορεί να ξέρω και πως θα τους βοηθήσω.. Για να κερδίσω την προσοχή και τον σεβασμό τους, έπρεπε πάντα να αποδείξω ότι το φύλο και η ηλικία δεν προσδιορίζουν από μόνα τους τις γνώσεις ή τις ικανότητες κάποιου. Αυτό βέβαια προκαλούσε και το πείσμα μου να τα καταφέρω. Μ’ αυτό το πείσμα και χάρη στην εμπιστοσύνη των δικών μου ανθρώπων αλλά και των αγνώστων που σιγά σιγά κέρδιζα άρχισα κάποια στιγμή δειλά να ξεπερνώ τις δυσκολίες ή έστω να τις διαχειρίζομαι.

Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη δύναμη και τη μεγαλύτερη αδυναμία μιας γυναίκας;

Δύο είναι κατά τη γνώμη μου οι μεγαλύτερες δυνάμεις μιας γυναίκας, οι οποίες ταυτόχρονα μπορούν να μετατραπούν και στις μεγαλύτερες αδυναμίες της. Η ικανότητα να διαχειρίζεται πολλά πράγματα ταυτόχρονα (“multitasking”) και η ενσυναίσθηση. Το multitasking σε βοηθάει να επιβιώσεις στους ταχείς ρυθμούς της σημερινής εποχής, κινδυνεύεις, όμως, να δαπανήσεις τόση ενέργεια που θα σε εξουθενώσει. Επιπλέον, όταν μπορείς να διαβάσεις τα συναισθήματα των άλλων, να κατανοήσεις τον προβληματισμό και τις ανησυχίες τους σε βοηθάει να αφουγκραστείς τις ανάγκες τους και επομένως να τις αντιμετωπίσεις (είτε σε επαγγελματικό, είτε σε προσωπικό επίπεδο). Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος να αφομοιώσεις τα αρνητικά συναισθήματα των άλλων και έτσι να μπερδευτείς..

Έχετε νιώσει να σας επηρεάζουν τα μοντέρνα σύνδρομα που «ταλαιπωρούν» τις περισσότερες γυναίκες σήμερα; Για παράδειγμα, σύνδρομο του απατεώνα (imposter syndrome).

Αρκεί να σας πω, ότι έμαθα για το σύνδρομο του απατεώνα, όταν συζητούσα με μία φίλη το πως ένιωθα κάποια στιγμή στη ζωή μου…! Όσο προχωράς, βγαίνεις από την ζώνη ασφάλειας σου και έρχεσαι αντιμέτωπη με νέα δεδομένα. Δεν ξέρω, πως μπορεί να ξεπεράσει κανείς την ανασφάλεια που ενδεχομένως να προκαλεί στην αρχή μία νέα κατάσταση ή συνθήκη, ειδικά εφόσον πολλές φορές αποτελεί την κινητήρια δύναμη, το ερέθισμα για να βελτιώνεσαι και να εξελίσσεσαι..

Γυναικεία εξουσία: Πόσο λεπτά είναι τα όρια που μπορούν να οδηγήσουν σε κατάχρηση;

Όσο οξύμωρο κι αν φαίνεται, χαίρομαι πολύ που θέσατε αυτήν την ερώτηση! Ξέρετε υπάρχουν κάποιοι άντρες που πιστεύουν ότι οι γυναίκες έχουν μόνο υποχρεώσεις και κάποιες γυναίκες που πιστεύουν ότι οι γυναίκες έχουμε μόνο δικαιώματα. Τέτοιες πεποιθήσεις μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε κατάχρηση εξουσίας και από τα δύο φύλα. Είναι πιο συχνό το φαινόμενο στους άνδρες, αλλά αυτό είναι εν μέρει και θέμα στατιστικής. Όσο οι γυναίκες πολλαπλασιάζονται σε θέσεις με εξουσία ενδεχομένως ελλοχεύει και ο κίνδυνος να πολλαπλασιαστούν και τα φαινόμενα κατάχρησης της γυναικείας εξουσίας, που μπορεί να εμφανιστούν είτε ως «αντίποινα» προς τους άντρες για τα όσα πέρασαν στην επαγγελματική τους διαδρομή, είτε ως «μέθοδος σκληραγώγησης» προς τις υπόλοιπες γυναίκες. Είναι πολύ λεπτά τα όρια και γι’ αυτό η ενσυναίσθηση είναι μεγάλο προσόν.

Πώς καταφέρνει μια γυναίκα να επιβιώσει σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο;

Με το να ξεχάσει ότι είναι γυναίκα! Και δεν εννοώ απεκδυόμενη της θηλυκότητάς της. Στον επαγγελματικό της χώρο είναι η εργαζόμενη, η συνάδελφος, η επικεφαλής μιας ομάδας, η επιστήμονας, η διευθύντρια, η κάτοχος μεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου, η πρόεδρος, κοκ. Πρέπει πρώτα εμείς οι ίδιες να πιστέψουμε ότι δεν διαφέρουμε σε τίποτα από τους άντρες συναδέλφους, ότι το χαρακτηριστικό τους φύλου μας δεν μας καθιστά λιγότερο ικανές, για να μπορέσουμε να αποδείξουμε ότι δεν υστερούμε σε τίποτα έναντι των συναδέλφων μας, είτε είναι άντρες, είτε είναι γυναίκες και κυρίως για να σταματήσουμε να ανεχόμαστε συμπεριφορές που οφείλονται στην έμφυλη διάκριση. Ξέρετε, φοβάμαι ότι πολλές νέες κοπέλες ξεκινάνε με την πεποίθηση ότι υστερούν μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες, επειδή έτσι έχουν δει να συμβαίνει κι έτσι έχουν μάθει. Αυτή η ψυχολογία μόνο εμπόδιο μπορεί να αποτελέσει σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο. Νομίζω, ότι και για εμένα αυτή η πεποίθηση ότι οι γυναίκες δεν προσδιορίζονται μόνο από το φύλο τους και είναι εξ ορισμού το ίδιο ικανές με τους άντρες είναι ο λόγος που δεν φοβήθηκα τους «ανδροκρατούμενους» χώρους. Αυτή η πεποίθηση βέβαια καλλιεργήθηκε στο σπίτι, στο σχολείο και στο φιλικό μου περιβάλλον, γι’ αυτό νιώθω υποχρέωση μου να συνεχίσω να την καλλιεργώ και να την ενισχύω για εμένα και για όλους τους ανθρώπους γύρω μου.

Social media: Ποια είναι η σχέση σας με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πώς αντιμετωπίζετε τα hate comments (σχόλια μίσους);

Είμαι πολύ δραστήρια στα social media κυρίως, όμως, σε προσωπικό επίπεδο. Αποτελούν πραγματικά μια πλατφόρμα δικτύωσης με γνωστούς και αγνώστους, δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε, ότι είναι μία ψηφιακή (αν όχι εικονική) πραγματικότητα, στην οποία η ασφάλεια του πληκτρολογίου και πολλές φορές η διατήρηση της ανωνυμίας μεγεθύνει τις αντιδράσεις. Με τα χρόνια αντιλήφθηκα, ότι όσο πιο σίγουρη είσαι γι’ αυτό που γράφεις ή παρουσιάζεις (και άρα το πιστεύεις), τόσο πιο αδιάφορα σου περνάνε τυχόν hate comments και μπορείς να διαχωρίσεις την εποικοδομητική κριτική που μπορεί να ασκήσει κάποιος από την στείρα εξύβριση για λόγους εκτόνωσης. Βέβαια, αυτό το λέω τώρα, την πρώτη φορά πριν χρόνια που διάβασα τέτοια σχόλια για το πρόσωπο μου, είχα κλονιστεί. 

Αισθάνεστε απελευθερωμένη με την εικόνα σας; Κατά πόσο η εικόνα είναι μέρος της γυναικείας φύσης και πώς αντιμετωπίζετε τις αλλαγές επάνω σας.

Θα ήθελα πολύ να σας απαντήσω διαφορετικά, αλλά όχι, δεν αισθάνομαι απελευθερωμένη με την εικόνα μου, παρ’ όλο που έχω αρχίσει και εξοικειώνομαι αρκετά με αυτήν καθώς και τις αλλαγές πάνω μου. Η εικόνα στη σημερινή εποχή έχει μεγάλη δύναμη και ειδικά αυτή που έχουν δημιουργήσει τα στερεότυπα ασκεί πολλές φορές μεγάλη επιρροή. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Παραβρέθηκα κάποια στιγμή σε μία εκδήλωση ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου ενός οργανισμού. Οι πρώτες θέσεις ήταν κατειλημμένες για μέλη της Διοίκησης διαφόρων οργανισμών και υπήρχε ταξιθεσία. Πλησίασα, λοιπόν, στις πρώτες σειρές και η κυρία που είχε αναλάβει την ταξιθεσία με παρακάλεσε να ανέβω στις πιο πάνω σειρές καθώς «οι πρώτες σειρές είναι για την Διοίκηση και τους Διευθυντές και δεν φαντάζομαι να είστε Διευθυντής», όπως μου είπε... Βλέπετε, όταν κάποιος/α φαντάζεται έναν δικηγόρο ή κάποιον που ασχολείται με την πολιτική ή ένα μέλος ΔΣ, συνήθως του έρχεται στο μυαλό πρώτα η εικόνα ενός μεσήλικα κυρίου με κοστούμι και όχι μία νεαρή 35αρα με backpack στην πλάτη. Επομένως δεν είναι μόνο ο σωματότυπος ή τα ρούχα που συνθέτουν την εικόνα ενός προσώπου.

Ποιο θεωρείτε το “a-ha moment” σας. Τη στιγμή που «έσπασε η γυάλινη οροφή» και οδηγηθήκατε στην επιτυχία;

Δεν ξέρω αν έχει «σπάσει» η γυάλινη οροφή, άλλωστε ο καθένας ορίζει διαφορετικά που βρίσκεται αυτή η οροφή. Σίγουρα aha-moments ήταν ο ορισμός μου στη θέση της Γενικής Γραμματέα του Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας, ενός διεθνούς διμερούς οργανισμού με στόχο την ενίσχυση των σχέσεων των νέων Ελλάδας και Γερμανίας. Τα “political a-ha moments” ήταν για μένα η θητεία μου ως (η πρώτη γυναίκα) πρόεδρος κομματικής νεολαίας της Θεσσαλονίκης και η εκλογή μου μετέπειτα στην Εκτελεστική Γραμματεία του κόμματος, που αποτελεί το ανώτατο εκτελεστικό Όργανο αυτού.

Κεφάλαιο οικογένεια. Είναι τελικά η ολοκλήρωση μιας γυναίκας η δημιουργία οικογένειας; Ποια θα ήταν η κληρονομιά που θέλατε να αφήσετε;

Μπορεί η ολοκλήρωση ενός ανθρώπου να εξαρτάται μόνο από έναν παράγοντα; Για κάποιους σίγουρα, για κάποιους άλλους είναι ένα μεγάλο κομμάτι που συμπληρώνει το παζλ, για κάποιους άλλους δεν είναι καν απαραίτητη η δημιουργία οικογένειας για να ολοκληρωθούν. Επιπλέον, πως ορίζεται η οικογένεια; Κάποιοι θεωρούν ότι με το να αποκτήσουν παιδιά, αποκτούν και οικογένεια ανεξάρτητα από το αν αγαπιούνται με τον/την σύντροφό τους, για κάποιους άλλους οικογένεια είναι ο σύντροφος τους και για άλλους οι φίλοι που επιλέγουν. Μόνο εκ του αποτελέσματος μπορεί κανείς να απαντήσει με βεβαιότητα σ’ αυτή την ερώτηση, οπότε επιφυλάσσομαι να σας απαντήσω γι’ αυτό στο μέλλον! Όσο για την κληρονομιά που θα ήθελα να αφήσω, με ή χωρίς οικογένεια, αυτή θα ήταν η δική μου συμβολή σε έναν κόσμο χωρίς έμφυλη ανισότητα και χωρίς στερεότυπα γενικά. Θα ήθελα πολύ να έχω συμβάλει σε μία κοινωνία που δεν θα θέτει στη γυναίκα το δίλημμα «οικογένεια ή καριέρα», δεν θα την χαρακτηρίζει κακή μητέρα, όταν θα διαπρέπει επαγγελματικά, αλλά ούτε και θα την κρίνει αν επιλέγει την οικογένεια έναντι της καριέρας και τέλος, θα απευθύνει τα ίδια ερωτήματα και σε άντρες και σε γυναίκες.

Ποια είναι η γυναίκα που για εσάς «σπάει τα στερεότυπα» ;

Δεν θα αναφερθώ σε συγκεκριμένα πρόσωπα, θα αρκεστώ σε περιγραφές γιατί έτσι η καθεμία ίσως αναγνωρίσει τον εαυτό της μέσα από αυτές τις περιγραφές κι έτσι αναγνωρίσουμε στους εαυτούς μας ότι συμβάλλουμε στην αποδόμηση των στερεοτύπων. Για μένα, λοιπόν, σπάει τα στερεότυπα η γυναίκα διευθύντρια μεγάλης τεχνικής εταιρείας ή η γυναίκα πολιτικός μηχανικός υπεύθυνη εργοταξίου, η γυναίκα στρατιωτικός, η μητέρα που σπουδάζει και παίρνει το βρέφος της μαζί στην αίθουσα του πανεπιστημίου, η γυναίκα που τολμά να καταγγείλει τις συμπεριφορές κατάχρησης εξουσίας που υφίσταται από τον προϊστάμενο της ή την ψυχολογική ή σωματική βία που της ασκεί ο σύντροφος της, η γυναίκα που στα 34 έγινε πρωθυπουργός και δεν διστάζει να έχει προσωπική ζωή, η γυναίκα που δεν φοβάται ότι θα κατηγορηθεί για τη σεξουαλικότητά της. Εσείς πόσες γυναίκες έχετε γνωρίσει που σπάνε τα στερεότυπα;

Ποιες είναι οι συμβουλές που θα δίνατε στον νεότερο εαυτό σας;

Μη βιάζεσαι να μεγαλώσεις, αλλά βιάσου να κάνεις όλα όσα επιθυμείς. Ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω, γι’ αυτό ζήσε τις στιγμές χωρίς να τις αναβάλλεις... και μία συμβουλή από στίχο του Μ. Πασχαλίδη «να μην ξεχάσεις να πιαστείς απ’ τα όνειρα σου, να μη φοβάσαι, η ζωή είναι μπροστά σου»!

Ποια είναι η επόμενη μέρα για εσάς;

Με τα τόσο δυσάρεστα γεγονότα των τελευταίων ημερών και το σοκ που έχουμε υποστεί όλοι, είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς την επόμενη μέρα. Ίσως είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που δεν εστιάζω στην επόμενη μέρα. Η πρόκληση είναι να βρω την ισορροπία, όπως την ανέφερα και προηγουμένως, για να μπορέσω έπειτα να χτίσω πάνω στις γερές βάσεις που κατέκτησα.