Η τραγουδίστρια Έλλη Πασπαλά, στο απόγειο της καλλιτεχνικής της ωριμότητας, μάς ξεναγεί στα μουσικά μονοπάτια της ζωής της, λίγο πριν την εμφάνισή της στο Φεστιβάλ Bring Your Chair – Cozy Festival στη Σίφνο, σε μία συναυλία εμπνευσμένη από την πανσέληνο του Αυγούστου.

Ο σπουδαίος Μάνος Χατζηδάκις, που υπήρξε και ο πρώτος της μέντορας στην Ελλάδα, έχει πει για αυτήν ότι «ξεδιπλώνει ένα γοητευτικό παιχνίδι, με διαφορετικά μουσικά ύφη». Η Έλλη Πασπαλά είναι μία πολυμορφική τραγουδίστρια, ταγμένη σε πολλά και διαφορετικά είδη μουσικής, με μόνο κοινό τόπο μεταξύ τους, όπως η ίδια αναφέρει, τα τραγούδια εκείνα που «συντονίζονται» με το μέσα της. Λίγο μετά τις εμφανίσεις της στο Φεστιβάλ Επταπυργίου 2022 και στην Εθνική Λυρική Σκηνή, με την όπερα «Μέσα Χώρα» του Άγγελου Τριανταφύλλου, σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου, η Έλλη Πασπαλά θα ταξιδέψει το κοινό της για ακόμη μία φορά μέσα στο καλοκαίρι, στο κυκλαδίτικο νησί της Σίφνου.

Κα Πασπαλά, ας ξεκινήσουμε την κουβέντα μας από την επερχόμενη συναυλία “Moonlight Songs”. Ο πρώτος σας δίσκος έχει τίτλο “Στη Λάμψη του Φεγγαριού”. Έχετε μία ιδιαίτερη σχέση με το φεγγάρι; 

Η συναυλία αυτή είναι για την πανσέληνο του Αυγούστου, οπότε αποφάσισα να κάνω ένα πρόγραμμα που να περιέχει και τραγούδια που αναφέρονται στο φεγγάρι. Πέραν αυτού, όντως νιώθω ότι έχω μία σχέση με το φεγγάρι, με συγκινεί, με αγγίζει και μου έρχεται πολύ φυσιολογκό να αφιερώσω ένα πρόγραμμα σε αυτό, στο φως και στη λάμψη του.

Τι άλλο σας εμπνέει; 

Με εμπνέει ένας όμορφος και καλός, ευγενικός λόγος. Με συγκινεί και με κάνει να νιώθω ότι θέλω να το ανταποδώσω, να το μοιραστώ. Με εμπνέει η φύση, ένα δροσερό αεράκι. Δεν είμαι και πολύ της ζέστης, παρόλα αυτά, αν βρίσκομαι κοντά σε θάλασσα, με ανταμείβει (γέλια). Και με εμπνέει η ίδια η μουσική, δηλαδή ακούγοντας μουσική οδηγούμαι σε άλλες σκέψεις και στο να προχωρήσω και τις δικές μου μουσικές προσδοκίες.

Είστε ένας άνθρωπος γαλουχημένος στη μουσική. Μπορείτε να φανταστείτε τον εαυτό σας σε κάτι άλλο επαγγελματικά, έξω από αυτήν; 

Επειδή το έχω εμπεδώσει τόσο πολύ, νιώθω ότι πλέον μπορώ να ξεφύγω λίγο. Πριν απο χρόνια όχι, δε θα μπορούσα να το σκεφτώ. Δε μπορούσα να σκεφτώ τον εαυτό μου χωρίς τη μουσική και χωρίς τη δική μου δραστηριότητα μέσα σε αυτή και για αυτό άλλωστε επέλεξα αυτόν τον δρόμο. Τώρα που το ‘χω ζήσει πολλά χρόνια, νιώθω ότι θα μπορούσα να επεκταθώ και σε άλλους χώρους. Βέβαια, είναι τόσο βαθιά αριζωμένο μέσα μου. Δε νομίζω ότι ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει χωρίς μουσική. Αν ξαφνικά κλείναμε τα μάτια μας και τα αυτιά μας και λέγαμε, ότι η μουσική δεν υπάρχει, σίγουρα θα την εφευρίσκαμε. Κάποιος θα έκανε κάτι και θα εφευρίσκαμε μία πιο σύνθετη μελωδία.

Νιώθετε ότι η καρδιά σας ανήκει κάπου περισσότερο; Σε κάποια συγκεκριμένα είδη μουσικής, σε κάποια τραγούδια;

Έχω κάποιες αδυναμίες και προτιμήσεις αλλά αγαπώ τόσα πολλά είδη. Επειδή μεγάλωσα σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, ακούγοντας τόσα πολλά είδη μουσικής και αγαπώντας τα εξίσου, νιώθω ότι δεν ανήκω σε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία, γιατί αυτό με περιορίζει, με στενεύει και με κάνει να νιώθω μίζερα. Το ότι δεν είμαι λαϊκή τραγουδίστρια δε σημαίνει ότι δε θα τραγουδήσω ένα λαϊκό τραγούδι ή ένα ισπανικό ή ένα πορτογαλέζικο. Όταν νιώθω ότι κάτι συντονίζεται μέσα μου, ότι ακουμπάει κάποια χορδή μου, θέλω να το ερμηνεύσω, αλλά τιμώντας το τραγούδι, με το να σεβαστώ αυτό που θέλει να πει, ακόμη κι αν το ερμηνεύω μέσα από το δικό μου πρίσμα και τη δική μου ψυχοσύνθεση.

Έχετε γεννηθεί και μεγαλώσει στη Νέα Υόρκη. Πόσο εύκολα ήταν τα πρώτα σας χρόνια στην Ελλάδα;

Ήμουν μόλις 25 χρονών όταν ήρθα στην Ελλάδα, ήμουν τόσο ανοιχτή, δεν είχα προκαταλείψεις και κώδικες που ένιωθα ότι έπρεπε να ακολουθήσω. Ξέρετε, το σκεφτόμουν αυτό τις προάλλες, ότι όντως έτσι όπως ήμουν ανοιχτή σε όλες τις προκλήσεις, τις ευκαιρίες, ήμουν και πολύ άνετη, δεν ένιωσα ποτέ, ότι έπρεπε να προσαρμοστώ σε κάτι. Ήμουν και κάπως τυχερή σε αυτό, γιατί δεν έκανα συγκρίσεις. Στο μόνο που δεν γινόταν να μη συγκριθώ ήταν ότι έφτανα στα ραντεβού μου πάντα πριν την ώρα μου και οι Έλληνες με θεωρούσαν Εγγλέζα! (γέλια). Ήταν μία πολύ ομαλή μετάβαση, λοιπόν, δεν «κλώτσησε» κάτι. Ίσως επειδή δεν ήρθα με σκοπό να εγκατασταθώ στην Ελλάδα. Ήξερα ότι θα κάνω λίγο μεγαλύτερες διακοπές εκείνο τον χρόνο και το λίγο παραπάνω έφερε το καλοκαίρι, το καλοκαίρι το φθινόπωρο, μετά ήρθε η άνοιξη... και είμαι ακόμη σε παρατεταμένες διακοπές!

Πώς θα περιγράφατε την εμπειρία σας με τον Μάνο Χατζηδάκι, στα πρώτα σας βήματα στην Ελλάδα; 

Είναι πολύ δύσκολο να συνοψίσει κανείς την εμπειρία του από τον Μάνο Χατζηδάκι σε μερικές σειρές. Καταρχάς, μου έμαθε να ακούω τη μουσική αλλιώς, μου αφαίρεσε παρωπίδες που όλοι έχουμε. Ότε πίστευα, ότι τα ήξερα όλα και ο Χατζηδάκις με έφερε αντιμέτωπη με την περιορισμένη θα έλεγα μόρφωσή μου. Με προκάλεσε και αυτό είναι μεγάλη ευλογία για έναν νέο άνθρωπο, το να τον προκαλέσουν να ανοίξει το μυαλό του. Με έβαλε πολύ βαθιά στην τέχνη της μουσικής, αν και είχα τρομερούς δασκάλους στην Αμερική και ακούσματα, ωστόσο Χατζηδάκις με έβαλε ακόμη πιο βαθιά και με ανάγκασε να κολυμπήσω πιο βαθιά, πράγμα για το οποίο θα είμαι ευγνώμων για πάντα. Ήταν ένας τρομαχτικά ευφυής άνθρωπος, με φοβερές ευαισθησίες, μία τρομερή δυείσδηση στα πράγματα, με απίστευτ χιούμορ, γενναιοδωρία και καλοσύνη. Ανήκε σε μία σπουδαία γενιά, μαζί με τους Γκάτσο, Κουν, Μόραλη, Θεοδωράκη, Ελύτη, μεταξύ άλλων.

Στις μέρες μας ζούμε πλέον συνεχόμενες προκλήσεις: η πανδημία, η εισβολή στην Ουκρανία, το ενεργειακό πρόβλημα, η κλιματική αλλαγή, πρόσφατα ο νόμος κατά των αμβλώσεων στην Αμερική και υπέρ της οπλοκατοχής... Μοιάζει σαν να πηγαίνει ο πλανήτης προς τα πίσω. 

Κοιτάξτε, υπάρχουν πολύ ισχυρές δυνάμεις συντηριτισμού που θέλουν να επαναφέρουν ένα παλιό πεπερασμένο status quo, που είναι πολύ επικίνδυνο. Τουλάχιστον για την Αμερική, αυτή η προσπάθεια έχει ενεργοποιηθεί εδώ και δεκαετίες, δεν είναι τωρινό φαινόμενο, απλώς τώρα το πέτυχαν. Και γι΄αυτό πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση, γιατί όταν υποβόσκει κάτι, υπάρχει ο κίνδυνος να θεμελιωθεί. Όταν βλέπουμε ότι κάτι «σκάει μύτη», δεν πρέπει να το παίρνουμε ελαφριά ή ακόμη και να το χλευάζουμε. Δείτε και τα δικά μας, εγώ για παράδειγμα όταν ήρθα στην Ελλάδα μπορούσε τότε κανείς να φανταστεί, ότι η Χρυσή Αυγή θα έμπαινε στη Βουλή; Το χλευάζαμε τότε, αλλά να που μπήκαν. Η δημοκρατία θέλει επαγρύπνηση, προσοχή, φροντίδα, ανά πάσα στιγμή, σε κάθε στροφή, σε κάθε γωνία, εγκυμονεί ο κίνδυνος. Δεν πρέπει να θεωρείς τίποτα δεδομένο.

Αλήθεια, έχετε κάποιο ανεκπλήρωτο όνειρο; 

Κάποτε έλεγα ότι θα ήθελα να γράψω τραγούδια ήτη δική μου μουσική. Το έκανα για μία φίλη μου, τη Valerie Kontakos, έγραψα τη μουσική για το ντοκιμαντέρ που έκανε, με τίτλο «Mana». Ήταν πολύ συγκινητικό για μένα, μου έδειξε μεγάλη εμπιστοσύνη και την ευγνωμονώ γι’ αυτό. Είναι δύσκολο όμως για μένα, γιατί νιώθω ότι αντιμετωπίζω τον εαυτό μου κατάματα και... με δυσκολεύω (γέλια). Όταν με ρωτούν γιατί δεν γράφω τη δική μου μουσική, απαντώ ότι νιώθω να βλέπω τον εαυτό μου σε έναν καθρέφτη κι αυτό με δυσκολεύει πολύ.

Ας κλείσουμε με μία καλοκαιρινή εικόνα: ποια είναι η αγαπημένη σας ανάμνηση από διακοπές στην Ελλάδα;

Α, μου βάζετε δύσκολα, είναι πάρα πολλές! Αλλά θα σας πω, πριν από 40 χρόνια οι Καβουρότρυπες στη Χαλκιδική. Ένιωθα ότι κάπως έτσι πρέπει να είναι ο παράδεισος. Τι ομορφιά ήταν αυτή, τι απίστευτη ομορφιά οι δύο κολπίστοι που ενώνονται μαγικά, ήταν ένα αριστούργημα, δεν θα το ξεχάσω ποτέ.

Info: Η συναυλία «Moonlight Songs” με την Έλλη Πασπαλά και τους David Lynch και Τάκη Φαραζή θα πραγματοποιηθεί στις 12 Αυγούστου, στον αρχαιολογικό χώρο του Αγίου Ανδρέα στη Σίφνο.

Φωτογραφίες: Τάσος Βρεττός | @tassosvrettos

Μαλλιά-Μακιγιάζ: Στέλλα Μαυροδή