«Οι ρωγμές δημιουργούνται από την ευφυΐα της φύσης. Το ίδιο χέρι που σχεδιάζει τις ρωγμές, σχεδιάζει τα κλαδιά των δέντρων, τις ρίζες, τις αστραπές, τις φλέβες στα φύλλα, τις φλέβες στο σώμα μας. Ο πίνακας ραγίζει για να βρει αυτή την ισορροπία.» - Adriana Varejão

Γεμάτη ευαισθησία και με έμπνευση από την παράδοση του τόπου της, η έκθεση Histórias Moldadas, με νέα έργα ζωγραφικής της βραζιλιάνας Adriana Varejão εγκαινιάζεται στις 15 Μαΐου στην gallery Gagosian στην Αθήνα, και αποτελεί την πρώτη της ατομική στην Ελλάδα και την τέταρτη συνεργασία της με την gallery. 

Η Histórias Moldadas παρουσιάζει τέσσερα νέα εικαστικά σύνολα από τη σειρά Tile της Varejão, εμπνευσμένα από την παραδοσιακή κεραμική τέχνη της Βραζιλίας, της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κίνας.

H σχεδιαστική φιλοσοφία της

Αγκαλιάζοντας βασικά στοιχεία του μπαρόκ στυλ, όπως η παρωδία, το παράδοξο, η ένταση και η υπερβολή, η Varejão δημιουργεί γλυπτικά έργα ζωγραφικής με ραγισμένη επιφάνεια, καθώς και ζωγραφικά γλυπτά εμποτισμένα με έντονη δραματικότητα. Τα έργα της αμφισβητούν την παραδοσιακή αντίληψη για τα καλλιτεχνικά μέσα, ανατρέποντας ταυτόχρονα καθιερωμένες αφηγήσεις της τέχνης και του πολιτισμού.

Η χαρακτηριστική της craquelure τεχνική (κρακελέ όψη) αντλεί έμπνευση από τα ραγισμένα πορσελάνινα κεραμικά της δυναστείας των Σονγκ στην Κίνα (960–1279). Αναμειγνύοντας γύψο με το χέρι, τον εφαρμόζει στον καμβά και τον αφήνει να στεγνώσει φυσικά, σε ένα λεπτό παιχνίδι μεταξύ ελέγχου και τυχαιότητας. Οι ρωγμές που προκύπτουν δημιουργούν μια εκφραστική καλλιγραφία, παραπέμποντας σε ερείπια, άνυδρη γη και το υλικό βάρος του ίδιου του χρόνου.

Οι πίνακες της σειράς Tile (1988–) προσομοιώνουν το βάρος, τη λάμψη και την υλικότητα των κεραμικών, συνδέοντας τις ραγισμένες επιφάνειες της κινεζικής πορσελάνης με τα azulejos—τα ζωγραφισμένα πλακάκια που ενώνουν τη Λατινική Αμερική με την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Ασία. Τα azulejos εισήχθησαν στη Βραζιλία κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας και αντανακλούν μια συνάντηση μπαρόκ επιρροών—από την ισλαμική τέχνη και την ιταλική Αναγέννηση έως την Ολλανδική διακόσμηση και τα κινέζικα κεραμικά.

Στο ισόγειο της γκαλερί, δύο αίθουσες ακτινοβολούν θερμότητα με έργα στους τόνους της τερακότας, σε διάφορα μεγέθη και αποχρώσεις, εμπνευσμένα από την πλούσια γήινη παλέτα. Η πρώτη αίθουσα παρουσιάζει έργα από κοκκινωπό πηλό με ημιδιαφανή λευκά μοτίβα εμπνευσμένα από τα χειροποίητα κεραμικά του Maragogipinho, ενός κέντρου παραδοσιακής κεραμικής τέχνης στην Μπαΐα της Βραζιλίας. Η εκρηκτική εικονογραφία τους -οργανική και γεωμετρική, ζωομορφική και ανθρωπομορφική- αντανακλά την αρχέγονη σύνδεση του ανθρώπου με τη γη.

Η διπλανή αίθουσα μεταπλάθει αυτές τις αναφορές μέσα από ραγισμένες γύψινες μορφές που αντλούν έμπνευση από τη βραζιλιάνικη τέχνη και χειροτεχνία, ενώ παράλληλα δημιουργεί συνδέσεις με την αρχαία ελληνική κεραμική και μυθολογία. Ένας από τους πίνακες παίρνει τη μορφή αγγείου σε σχήμα ταύρου, επάνω στο οποίο εμφανίζεται μια πληθωρική γυναικεία φιγούρα, που παραπέμπει στα ελικοειδή γλυπτά της Βραζιλιάνας εικαστικού του μοντερνισμού Maria Martins. Στις αποχρώσεις του κεχριμπαριού και του μαύρου, το έργο φέρνει επίσης στον νου αρχαιοελληνικούς αμφορείς καθώς και τον μύθο του Δία και της Ευρώπης.

Και οι εκπλήξεις συνεχίζονται

Στον επάνω όροφο, παρουσιάζονται μονοχρωματικά έργα εμπνευσμένα από την αυτοκρατορική πορσελάνη της Κίνας, ιδιαίτερα την υάλωση celadon ή Qing Ci. Αυτή η απόχρωση περιγράφεται σε ένα ποίημα της δυναστείας των Σονγκ: «Μετά τη βροχή, ο ουρανός γίνεται γαλάζιος και τα σύννεφα ανοίγουν. Και αυτό είναι το χρώμα της γέννησης. Celadon, Qing Ci.»

Η τελευταία αίθουσα πλημμυρίζει από έργα σε μπλε και λευκό, που παραπέμπουν στην τουρκική κεραμική Iznik και διαμορφώνονται από τη ναυτική παράδοση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το δίκτυο των ρωγμών στην επιφάνεια δημιουργεί ένα κινούμενο μωσαϊκό από θαλάσσια μπλε. Κυματισμοί συνυπάρχουν με τουρκικά «μάτια» και πλάσματα του βυθού, σχηματίζοντας φιγούρες που παραπέμπουν στην υπνωτική έλξη της θάλασσας.

Η έκθεση στην Αθήνα συμπίπτει με τις εκθέσεις Adriana Varejão: Don’t Forget, We Come From the Tropics, στο Hispanic Society Museum & Library, στη Νέα Υόρκη (έως τις 22 Ιουνίου), και Paula Rego e Adriana Varejão: Entre os vossos dentes, στο Centro de Arte Moderna Gulbenkian, στη Λισαβόνα (έως τις 22 Σεπτεμβρίου).