Απόγευμα Δευτέρας. Συννεφιά στη Θεσσαλονίκη και άρα η ιδανική ευκαιρία για να επισκεφθώ την έκθεση για την οποία είχα ακούσει τα καλύτερα. Σίγουρα ο τίτλος «Ένδυμα Ψυχής» θα σας λέει πολλά, καθώς το από το 2022 έως το 2023 παρουσιάστηκε στο Μουσείο Ακρόπολης, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη σε συνεργασία με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε, πως η τα έργα της έκθεσης «Ένδυμα Ψυχής» παρουσιάστηκαν και στους εξής χώρους τέχνης σε Ελλάδα κι εξωτερικό: Ιστορική Οικία Λαζάρου Κουντουριώτη στην Ύδρα, Μέγαρο Χορού Καλαμάτας, Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας - Κύπρος, Korea Foundation Gallery στη Σεούλ - Κορέα, Πινακοθήκη Κυκλάδων - Σύρος, Αρχαιολογικό Μουσείο Ελεύθερνας - Κρήτη, Palazzo Bonvicini - Βενετία.

H σπουδαία έκθεση «Ένδυμα Ψυχής» του εικαστικού διδύμου Βαγγέλη Κύρη και Ανατόλι Γεωργίεφ κατέφθασε και στη Θεσσαλονίκη στο Παράρτημα του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη / Βίλα Καπαντζή (Λεωφ. Βασιλίσσης Όλγας 108), με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Παπαγεωργίου και με τη συνεργασία του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης. Πρόκειται για μια έκθεση μοναδική, όπου ο φωτογράφος Βαγγέλης Κύρης και ο εκφραστής της κεντητικής τέχνης Ανατόλι Γεωργίεφ παρουσιάζουν το «ελληνικό ένδυμα» με έναν ιδιαίτερο τρόπο και μια καλλιτεχνική οπτική, φορεμένο από σύγχρονους ανθρώπους, και μέσα από την ώσμωση της φωτογραφίας με το ύφασμα και την κεντητική τέχνη. Στολές κι ενδύματα που έχουν σχέση με ήρωες της επανάστασης του '21, με επώνυμα και ανώνυμα πρόσωπα του 18ου και του 19ου αιώνα, έρχονται στο σήμερα και προκαλούν δέος και συγκίνηση σε όσους την επισκέπτονται.

Αρχικά, ο επισκέπτης μαγεύεται από την ατμόσφαιρα του χώρου - η Βίλα Καπαντζή, άλλωστε, αποτελεί τρανό παράδειγμα αρχιτεκτονικής της παλιάς Θεσσαλονίκης, με πολλά από τα αρχοντικά να παραμένουν απίστευτα συντηρημένα έως και σήμερα και να χρησιμοποιούνται για διαφορετικούς σκοπούς. Μπαίνοντας, λοιπόν, στο κτίριο το πρώτο πράγμα που αντιλαμβάνεται κανείς είναι πως ο φωτισμός έχει επιλεχθεί με τέτοιον τρόπο ώστε να αναδεικνύονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλοι οι πίνακες. Παράλληλα, την ημέρα των εγκαινίων η μουσική στο background συμπλήρωσε μοναδικά το κατανυκτικό κλίμα, με τους προσκεκλημένους να «ταξιδεύουν» στον χρόνο θαυμάζοντας ένα προς ένα τα έργα.

H έκθεση «Ένδυμα Ψυχής» καταλαμβάνει το ισόγειο της βίλας, καθώς και το πρώτο όροφο, ενώ είναι χωρισμένη σε θεματικές ανάλογα με την περίοδο στην οποία απευθύνονται οι φορεσιές, αλλά και τον τόπο προέλευσής τους. Πιο συγκεκριμένα, πάνω από 70 φορεσιές του παρελθόντος «ντύνουν» πρόσωπα του παρόντος, σε μια μοναδική σύνδεση που αναδεικνύει τον πλούτο, την ευφάνταστη ποικιλία, την αριστοτεχνία των λεπτομερειών, την κατασκευαστική δεξιότητα των ενδυμάτων. 

Ταυτόχρονα, μέσα από το διαπεραστικό βλέμμα, τη στάση και κίνηση του σώματος, οι ενδυμασίες γίνονται το αφήγημα της ιστορίας του τόπου, των ιστορικών προσώπων, των ιστοριών των κοινωνιών και της καθημερινότητάς τους.

Ίσως αυτό να είναι το πιο ενδιαφέρον part της έκθεσης: Το γεγονός πως τα πρότυπα του σύγχρονου lifestyle έχουν μπει στις φορεσιές με αυτήν τη σπουδαία ιστορία, που έχουν σημαδέψει ανά τους αιώνες τον ελληνικό πολιτισμό. Αυτός ο συνδυασμός παρόντος και παρελθόντος είναι πραγματικά αξιοθαύμαστος, με τα πρόσωπα να προσαρμόζονται φανταστικά στo concept χάρη στη ματιά των Βαγγέλη Κύρη και Ανατόλι Γεωργίεφ. 

Επίσης, κάτι σημαντικό που πρέπει να αναφέρουμε, είναι η έμφαση στη λεπτομέρεια που εντοπίζεται στην καθεμία από τις φορεσιές. Τα κεντήματα δίνουν την αίσθηση του 3D στα έργα, καθώς είναι ραμμένα πάνω στα πορτρέτα, κάνοντας τον θεατή να θέλει να τα αγγίξει. Λάμψεις, λουλούδια, δαντέλες, κρόσσια κ.ά. κάνουν την όλη ατμόσφαιρα επιβλητική και τους θεατές «παρόντες» σε μια άλλη εποχή για την Ελλάδα.

Το Ίδρυμα Παπαγεωργίου, με ευαισθησία σε θέματα τόσο υγείας, εκπαίδευσης κι επιστήμης, όσο και τέχνης/πολιτισμού, πήρε την πρωτοβουλία όχι μόνο να παρουσιάσει την έκθεση στην Βόρεια Ελλάδα, αλλά και να αναδείξει την πολιτιστική κληρονομιά και παράδοση της περιοχής με την έρευνα, αναζήτηση και φωτογράφιση νέου υλικού, τη δημιουργία έργων-εκθεμάτων από τη Μακεδονία και τη Θράκη, καθώς και με έργα ενδεικτικά της πολυπολιτισμικής ταυτότητας της Θεσσαλονίκης των περασμένων αιώνων.

Η πρωτοβουλία αυτή, πέρα από την βάση της αρχικής παρουσίασης με ενδυμασίες των συλλογών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης και του Λυκείου Ελληνίδων Ηράκλειου, πλαισιώθηκε από μια ουσιαστική σύμπραξη φορέων της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας: το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα και της Νεότερης Ιστορίας της Μακεδονίας, η Ισραηλιτική Κοινότητα και το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης, το Λύκειο Ελληνίδων Θεσσαλονίκης, το Λύκειο των Ελληνίδων Νάουσας και ο Λαογραφικός Χορευτικός Όμιλος της ΧΑΝΘ, άνοιξαν τις προθήκες, τα ερμάρια και τη μνήμη των τοπικών κοινωνιών που εκπροσωπούν, για να είναι εφικτή η σύνθεση της έκθεσης με τα νέα εκθέματα.

Info: Η αριστουργηματική έκθεση «Ένδυμα Ψυχής» θα παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη έως τις 6 Ιανουαρίου 2025, δίνοντάς μας την ευκαιρία να περιπλανηθούμε στους εξαιρετικούς αρχιτεκτονικά χώρους της Βίλας Καπαντζή, που τώρα κοσμούνται από εμβληματικά έργα, τα οποία πραγματικά αξίζει να θαυμάσει κανείς από κοντά.