Διατροφή: Υγιεινό vs Διαιτητικό. Γνωρίζετε τις διαφορές τους;

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η διατροφή είναι μία από τις ακρογωνιαίες λίθους για την βελτίωση και διατήρηση της υγείας μας. Όσο πιο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, όσο πιο αγνές πρώτες ύλες χρησιμοποιούμε και όσο περισσότερο σεβόμαστε την πρώτη ύλη που μαγειρεύουμε, τόσο περισσότερο αυξάνουμε τις πιθανότητες για καλύτερη υγεία, ψυχική και σωματική.

Στα social media, η λέξη «υγιεινό» χρησιμοποιείται εξαιρετικά συχνά για μία πληθώρα προϊόντων, πολλές φορές χωρίς να πληρούν όλες τις προϋποθέσεις. Επιπλέον, το ζήτημα γίνεται ακόμα πιο πολύπλοκο όταν μπαίνει στην εξίσωση και η θεμιτή απώλεια βάρους (και λέμε θεμιτή επειδή η υγιεινή διατροφή δεν σημαίνει απαραίτητα και απώλεια βάρους· είναι δύο διαφορετικά πράγματα που σχετίζονται αλλά δεν συμβαδίζουν απαραίτητα).

Άμα κάτι είναι υγιεινό, δεν σημαίνει ότι είναι και διαιτητικό (light) και άμα κάτι είναι διαιτητικό, δεν σημαίνει ότι είναι και υγιεινό.

Βρείτε παρακάτω τα βασικά χαρακτηριστικά ενός πραγματικά υγιεινού τροφίμου και τη διαφορά του με το διαιτητικό τρόφιμο.

Ένα υγιεινό τρόφιμο είναι θρεπτικό

Μία βασική συντεταγμένη (πιθανώς η πιο σημαντική) για να θεωρείται ένα τρόφιμο υγιεινό είναι να προσφέρει μία ποικιλία θρεπτικών συστατικών. Ένας τρόπος για να το μετρήσουμε είναι με τη λεγόμενη «θρεπτική πυκνότητα» ενός τροφίμου: δηλαδή το πόσο πλούσιο είναι σε θρεπτικά συστατικά, σε σχέση με το ποσοστό ενέργειας που προσφέρει. Ένα τρανταχτό παράδειγμα είναι η σύγκριση ενός μπισκότου εμπορίου και μίας μπανάνας. Ένα μέτριο μπισκότο και μία μπανάνα περιέχουν παρόμοιες θερμίδες, περίπου 120 kcals. Ωστόσο, η μπανάνα (και εδώ που τα λέμε οτιδήποτε προέρχεται απευθείας ή με ελάχιστη επεξεργασία από την φύση) έχει σαφώς περισσότερα θρεπτικά συστατικά από ένα τυποποιημένο μπισκότο. Όταν θέλετε να διαλέξετε κάτι υγιεινό, σκεφτείτε αν είναι ωφέλιμο και πόσα θρεπτικά συστατικά προσφέρει. Στην περίπτωση των τυποποιημένων προϊόντων, είναι πολύ χρήσιμη η ανάγνωση των διατροφικών ετικετών.

Ένα υγιεινό τρόφιμο δεν περιέχει άχρηστα συστατικά

Δεν έχει σημασία μόνο πόσα ωφέλιμα συστατικά περιέχει ένα τρόφιμο, αλλά και πόσα άχρηστα. Πολλές φορές, στον βωμό της συντήρησης και της βελτίωσης των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών ενός προϊόντος, γίνεται υπερβολική χρήση συντηρητικών και χημικών ουσιών. Για παράδειγμα μπορεί να χρησιμοποιηθούν χρωστικές ουσίες σε αλλαντικά για να φαίνεται πιο «ζωντανό» το χρώμα τους ή να προστεθούν επιπλέον συντηρητικά σε ένα τυποποιημένο ψωμί του τοστ για να παραταθεί η διάρκεια ζωής τους.

Αν και υπάρχουν προδιαγραφές για την ασφαλή ποσότητα χρήσης συντηρητικών, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει απαραίτητα να περιέχονται στο προϊόν. Όπως λέει και ο Michael Pollan «προσπαθήστε να καταναλώνετε τρόφιμα με συστατικά που μπορεί να κατανοήσει ακόμα και η γιαγιά σας». Όσο λιγότερα συστατικά σε ένα προϊόν, τόσο το καλύτερο.

Ένα υγιεινό τρόφιμο, κάνει καλό και στο περιβάλλον.

Σύμφωνα με το πρόσφατο (και δικαίως απαραίτητο) κίνημα, ένα τρόφιμο δεν μπορεί να θεωρηθεί υγιεινό, αν βλάπτει το περιβάλλον. Έτσι λοιπόν έχει δημιουργηθεί η έννοια του ανθρακικού αποτυπώματος (carbon footprint). Το ανθρακικό αποτύπωμα περιγράφει την ποσότητα βλαπτικών αερίων που έχουν εκλυθεί από την στιγμή που θα δημιουργηθεί ένα τρόφιμο μέχρι να φτάσει στο πιάτο μας. Όσο μεγαλύτερο, τόσο περισσότερο διογκώνεται το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης έχουν γενικότερα μικρότερο ανθρακικό αποτύπωμα από τα ζωικής προέλευσης, κάτι που ενισχύει την ήδη υπάρχουσα σύσταση ότι μία υγιεινή διατροφή πρέπει να βασίζεται σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως δημητριακά ολικής, φρούτα και λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και φυτικά έλαια όπως το ελαιόλαδο και ένα μικρότερο ποσοστό να προέρχεται από τρόφιμα ζωικής προέλευσης, όπως γαλακτοκομικά, αυγά, ψάρι, πουλερικά και κόκκινο κρέας.

Κάτι που επίσης μειώνει δραστικά το ανθρακικό αποτύπωμα είναι η εντοπιότητα των προϊόντων που διαλέγουμε. Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα: ένα ελληνικό προϊόν έχει κάνει πολύ μικρότερο ταξίδι (άρα και λιγότερη έκκληση αερίων για τη μεταφορά τους) από το φρούτο εκτός εποχής που έχει ταξιδέψει από μία χώρα με τροπικό κλίμα.

Προσπαθήστε να καταναλώνετε όσο μπορείτε τοπικά προϊόντα εποχής και η πλειοψηφία τους να είναι φυτικής προέλευσης.

Είναι τα διαιτητικά (light) τρόφιμα, υγιεινά;

Όλα τα παραπάνω περιγράφουν ένα υγιεινό τρόφιμο αλλά τι ισχύει όταν έχουμε ως στόχο την απώλεια βάρους; Σε μία διατροφή απώλειας βάρους, ο στόχος είναι τα τρόφιμα που περιλαμβάνονται να είναι κατά βάση υγιεινά. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά προϊόντα στο εμπόριο που αναφέρουν ότι είναι κατάλληλα για απώλεια βάρους χωρίς απαραίτητα να είναι υγιεινά. Διαβάζετε πάντα την διατροφική ετικέτα και τα συστατικά για να ξέρετε τί πραγματικά τρώτε.

Το πιο σημαντικό

Στόχος των παραπάνω πληροφοριών δεν είναι να περιορίσουμε αυτά που τρώμε, αλλά να κάνουμε πιο γνωστικές επιλογές των τροφίμων που αποφασίζουμε να καταναλώσουμε. Η βάση μία ισορροπημένης διατροφής είναι τα υγιεινά τρόφιμα χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχει χώρος και για κάτι «απαγορευμένο» ή περισσότερο επεξεργασμένο. Όσο καλύτερη ενέργεια προσφέρουμε στον οργανισμό μας, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να έχουμε καλύτερη υγεία μακροπρόθεσμα. Η υγιεινή διατροφή δεν αφορά την περιστασιακή επιλογή υγιεινών επιλογών αλλά την συστηματική επιλογή ωφέλιμων τροφίμων για τον οργανισμό μας.