Όσοι έχουμε μεγαλώσει στη Θεσσαλονίκη ή έχουμε περάσει αρκετό καιρό εδώ, θυμόμαστε τα ραντεβού που δίναμε στη ΔΕΘ κάθε Σεπτέμβριο με τους φίλους μας, για να δούμε τι συμβαίνει στο κόσμο, να ενημερωθούμε και να διασκεδάσουμε. Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης αποτελεί σημείο συνάντησης και κομβικό σταθμό για την πόλη καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Νέες εμπειρίες, μουσικά και καλλιτεχνικά δρώμενα, επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς έκαναν την «καρδιά» της να χτυπά δυνατά. Φτάνοντας στο σήμερα, η ΔΕΘ έχει γίνει πλέον παράδοση, ένα ετήσιο ραντεβού της κοσμοπολίτισσας του Βορρά με το μέλλον και την πρόοδο, αλλά και μεταξύ μας. Ένας θεσμός που έχει εξελιχθεί σε ορόσημο της, συχνά ταυτιζόμενος με την ίδια τη φύση της.
Φέτος η διοργάνωση γιορτάζει τα 100 χρόνια από τη γέννηση της, και με αφορμή αυτό το σπουδαίο γεγονός, καθίσαμε στο τραπέζι με τον Γενικό Διευθυντή της ΔΕΘ, κ. Αλέξανδρο Τσαξιρλή, για να ξετυλίξουμε το κουβάρι της ιστορίας, αλλά, το βασικότερο, για να ρίξουμε μία ματιά στο μέλλον που έρχεται για τη ΔΕΘ αλλά και για την ίδια την πόλη.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή...
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η Θεσσαλονίκη αναζητούσε τον ρόλο της μέσα σε μια Ελλάδα που άλλαζε. Οραματιστής αυτής της νέας πορείας υπήρξε ο Νικόλαος Γερμανός, ο οποίος εμπνεύστηκε τη δημιουργία μιας έκθεσης που θα συνέδεε την πόλη με τον υπόλοιπο κόσμο και θα άνοιγε δρόμους για εμπόριο, πολιτισμό και καινοτομία. Το 1926, η ιδέα του πήρε σάρκα και οστά. Η πρώτη Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης εγκαινιάστηκε, γεμάτη ενθουσιασμό και προσδοκίες. Η πόλη, που εκείνη την εποχή προσπαθούσε να βρει ξανά την ταυτότητά της μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Καταστροφή, είδε στο νέο θεσμό μια πύλη προς το μέλλον.
Όπως επισημαίνει ο κ.Τσαξιρλής, σε αυτή την εξέλιξη συνέβαλε φυσικά η πολύ προνομιούχα θέση που κατέχει η πόλη στον ευρύτερο χάρτη.
«Η Θεσσαλονίκη από την ίδρυσή της έπαιζε έναν πολύ σημαντικό ρόλο σε κάθε εποχή, λειτουργώντας ως κέντρο και σταθμός εμπορίου».
Τα πρώτα χρόνια γεμάτα φιλοδοξία
Η πρώτη ΔΕΘ είχε μικρό μέγεθος, λίγα περίπτερα και περιορισμένες υποδομές. Κι όμως, από την αρχή ξεχώρισε η φιλοδοξία της. Εργαλεία, αγροτικά προϊόντα, χειροποίητες κατασκευές, ακόμη και οικιακά σκεύη, παρουσιάζονταν ως δείγματα της παραγωγικής δύναμης της χώρας. Οι Θεσσαλονικείς περπατούσαν ανάμεσα στα εκθέματα με δέος, βλέποντας μπροστά τους πράγματα που ως τότε άκουγαν μόνο σε διηγήσεις. Η Έκθεση έγινε γρήγορα τόπος συγκέντρωσης και γιορτής. Από νωρίς, συμμετείχαν και ξένες χώρες, προσφέροντας μια πρώτη γεύση πολυπολιτισμικότητας. Αυτός ο συνδυασμός παράδοσης και διεθνούς προοπτικής αποτέλεσε το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκε ο θεσμός.
Ο κ.Τσαξιρλής υποστήριξε το καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε το γεγονός πως από τη πρώτη στιγμή η ΔΕΘ βρίσκετα στη καρδιά της πόλης.
«Λόγω της τοποθεσίας της και της γειτνίασης με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μπορούσε πολύ γρήγορα να λαμβάνει μηνύματα, να τα αναδιαμορφώνει και να τα προσαρμόζει».
Η πορεία μέσα στον χρόνο και τα πρόσωπα που τη σημάδεψαν
Οι δεκαετίες που ακολούθησαν απέδειξαν πως η ΔΕΘ ήταν ένας ζωντανός οργανισμός που συμβάδιζε με την ιστορία. Η Κατοχή και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψαν προσωρινά την πορεία της, ωστόσο, μόλις η χώρα άρχισε να ξαναστέκεται στα πόδια της, η Έκθεση αναβίωσε και έγινε σύμβολο αναγέννησης. Στη δεκαετία του ’50 και του ’60, αποτέλεσε τον καθρέφτη της εκβιομηχάνισης και της εκσυγχρονιστικής προσπάθειας. Την ίδια περίοδο, εντάσσει δραστηριότητές που επεκτείνονται και στον τομέα του πολιτισμού, με την καθιέρωση του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου (1960), του Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού. Η εξέλιξη της ΔΕΘ τότε φαίνεται μέσα από την τεράστια επισκεψιμότητά της, καθώς μία χρονιά σε διάρκεια μόλις 21 ημερών συγκέντρωνε πάνω από 1,5 εκατομμύριο επισκέπτες, σε μια εποχή χωρίς τηλεόραση και διαδίκτυο.
Στη δεκαετία του ’70, άρχισε να αποκτά ακόμα πιο διεθνή χαρακτήρα, προσελκύοντας μεγάλες εταιρείες και επιχειρηματικούς κολοσσούς, ενώ στα χρόνια της Μεταπολίτευσης εντάχθηκε δυναμικά στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας. Εκείνη την εποχή, στον εκθεσιακό χώρο της ΔΕΘ, ξεπροβάλλει ένα αριστοτεχνικό κατασκεύασμα υψηλής τεχνολογίας για την εποχή του, ο Πύργος του ΟΤΕ, σύμβολο της πόλης μέχρι και σήμερα.
Όπως τονίζει ο κ.Ταξιρλής, το βασικό χαρακτηριστικό που ακολουθούσε τη ΔΕΘ όλα αυτά τα χρόνια, ήταν η προσαρμοστικότητα. Αν αυτή δεν ήταν εφικτή, η διοργάνωση δεν θα μπορούσε να διαδραματίζει τον ρόλο που κατέχει σήμερα.
«Η ΔΕΘ κατάφερε να γίνει ο πρώτος οργανισμός που αξιοποίησε πολιτικοοικονομικές ευελιξίες, αποφεύγοντας τα αυστηρά χαρακτηριστικά του δημόσιου τομέα, 20 χρόνια πριν από οποιαδήποτε άλλη εταιρεία δημοσίου, εφαρμόζοντας σύγχρονα δυτικοοικονομικά κριτήρια σε όλες τις πτυχές της λειτουργίας της».
Παράλληλα η ΔΕΘ, όλα αυτά τα χρόνια μέχρι και το σήμερα, συνεχίζει να πρωτοπορεί σε κάθε τομέα. Όπως επισημαίνει ο ίδιος ο Γενικός Διευθυντής, κάθε βήμα που κάνει είναι το πρώτο που γίνεται στη χώρα.
«Η ΔΕΘ φιλοξένησε το πρώτο ραδιόφωνο και την πρώτη τηλεοπτική εκπομπή στην Ελλάδα, ενώ στο πλαίσιο της δημιουργήθηκε το πρώτο συνεδριακό κέντρο στη χώρα το 'Νικόλαος Γερμανός».
Μέσα στις επόμενες δεκαετίες, η Έκθεση έγινε και πολιτικό γεγονός. Οι ομιλίες πρωθυπουργών όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου από το βήμα της απέκτησαν βαρύτητα και καθιερώθηκαν ως ετήσιες εξαγγελίες που καθόριζαν την πολιτική επικαιρότητα. Στη δεκαετία του ’80 η ΔΕΘ έγινε σκηνή μεγάλων καλλιτεχνικών στιγμών. Συναυλίες με ονόματα όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, η Μαρία Φαραντούρη και αργότερα διεθνείς καλλιτέχνες, μετέτρεψαν τις εκθεσιακές αίθουσες σε πολιτιστικούς χώρους. Στα θεατρικά δρώμενα συμμετείχαν διάσημοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες, ενώ εικαστικά αφιερώματα παρουσίασαν σημαντικούς Έλληνες ζωγράφους και γλύπτες, δημιουργώντας μια γέφυρα ανάμεσα στην επιχειρηματική και την πολιτιστική ζωή της πόλης.
Όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν διοικήσεις που άφησαν έντονο το στίγμα τους στη φυσιογνωμία της ΔΕΘ. Από τον πρωτοπόρο Νικόλαο Γερμανό, τον Αντώνη Κούρτη, τον Ιωάννη Βελλίδη και τον Αλέξανδρο Μπακατσέλο, έως και τη σημερινή διοίκηση του Αναστάσιου Τζήκα, η οποία είναι η μακροβιότερη όλων.
Κάθε γενιά άφηνε πίσω της πρόσωπα που συνέδεσαν τη φήμη τους με την αίγλη της ΔΕΘ, δίνοντάς της το ανθρώπινο στοιχείο που τη συνοδεύει μέχρι σήμερα και την καθιστά ζωντανό θεσμό τόσο οικονομικά όσο και πολιτιστικά.
Η σχέση με τη Θεσσαλονίκη
Η Θεσσαλονίκη μεγάλωσε μαζί με τη ΔΕΘ και η Έκθεση έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς της. Για τους κατοίκους της, η έναρξή της σηματοδοτούσε την αλλαγή του ρυθμού της πόλης. Οι δρόμοι πλημμύριζαν από επισκέπτες, τα ξενοδοχεία και τα καταλύματα γέμιζαν, ενώ τα εστιατόρια και τα καφέ ζωντάνευαν από πλήθος ανθρώπων που συζητούσαν, αντάλλασσαν εμπειρίες και απολάμβαναν την ατμόσφαιρα της γιορτής. Ήταν ένα κοινωνικό γεγονός, μια πολιτιστική αναφορά και ένα σημείο συνάντησης για όλες τις ηλικίες.
«Με τον τρόπο που έχει διαμορφωθεί η Θεσσαλονίκη, η ΔΕΘ αποτελεί τον μοναδικό εθνικό φορέα στην Ελλάδα που συμβάλλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της εξωστρέφειας της πόλης στην οποία βρίσκεται» τονίζει ο κ.Αλέξης Τσαξιρλής.
Η παρουσία διεθνών εκθετών και η ποικιλία των προϊόντων και των τεχνολογιών προσέφεραν στους Θεσσαλονικείς μια μικρή «γεύση κόσμου», ενώ οι παράλληλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, οι συναυλίες και τα θεατρικά δρώμενα έδιναν ζωντάνια και χρώμα στις μέρες της Έκθεσης. Στα μάτια των κατοίκων, η ΔΕΘ ήταν αφορμή για υπερηφάνεια, ένας τρόπος να δείξουν πως η πόλη είναι ένας ζωντανός πολιτιστικός και κοινωνικός πυρήνας στο χάρτη της Ελλάδας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Το σήμερα και οι προκλήσεις
Στον 21ο αιώνα, η ΔΕΘ έχει προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της νέας εποχής, δίνοντας έμφαση στην τεχνολογία, την καινοτομία και την πράσινη ανάπτυξη. Τα τελευταία δέκα χρόνια, έχει καθιερώσει τον θεσμό της τιμώμενης χώρας, με παραδείγματα τη Ρωσία, την Κίνα, τις ΗΠΑ, την Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Βουλγαρία και τη Γερμανία. Μέσα από αυτήν την καινοτομία ενισχύεται η εξωστρέφεια και αναπτύσσεται η οικονομική διπλωματία, προσελκύοντας σημαντικές επιχειρήσεις που εγκαθίστανται πλέον στη Θεσσαλονίκη. Ο κ. Τσαξιρλής πάνω σε αυτό το ζήτημα μας ομολόγησε πως, καθώς βρισκότανε μπροστά, οι πρώτες συζητήσεις για τη δημιουργία παραρτήματος της Pfizer στη πόλη, ξεκίνησαν στην διάρκεια μίας Έκθεσης.
Παράλληλα, η ψυχαγωγία, οι συναυλίες και οι πολιτιστικές δράσεις παραμένουν σημαντικό κομμάτι, προσελκύοντας χιλιάδες νέους και ενισχύοντας τον κοινωνικό της χαρακτήρα. Η μοναδικότητα της τοποθεσίας και το ιστορικό της βάθος προσδίδουν μια ταυτότητα που δύσκολα συναντάται σε άλλες διεθνείς εκθέσεις.
Ωστόσο, οι προκλήσεις της εποχής είναι έντονες. Ο ανταγωνισμός με μεγάλες διοργανώσεις του εξωτερικού, η ανάγκη εκσυγχρονισμού των υποδομών, οι οικονομικές πιέσεις και η απαίτηση για βιώσιμες πρακτικές συνθέτουν ένα απαιτητικό τοπίο. Στόχος είναι να ξεπεραστούν τα εμπόδια αυτά, ώστε η ΔΕΘ να παραμείνει ένα ζωντανό σημείο αναφοράς για την επιχειρηματικότητα, τον πολιτισμό και την καινοτομία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Μην ξεχνάμε όμως κάτι πολύ σημαντικό. Η ΔΕΘ, για να διατηρήσει τη ζωντάνια και τον ρόλο της, χρειάζεται ξανά την αγάπη και τη συμμετοχή του κοινού όπως στις παλιές της δόξες. Η στήριξη των επισκεπτών, η ενεργή παρουσία των νέων και η εμπιστοσύνη της επιχειρηματικής κοινότητας είναι το «κλειδί» για να παραμείνει το σπουδαίο αυτό γεγονός όχι μόνο μια ιστορική μνήμη, αλλά και μια δύναμη που εμπνέει και ενώνει το παρόν με το μέλλον.
Ο βασικός στόχος, όπως υποστηρίζει ο κ.Τσαξιρλής είναι να δημιουργηθεί ένα εκθεσιακό κέντρο για όλο το χρόνο, το οποίο θα το απολαμβάνουν οι κάτοικοι της πόλης.
Η ανάπλαση και το αύριο
Η ανάπλαση του εκθεσιακού χώρου φιλοδοξεί να φέρει τη ΔΕΘ σε μια νέα εποχή, με έμφαση στη βιωσιμότητα και την ανοιχτή σχέση με την πόλη. Σε μια έκταση περίπου 180 στρεμμάτων, σχεδιάζεται η δημιουργία βιοκλιματικών κτιρίων, πράσινων ζωνών και διαδρομών περιπάτου που θα συνδέουν οργανικά την Έκθεση με τον αστικό ιστό. Έτσι, ο χώρος θα λειτουργεί κυρίως ως πεδίο εκδηλώσεων, αλλά θα μετατραπεί και σε καθημερινό σημείο ζωής και αναφοράς για τους κατοίκους.
Ο κ. Τσαξιρλής υποστηρίζει ότι: «Η ανάπλαση είναι πολύ σημαντική και αποτελεί το όραμα όλων, καθώς χωρίς αυτή η ΔΕΘ χάνει έδαφος από τον ανταγωνισμό της. Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα ανταγωνιστικό, βιώσιμο εκθεσιακό κέντρο με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, και όχι απλώς μια αποθήκη εκθέσεων».
Ταυτόχρονα, η ανάδειξη των διατηρητέων κτιρίων θα συνυπάρχει με νέες υποδομές που θα στηρίζουν την καινοτομία και τη διεθνή δραστηριότητα, κρατώντας ζωντανή τη μνήμη. Το εγχείρημα αυτό δεν αφορά μόνο την έκθεση, αλλά και τη Θεσσαλονίκη συνολικά. Μια πόλη που προσδοκά να αποκτήσει έναν σύγχρονο, πράσινο εκθεσιακό πυρήνα, ικανό να ενισχύσει την οικονομία, να προσελκύσει επενδύσεις και να εδραιώσει τον ρόλο της στο διεθνές περιβάλλον.
«Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το 2030, με ολοκληρωμένες υποδομές όπως οι οδικοί άξονες, το μετρό και το αεροδρόμιο, αλλά και με ένα σύγχρονο, μεγάλο συνεδριακό κέντρο, η Θεσσαλονίκη θα ενισχύσει τον ρόλο της ως “συνεδριούπολη”, με σταθερά έσοδα από συνέδρια. Παράλληλα, πρέπει να στραφούμε και σε άλλα πεδία, όπως η ανάπτυξη των βιομηχανικών περιοχών, καθώς και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας και της καινοτομίας που βρίσκονται μπροστά μας» κ.Τσαξιρλής
Σχεδόν έναν αιώνα μετά την πρώτη της διοργάνωση, η ΔΕΘ παραμένει ένας ζωντανός θεσμός, σύμβολο της Θεσσαλονίκης και καθρέφτης της Ελλάδας. Από ταπεινά περίπτερα του 1926 μέχρι τα υπερσύγχρονα εκθεσιακά κέντρα του σήμερα, η Έκθεση έγραψε τη δική της ιστορία μέσα από πρόσωπα, στιγμές και συλλογικές εμπειρίες. Και συνεχίζει, με την ίδια δυναμική, να συνδέει παρελθόν, παρόν και μέλλον σε μια αέναη αφήγηση προόδου και εξωστρέφειας.
Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση μας ο κ.Τσαξιρλής ευχαρίστησε τους συνεργάτες τους και τόνισε πόσο σημαντική είναι η προσφορά όλων για το τελικό αποτέλεσμα.
«Η υποστήριξη του έργου μας απαιτεί εμπειρία, μεράκι και κέφι, και κάθε συνεργάτης προσφέρει ουσιαστικά την ψυχή του»!
