Η μακρόχρονη ψυχοθεραπευτική εμπειρία της Φρόσως Φωτεινάκη την έχει φέρει σε επαφή με πάρα πολλούς ενήλικες, ζευγάρια, οικογένειες και, φυσικά, παιδιά, αλλά και με εσωτερικά παιδιά, εκείνα που ο καθένας μας κουβαλάει μέσα του από την παιδική του ηλικία. Η επαφή με το δικό της εσωτερικό παιδί, με τις δικές της πληγές από τον χωρισμό των γονιών της ήταν το σημείο εκκίνησης για να δημιουργήσει το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Και η αγάπη, σε ποιο σπίτι μένει;» με θέμα τους αποχωρισμούς. Μετά το πρώτο της βιβλίο άνοιξε μπροστά της ένας μαγικός κόσμος δημιουργίας, επαφής με τον κόσμο, προσφοράς εργαλείων σε ένα ευρύ κοινό που δεν θα μπορούσε να συναντήσει στο γραφείο της. 

Ένας αληθινός πλούτος ψυχής!

Ψυχολογία και παιδί: Πόσο έχουν αλλάξει τα δεδομένα στις μέρες μας και τι νέες συνθήκες και ανάγκες έχουν προκύψει;

Στις μέρες μας αλλάζουν όλα. Οι ρόλοι μας μέσα στη σχέση, στον γάμο μας και στην οικογένεια, η ίδια η μορφή της οικογένειας, οι ανάγκες του παιδιού που μεγαλώνει σήμερα σε έναν –κυρίως– κόσμο των οθονών. Η πιο θεμελιώδης ανάγκη σήμερα, στην κοινωνία της υπερεργασίας των γονιών, της οικονομικής δυσκολίας, των οθονών και της μοναξιάς του παιδιού, είναι η καλλιέργεια της σχέσης μας, της σύνδεσής μας. Σήμερα η οικογένεια είναι πιο αποσυνδεδεμένη από ποτέ.

Πόσο εύκολο ή ριψοκίνδυνο είναι να διαχειριστείς και να βοηθήσεις ένα πληγωμένο παιδί σήμερα και πόσο συχνά πιστεύετε χρειάζεται κάτι τέτοιο;

Κάθε παιδί θα πληγωθεί. Αυτό που, φυσικά, διαφοροποιεί τις καταστάσεις είναι η σοβαρότητα της πληγής μας και η φροντίδα που θα λάβουμε σε αυτή. Τα παιδιά αποζητούν τη φροντίδα, την επαφή, την υποστήριξη, αλλά είναι στα χέρια των ενηλίκων η δημιουργία του ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος στο οποίο ένα παιδί θα τρέξει στα δύσκολά του για να φροντιστεί, χωρίς να φοβάται πως θα κριθεί, πως θα απορριφθεί, πως θα μείνει μόνο με το συναίσθημά του.

Η ψυχική υγεία των παιδιών βρίσκεται σε τεντωμένο σχοινί στις μέρες μας περισσότερο από παλιά. Πρόκειται άραγε για ένα φαινόμενο που αφορά τα παιδιά ή γενικότερα την κοινωνία;

Τα παιδιά θα είναι πάντα ο καθρέφτης μας. Ο καθρέφτης της οικογένειας και της κοινωνίας μας. Τα παιδιά μιμούνται τη βία των ενηλίκων, την παντελή απουσία ενσυναίσθησης που μαστίζει την κοινωνία. Τα παιδιά μάς αναγκάζουν με αυτή τη βία να τα κοιτάξουμε, να τα φροντίσουμε, προσπαθούν να γίνουν ορατά με κάθε τρόπο. Κάποιες φορές, πληγωμένα καθώς είναι, νιώθουν πως τιμωρούν τους γονείς τους μέσα από τη βία που ασκούν ενώ πληγώνουν και τιμωρούν τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα παιδιά μας κραυγάζουν για φροντίδα αλλά, για να τα φροντίσουμε, θα πρέπει πρώτα να φροντίσουμε οι ενήλικες τους εαυτούς μας. Και η εσωτερική μας έλλειψη φροντίδας είναι η σύγχρονη μάστιγα.

Πώς προέκυψε η ιδέα του νέου σας βιβλίου; Μιλήστε μας γι’ αυτό και τι νέο προσφέρει.

Η βιαιότητα που παρατηρώ στην κοινωνία, από μικρές πια ηλικίες και σε κάθε γειτονιά, σε κάθε συνοικία, σε κάθε σχολείο, με ώθησαν ώστε να δημιουργήσω ένα βιβλίο- εργαλείο για να φροντίσω όπως εγώ μπορώ παιδιά και ενήλικες. Η φροντίδα μου έρχεται μέσα από την καλλιέργεια μιας δεξιότητας-υπερδύναμης στη σύγχρονη κοινωνία, της ενσυναίσθησης, που φυτεύει στις καρδιές τον σπόρο του νοιαξίματος, της σύνδεσης, του ενδιαφέροντος για τον άλλο άνθρωπο. Και είναι αυτός ακριβώς ο σπόρος που ανθίζει μέσα στις υγιείς σχέσεις που δημιουργούν οι ενσυναισθητικοί άνθρωποι, που γνωρίζουν πώς να φροντίζουν αλλά και πώς να φροντίζονται. Το βιβλίο μου «Τρώγεται η ενσυναίσθηση;» προσφέρει έναν οδηγό, έναν πλοηγό προς τις σχέσεις που μας αξίζουν.

Με ποιο τρόπο βοηθιέται το παιδί μέσα από το βιβλίο σας;

Τα παιδιά ταξιδεύουν μέσα από τα βιβλία σε ζωές άλλων, σε δυσκολίες άλλων, σε όμορφες στιγμές άλλων. Ταυτίζονται και ταξιδεύουν παρέα με τον ήρωα, προβληματίζονται, γελάνε, σκέφτονται, μα το κυριότερο βγαίνουν από τα στενά όρια του εαυτού τους. Μαγεύομαι πάντα στις παρουσιάσεις των βιβλίων μου και ειδικά της «Ενσυναίσθησης», όταν παίζουμε όλοι μαζί το «Πέρνα τη γραμμή». Σε αυτό το παιχνίδι τα παιδιά που έχουν βιώσει μια δυσκολία παρόμοια με τον ήρωα του βιβλίου περνάνε τη γραμμή και μας μιλάνε για αυτή. Και είναι μαγικό να βλέπεις πολλά παιδιά μαζί να περνάνε την γραμμή και να νιώθουν ένα. Αυτό είναι το σπουδαίο των βιβλίων, το «μαζί» που δεν αφήνει κανένα παιδί να νιώθει μόνο.

Ποια είναι τα highlights της διαδρομής σας ως ψυχολόγος και συγγραφέας; Μιλήστε μας για κάτι που δεν θα ξεχάσετε ποτέ.

Η εύκολη απάντηση εδώ είναι πως το highlight είναι η πολύ όμορφη εξέλιξή μου ως ψυχολόγος-ψυχοθραπεύτρια και συγγραφέας. Ως θεραπεύτρια διατηρώ ένα ψυχοθεραπευτικό κέντρο στην Αθήνα που έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου και ως συγγραφέας βλέπω τα βιβλία μου να αγκαλιάζονται, να ανατυπώνονται, να βοηθάνε.

Πραγματική νίκη όμως είναι πως η ορατότητά μου μου επιτρέπει να διαχέω γνώσεις, να προσφέρω εργαλεία, να βοηθάω με έναν δικό μου τρόπο τους ανθρώπους γύρω μου και τον άνθρωπο μέσα μου. Νιώθω αληθινά ευγνώμων για τη διαδρομή μου μέχρι σήμερα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις αγκαλιές των ανθρώπων, μικρών και μεγάλων, τη συγκίνηση, τα «ευχαριστώ».

Τι ετοιμάζετε στη Θεσσαλονίκη;

Στην αγαπημένη μου Θεσσαλονίκη ανεβαίνω αγκαλιά με το νέο μου βιβλίο «Τρώγεται η ενσυναίσθηση;», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, για παιδικές παρουσιάσεις σε δύο μεγάλα και πολύ αγαπημένα βιβλιοπωλεία της πόλης, το Book & Style και το Dadoo, αλλά και για μια ομιλία προς ενήλικες στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή, παρέα με τον μοναδικό συνάδελφο Ιωάννη Γλωσσόπουλο και με θέμα την ενσυναίσθηση φυσικά, αυτή τη σύγχρονη υπερδύναμη! Η ανταπόκριση των Θεσσαλονικέων είναι ήδη τεράστια και ανυπομονώ να ανταμώσουμε!

Ένα dream project για το μέλλον;

Ένα βιβλίο για ενήλικες είναι ένα επόμενο βήμα. Ένα βιβλίο που θα κλείσει μέσα του όλο τον θεραπευτικό πλούτο της τελευταίας δεκαετίας.

Πότε θεωρείτε ότι είναι ευτυχισμένα τα παιδιά;

«Κάθε γονιός μπορεί να προσφέρει στο παιδί του το γάλα, μα μόνο λίγοι μπορούν να προσφέρουν το μέλι. Και αυτό συμβαίνει γιατί για να προσφέρεις το μέλι, δεν αρκεί να είσαι ένας καλός γονιός αλλά ένας ευτυχισμένος άνθρωπος», γράφει ο Erich Fromm στην «Τέχνη της Αγάπης». Τα παιδιά είναι ευτυχισμένα πλάι στους ευτυχισμένους και φροντισμένους γονείς τους.