Η ένταξη των Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, όπως ανακοινώθηκε κατά τη διάρκεια της 47ης Συνόδου της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς, αποτελεί σημαντικό επίτευγμα για την Ελλάδα. Πρόκειται για μια διεθνή επιβεβαίωση της μοναδικής και οικουμενικής αξίας έξι σπουδαίων αρχαιολογικών χώρων της Κρήτης -της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων, της Ζάκρου, της Ζωμίνθου και της Κυδωνίας- που αποτέλεσαν ένα ενιαίο σύνολο υποψηφιότητας. Παράλληλα, η εξέλιξη αυτή δημιουργεί για την Ελλάδα την ευθύνη να διαφυλάξει και να διατηρήσει ακέραια τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά αυτών των εμβληματικών χώρων.
Μια σπουδαία επίτευξη
Η επίτευξη αυτή είναι αποτέλεσμα μιας συντονισμένης, μεθοδικής και μακροχρόνιας προσπάθειας των στελεχών και των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης και άλλους αρμόδιους φορείς, οι οποίοι συνέβαλαν καθοριστικά στην προετοιμασία και τεκμηρίωση του φακέλου υποψηφιότητας. Η Επιτροπή, με βάση και την τεκμηρίωση του ICOMOS, αναγνώρισε την αυθεντικότητα, την ακεραιότητα, αλλά και την επαρκή προστασία και διαχείριση των χώρων αυτών, όπως προβλέπει το Σχέδιο Διαχείρισης, στοιχεία καθοριστικά για την ένταξη στον Κατάλογο.
Κατά την ανακοίνωση της εγγραφής, η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε πως πρόκειται για μια ιστορική ημέρα για την Ελλάδα και την Κρήτη, καθώς ο μινωικός πολιτισμός -ένας από τους σημαντικότερους του προϊστορικού Αιγαίου- κατακτά διεθνή αναγνώριση. Τα μινωικά ανάκτορα, που σώζονται σε διάφορα σημεία της Κρήτης, δεν υπήρξαν μόνο διοικητικά ή οικονομικά κέντρα, αλλά υπήρξαν επίσης πυρήνες πολιτιστικής, καλλιτεχνικής και τεχνολογικής δραστηριότητας. Με αρχιτεκτονική υψηλής αισθητικής, σύγχρονα για την εποχή τους διοικητικά και γραφειοκρατικά συστήματα, καθώς και με δυναμικές σχέσεις με πολιτισμούς της Ανατολικής Μεσογείου, τα ανάκτορα αυτά αποτελούν ζωντανά τεκμήρια ενός ακμαίου πολιτισμού.
Η Κρήτη ως κοιτίδα πολιτισμού διεθνούς σημασίας
H αναγνώριση αυτή ενισχύει την κατανόηση των ριζών του ευρωπαϊκού πολιτισμού και εδραιώνει την Κρήτη ως κοιτίδα πολιτισμού διεθνούς σημασίας. Η Υπουργός ευχαρίστησε θερμά όλους όσοι συνέβαλαν στην επιτυχία, μεταξύ αυτών τους εκπροσώπους της UNESCO, του Υπουργείου Εξωτερικών, της Περιφέρειας Κρήτης, τις αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες, καθώς και τα στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού που εργάστηκαν με αφοσίωση και συνέπεια.
Τα Μινωικά Ανακτορικά Κέντρα αποτελούν θεμελιώδες στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητας του μινωικού πολιτισμού, ενός από τους πιο εξελιγμένους της Ανατολικής Μεσογείου, που άκμασε από το 2800 έως το 1100 π.Χ. Η πολιτιστική κληρονομιά των Μινωιτών, πλούσια σε αξίες, μυθολογικά μοτίβα και κοινωνικές ιδέες, άσκησε μακροχρόνια επιρροή στον καλλιτεχνικό και πνευματικό κόσμο, επηρεάζοντας διαχρονικά τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία, τις εικαστικές τέχνες, τη μουσική και το θέατρο.
Η σύνθετη αρχιτεκτονική των ανακτόρων αποκαλύπτει μια εξελιγμένη κοινωνική και διοικητική οργάνωση, ενώ οι εμπορικές και πολιτιστικές επαφές τους υποδηλώνουν την ακτινοβολία τους στην ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα, τα ανάκτορα διασώζουν στοιχεία πρώιμων οικονομικών και κοινωνικών δομών και αποτελούν σημαντική πηγή για τη μελέτη των αρχαιότερων συστημάτων γραφής της Ευρώπης - της Κρητικής Ιερογλυφικής και της Γραμμικής Α.
Ο φάκελος υποψηφιότητας συντάχθηκε από τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, σε στενή συνεργασία με τις κατά τόπους Εφορείες Αρχαιοτήτων και με τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης. Πολύτιμη ήταν η συμβολή των Ξένων Αρχαιολογικών Σχολών και των διευθυντών των ανασκαφών στην Κρήτη, όπως και του Πανεπιστημίου Αθηνών, που μελέτησε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Σημαντική υπήρξε και η συμβολή του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας στην κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης κινδύνων.
Στο πλαίσιο στρατηγικής συνεργασίας με την Περιφέρεια Κρήτης, σχεδιάστηκε και προωθείται η «Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση Πολιτιστικές Διαδρομές Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων», που στοχεύει στη βελτίωση της εμπειρίας των επισκεπτών και στην περαιτέρω ανάδειξη των μνημείων αυτών.
