Θα μιλήσω προσωπικά. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα για εμένα ήταν -για χρόνια- μια υπαρκτή πραγματικότητα. Κατανοώντας, λοιπόν, απόλυτα τη βάση και την υπόσταση τους αλλά και δείχνοντας αποδοχή σε όλα όσα μπορούν να με οδηγήσουν, αποφάσισα, κάποια στιγμή, να τα "επιστρέψω" στη σφαίρα όπου και ανήκουν. Ένιωθα, σκεφτόμουν, φοβόμουν και όλο αυτό μεταφερόταν ασυναίσθητα στο σώμα μου, με αυτό να αντιδράει άλλες φορές ήπια και άλλες με τους πιο απρόσμενους τρόπους. Όσα βίωνα γινόντουσαν αναπαράσταση, επηρέαζαν την καθημερινότητα μου, τις σχέσεις μου, την ποιότητα της ζωής μου. Ακόμη και όταν κατανόησα το "πρόβλημα" μου, υπήρχαν φορές που δε διέκρινα τα όρια του πραγματικού και του ανυπόστατου. 

Τα ψυχοσωματικά προβλήματα είναι μια πραγματικότητα εκατομμυρίων ανθρώπων και αξίζουν ακριβώς την ίδια προσοχή την οποία αξίζουν και οι υπαρκτές ασθένειες. Για αυτό, παρακάτω θα προσπαθήσω να κάνω μια μικρή καταγραφή που θα δώσει "φως" σε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε. 

Πώς τα ψυχοσωματικά δημιουργούν συμπτώματα

Ίσως έχετε ακούσει για την κατάσταση fight or flight. Είναι αυτό το mode που το σώμα μας "απαντά" στον κίνδυνο και ετοιμάζεται να πολεμήσει αυτό που έχει απέναντι του ή να φύγει. Έτσι, δύο ορμόνες -η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη- εμφανίζονται και αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, καταστέλλοντας παράλληλα το πεπτικό σύστημα και επηρεάζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό έχει σκοπό να μας βοηθήσει να συσσωρεύσουμε πολλή σωματική ενέργεια, την οποία θα χρειαζόμασταν εάν πολεμούσαμε ή τρέχουμε μακριά από τον κίνδυνο. Αφού η απειλή εξαφανιστεί, το σώμα μας επιστρέφουν συνήθως σε κατάσταση ηρεμίας. Αυτή είναι μια εξελικτική απάντηση που έχει σκοπό να μας κρατήσει ασφαλείς. 

Δεν είναι απαραίτητα κακή, καθώς μας βοηθά να αποφύγουμε ή να αντιμετωπίσουμε έναν πιθανό κίνδυνο. Άλλωστε, είναι γνωστό, πως ένα συγκεκριμένο επίπεδο άγχους γνωστό ως «παραγωγικό άγχος» μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο για την αύξηση του κινήτρου κάποιου σε βέλτιστο επίπεδο. 

Αλλά εάν βρισκόμαστε σε μια συνεχή κατάσταση άγχους, αυτό, με απλά λόγια, μπορεί να καταστρέψει το σώμα μας. Το μόνιμο stress σημαίνει ότι τα επίπεδα της κορτιζόλης και της αδρεναλίνης θα είναι συνεχώς υψηλά και σπάνια θα επιστρέφουμε σε κατάσταση «ηρεμίας». Το αποτέλεσμα είναι αυτό να έχει αρνητική επίδραση στα όργανα και τις σωματικές λειτουργίες. Ακόμη, μπορεί πραγματικά να μειωθεί η ανοχή στον πόνο, καθώς τα μέρη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για τη λήψη πόνου σχετίζονται επίσης με το άγχος και την κατάθλιψη και οι δύο νευροδιαβιβαστές (σεροτονίνη και νορεπινεφρίνη) που είναι υπεύθυνοι για τη σηματοδότηση του πόνου στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα εμπλέκονται επίσης στο άγχος και την κατάθλιψη.

Τα πιο συχνά συμπτώματα

Μέσα από μια τεράστια λίστα, τα πιο συχνά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν: 

• Πονοκεφάλους 
• Ημικρανία 
• Μυϊκή ένταση και πόνο
• Πεπτικά προβλήματα όπως διάρροια, πόνο στο στομάχι 
• Αλλαγές στην όρεξη 
• Προβλήματα ύπνου 
• Διαταραχές συναισθημάτων
• Πόνο
• Προβλήματα στα μάτια

Το stress μπορεί επίσης να κάνει trigger σε αυτοάνοσα νοσήματα όπως η θυρεοειδίτιδα hashimoto, η ψωρίαση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και άλλα.

Οι δυο όψεις

Πολλοί άνθρωποι δεν πιστεύουν ή δεν κατανοούν ότι η ψυχική ασθένεια μπορεί να προκαλέσει σωματική ασθένεια. Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι γιατροί μπορεί να χρησιμοποιήσουν την ψυχική κατάσταση για να απορρίψουν τα φυσικά συμπτώματα. Έτσι, συχνά βλέπουμε την ψυχική ασθένεια σε μια διαφορετική κατηγοριοποίηση σε σύγκριση με τη σωματική ασθένεια. Υπάρχει μια κοινή ιδέα ότι οι ψυχικές ασθένειες δεν αντιμετωπίζονται τόσο σοβαρά όσο οι σωματικές με τα συμπτώματα της να μην λαμβάνονται πάντα σοβαρά. Η κοινή πεποίθηση πως «όλα είναι στο μυαλό σας» και πως οτιδήποτε δεν μπορούν να αποδείξουν οι εξετάσεις αίματος, δεν υπάρχει, είναι ίσως αυτή που δημιουργεί τη μεγαλύτερη σύγχυση. 

Πώς γίνεται η διάκριση

Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να προσδιορίσουμε εάν τα σωματικά συμπτώματα σχετίζονται με σωματικά προβλήματα ή προβλήματα ψυχικής υγείας είναι να επισκεφθούμε το γιατρό μας. Αυτός μπορεί να βοηθήσει στον αποκλεισμό οποιασδήποτε παθολογικής ύπαρξης και να διενεργήσει διεξοδική αξιολόγηση για να μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε την αιτία του πόνου μας. Σε εκείνο το σημείο, είναι που μπορούν να κάνουν την αξιολόγηση τους και οι επιστήμονες ψυχικής υγείας. 

Ο ψυχοσωματικός πόνος είναι ο τρόπος που το σώμα και το μυαλό ζητούν να δώσουμε προσοχή σε κάτι στη ζωή μας που δεν είναι κατάλληλο για εμάς. Όταν μάθουμε να ακούμε το σώμα μας -και να συντονιζόμαστε με την ψυχική μας κατάσταση- θα διαπιστώσουμε ότι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα μπορούν να μας πουν πολλά για το τι πρέπει να κάνουμε.