Ένας αρχιτέκτονας που δε χτίζει πια, καθώς εγκατέλειψε το συγκεκριμένο επάγγελμα για να αφοσιωθεί στην αρχιτεκτονική αυτή καθ' αυτή, να αψηφά τις απαγορεύσεις της και να επιτρέπει στο προσωπικό στοιχείο να εισβάλλει στη δουλειά του. Ευτυχώς. Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης διαπρέπει στον χώρο της τέχνης και κατόρθωσε να καθιερωθεί ως εικαστικός με το ιδιαίτερο στίγμα και την οπτική του, που είναι αμφίσημη και μεταβατική. Ένα ερείπιο είναι απομεινάρι του παρελθόντος αλλά είναι και το πέρασμα, η μετάβαση σε μια άλλη κατάσταση. Για τον ίδιο η πιο σπουδαία συνεργασία του ήταν η συνεπιμέλεια της έκθεσης "System of Objects" με το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, το 2013, αν και εγώ θυμάμαι και τη συγκλονιστική αναδρομική του που ακολούθησε το 2014 στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με τον κινηματογραφικό τίτλο «Κάθε τέλος είναι μια αρχή».

Όπως και ο ίδιος αποκαλύπτει στην κουβέντα μας, η καριέρα του ξεκίνησε... ανάποδα, καθώς πρώτα δραστηριοποιήθηκε στο εξωτερικό και μετά στην Ελλάδα. Η παρουσία του σε διεθνές επίπεδο είναι έκτοτε σταθερή και φυσικά, εμείς απολαμβάνουμε να έχουμε τη χαρά μιας κουβέντας μαζί του, με κάθε νέα αφορμή που προκύπτει, υπό τη μορφή μιας καινούριας έκθεσης ή συνεργασίας. Αυτή τη φορά, το εικαστικό ενδιαφέρον εστιάζεται στον χώρο La Loge, μια πρώην μασονική στοά στις Βρυξέλλες στην οποία φιλοξενείται αυτόν τον καιρό η νέα έκθεση του Έλληνα εικαστικού με τίτλο "I used to build my feelings, now I watch them leave". 

Ανδρέα, πότε και με ποια αφορμή γεννήθηκε αυτή η έκθεση;

Ήταν ιδέα της διευθύντριας του La Loge, Anne-Claire Schmitz και της επιμελήτριας Laura Herman, που είχαν δει τη δουλειά μου στην documenta 14 και μου πρότειναν τη συγκεκριμένη εκθεση. Μαζί αποφασίσαμε τα εργα, αν και είχαν από την αρχή συγκεκριμένες ιδέες. Μέσα από μια σειρά συνομιλίες στο skype καταλήξαμε στο τι θα περιέχει η έκθεση και τι χαρακτήρα θα έχει. Το La Loge ήταν μια παλιά μασονική στοά και έχουν διατηρηθεί πολλά από τα χαρακτηριστικά της παλιάς λειτουργίας του χώρου, και αυτό μου φάνηκε προκλητικό και ενδιαφέρον. Μαζί με τα 5 βίντεο και τα 5 μπιμπελό, υπάρχει και ένα φωνητικό έργο που μιλάει για τα άλλα έργα της έκθεσης με έναν πιο προσωπικό τρόπο, κάτι σαν μια εξομολόγηση ενός φαντάσματος που θυμάται τι σκεφτόταν, όταν τα έφτιαχνε.

Γιατί συνδύασες 2 διαφορετικά μέσα (video και σειρά με μπιμπελό); Τι ήθελες να πετύχεις και πώς συμπληρώνει το ένα το άλλο στο τελικό αποτέλεσμα και στο μήνυμά που θέλεις να περάσεις;

Και τα δυο είναι καταγραφές ιδεών. Τα βίντεο με έναν καθαρά αφηγηματικό τρόπο, τα μπιμπελό με έναν ας πούμε κατασκευαστικό. Η ιδέα του μπιμπελό που σαν ονομασία ξεκινάει από τη Γαλλία του 17ου αιώνα, είναι ενός αναμνηστικού αντικειμένου που όμως υποδηλώνει την παρουσία ενός συλλέκτη, αυτού που το έχει τοποθήσει εκεί για να συγκρατήσει μια ανάμνηση. Τα κτίρια αυτά που παρουσιάζω σε μορφή τρισδιάστατης εκτύπωσης/μπιμπελό, είναι κατασκευές μια στιγμιαίας ιδέας, μιας φαντασίας, μιας σκέψης που δεν έγινε ποτέ κτίριο. Τα βίντεο από την άλλη είναι το ανάποδο, ιστορίες κτιρίων που γέννησαν σκέψεις.

Από τα 5 video, ποιο είναι το αγαπημένο σου και γιατί; Ποια ιστορία κρύβει από πίσω του που αξίζει τον κόπο να τη μοιραστείς μαζί μας;

Τώρα που τα ξαναείδα, είναι μάλλον το Domesticated Mountain του 2011. Η επίσημη εκδοχή της ιστορίας είναι μια αναρώτηση για το αν η αρχιτεκτονική μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της κοινωνίας του ίντερνετ, αν μπορούν τα κτίρια να ικανοποιήσουν τη συνεχή ανάγκη για καινούργιες εικόνες, η οποία έχει δημιουργηθεί με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τη ζωή στο διαδίκτυο γενικότερα. Με πολύ απλά λόγια, ένα κτίριο μπορεί να πάρει και 3 χρόνια μέχρι να κατασκευαστεί. Αν όμως επιχειρήσουμε να κοιτάξουμε κάτι που αναρτήσαμε στο ίντερνετ πριν 3 χρονια, θα μας φανεί σαν κάτι από μια άλλη ζωή. Αν δε, προσπαθήσουμε να θυμηθούμε κάτι που μας τράβηξε την προσοχή στο ίντερνετ, ακόμα και πριν 3 μήνες, θα δούμε ότι είναι σχεδόν αδύνατο. Ίσως, όμως, είναι το αγαπημένο μου, επειδή αναφέρεται και σε μια στιγμή που αποφάσισα, ότι τα κτίρια με ενδιέφεραν καθαρά σαν υλικό προς έρευνα και όχι εργασία προς εκτέλεση.

Στο έργο σου βλέπουμε συχνά ερείπια και τις αρχαιότητες; Τι σε γοητεύει σε αυτά;

Η αίσθηση του χρόνου που εχει σταματήσει αλλά και συγχρόνως έχει αφήσει τα σημάδια του. Είναι σαν να βλέπεις έναν άνθρωπο γερασμένο και φαντάζεσαι, τι έχει περάσει στη ζωή του, τι έχουν δει τα μάτια του. Στις αρχαιότητες επιπροσθέτως μπορείς να φανταστείς έναν πολιτισμό τελείως διαφορετικό από τον δικό μας, έναν άλλο κόσμο.

Που βρίσκει κανείς την Ελλάδα της κρίσης μέσα στη νέα δουλειά σου;

Από τα έργα της έκθεσης, το Troll είναι αυτό που αναφέρεται στην Αθήνα την εποχή της κρίσης, ίσως όχι τόσο της οικονομικής αλλά της αστικής κρίσης. Αν και απ' όσο βλέπω, στην Αθήνα μοιάζει να έχει περάσει η κρίση. Ξαφνικά, φέτος οι δρόμοι είναι μέσα στην κίνηση, τα καφέ στο κέντρο πάντα γεμάτα, παρατηρώ ένα τελείως διαφορετικό σκηνικό απ' αυτό που βλέπαμε τα πρώτα χρόνια. Ίσως πέρασε, ίσως απλώς συνηθίσαμε.

Το έργο σου "Demos" που ανήκει στη μόνιμη συλλογή του Gesellschaft für Moderne Kunst, παρουσιάζεται αυτόν τον καιρό στο μουσείο Albertinum στη Δρέσδη. Πόσο δύσκολο είναι για έναν Έλληνα εικαστικό να κάνει μια διεθνή πορεία;

Νομίζω τώρα πια δεν είναι και τόσο δύσκολο, αν και δεν είμαι ο κατάλληλος να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση, καθώς πρώτα ξεκίνησα να δουλεύω στο εξωτερικό και μετά στην Ελλάδα.

Ποια είναι η συνεργασία, έργο ή πρότζεκτ που σε πήγε ένα βήμα παραπέρα ως καλλιτέχνη;

Η συνεργασία με το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, όπου συνεπιμελήθηκα την έκθεση System of Objects και εκανα και τον σχεδιασμό της. Η δυνατότητα να επιλέξεις έργα από μια τόσο πλούσια και ιδιάζουσα συλλογή σαν κι αυτή του Δάκη Ιωάννου, ενώ συγχρόνως αποφασιίζεις πώς θα αναδειχθούν και διπλα σε τι, είναι ένα από τα πιο ολοκληρωμένα έργα μου.

Λένε, πως οι καλλιτέχνες πρέπει ανά περιόδους να αποδομούν το έργο τους, να το αμφισβητούν, να το εμπλουτίζουν και να αναζητούν νέους δρόμους. Το πιστεύεις αυτό;

Ανάλογα τον καλλιτέχνη, σε άλλους ταιριάζει αυτό, σε άλλους όχι. Εγώ μάλλον αντι να αποδομώ, το αναδομώ. Επισκέπτομαι συχνά παλιότερα έργα και τα ξαναμελετάω, όπως έκανα για την εγκατάσταση “Αθηναϊκή Τεχνική”, για την documenta 14.

Εσύ, πάντως έχεις σταθερή βάση σου την αρχιτεκτονική. Υπήρξε κάποια στιγμή που να αμισβήτησες τις αρχές της, που να θέλησες να σπάσεις τις φόρμες της; Κι αν ναι, που οδηγήθηκες μετά;

Ναι, μέχρι το 2012 περίπου διατηρούσα ένα σχεδόν κανονικό γραφείο αρχιτεκτονικής, αν και πιο πολύ το έβλεπα σαν παρέα, γιατί οι συνεργέτες μου ήταν και φίλοι μου. Αλλά κάπως συνηδειτοποίησα, ότι σ' ένα τέτοιο γραφείο παράγεται δουλειά που δεν είναι χρήσιμη. Περνάγαμε ώρες να φτιάξουμε σχέδια πληροφορίας που μπορούσε να επικοινωνηθεί με πιο απλούς τρόπους, και έτσι κατά κάποιο τρόπο πήρα σύνταξη από τη ζωή του αρχιτέκτονα.

Ποιο είναι το dream project σου; Υπάρχει κάτι τέτοιο για εσένα;

Μάλλον όχι, γιατί τα πιο ενδιαφέροντα project είναι πάντα αυτά που δεν περιμένεις.

Επάνω σε τι άλλο δουλεύεις αυτόν τον καιρό;

Ετοιμάζω μια μεγάλη εγκατάσταση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Καναδά και μια άλλη στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Γενεύης. Επίσης, μια πιο μικρή εγκατάσταση σε μια καινούρια γκαλερί στη Νέα Υόρκη, και ίσως κάτι στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Βαρσοβίας.

Πώς βλέπεις το μέλλον της σύγχρονης τέχνης μέσα στην επόμενη δεκαετία, σε διεθνές επίπεδο;

Μάλλον θα συνεχίσει να καθοδηγείται από τους κανόνες της αγοράς της τέχνης. Και νομίζω πως οι νεότερες γενιές θα χάσουν το ενδιαφέρον τους και θα γίνει η τέχνη κάτι με το οποίο ασχολούνται μόνο οι πλούσιοι που θέλουν να βγάλουν περισσότερα χρήματα. Σίγουρα όχι η πιο αισιόδοξη προοπτική, αλλά προς τα εκεί τα βλέπω τα πράγματα.

Info:  Η έκθεση στο La Loge θα διαρκέσει έως τις 24 Μαρτίου 2018

Cover photo: portrait by Stathis Mamalakis