Το µοντέρνο είναι ταυτόσηµο µε το σύγχρονο. Το κλασικό είναι διαχρονικό. Ενώ ένα σύγχρονο έργο µπορεί να είναι και διαχρονικό». Μ’ αυτήν την προσέγγιση, ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Σαµαράς ξεδιπλώνει το σύνολο της δηµιουργικής του πορείας σ’ ένα λεύκωµα, όπου αποδεικνύει ότι στη δική του αρχιτεκτονική δεν υπάρχει εγκλεισµός σε µια µόνο παράδοση, ένας µοναδικός τρόπος σκέψης, ένα αποκλειστικό ρεπερτόριο επιλογών. Στο έργο του, ποικίλες παραδόσεις αξιολογούνται και συνδυάζονται, εντοπίζονται και αναδεικνύονται οι συστατικές τους αξίες και τα σηµαντικά τους επιτεύγµατα.

«Γεφυρώνονται», όπως λέει και ο τίτλος του βιβλίου “Bridging Traditions”, συνδέοντας τη φύση µε την τέχνη και την τεχνολογία, το κλασικό µε το µοντέρνο, την ιστορία µε την επικαιρότητα, το παλιό µε το άµεσα µελλοντικό. Καθεµιά απ’ αυτές τις παραδόσεις µεταφέρει το δικό της φορτίο αρχών και νοηµάτων, ενώ η γεφύρωσή τους δηµιουργεί το νέο, την ελπίδα. «Μια αρχιτεκτονική που αποκλείει, αντί να συνδυάζει, είναι βαθύτατα απαισιόδοξη», όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Το αρχιτεκτονικό έργο µιας ζωής συγκεντρώνεται σ’ ένα βιβλίο. Ποια είναι αλήθεια τα στοιχεία που δεν µπορούν ν’ αποτυπωθούν µε λέξεις;

∆ίνεται µια «υποψία» του συνολικού έργου. ∆εν αποτυπώνονται οι µνήµες, οι έννοιες, η σκέψη, οι ανθρώπινες σχέσεις, η περιρρέουσα ατµόσφαιρα και η εµπειρία κάθε έργου.

Τι σας ώθησε σ’ αυτό, ποια είναι τα συναισθήµατά σας και τι αποκοµίσατε απ’ όλη τη διαδικασία; 

Περιδιάβηκα τη ζωή µου. Το όφειλα στον εαυτό µου, την οικογένειά µου, τους συνεργάτες και τους φίλους µου. Αυτή η διαδικασία συντελεί στην ανανέωση και τη χάραξη των επόµενων φάσεων της ζωής και της αρχιτεκτονικής µου.

Ποιες είναι οι συνθήκες για ν’ αναλάβει ο Αλέξανδρος Σαµαράς ένα έργο; 

∆ε βάζω περιορισµούς. Επιθυµώ να συνεργαστώ µε ενδιαφέροντες και µε κάθε έννοια «καλούς» πελάτες.

Συγκεντρώνοντας το υλικό κι επανεξετάζοντας παλιότερα έργα σας και την εξέλιξή σας, τι θα ήταν αυτό που θ’ αλλάζατε; 

Ακόµη κι αν µεµονωµένα άλλαζα κάτι, η συνολική πορεία θ’ ακολουθούσε την ίδια οπτική και προσέγγιση. Η ελευθερία της ευελιξίας, η αναζήτηση µιας ιδιαίτερης αύρας διαχρονικότητας, µ’ ευαισθησία για το τι είναι κατάλληλο και αρµόζει στην περίπτωση θα παρέµεναν σταθερά στοιχεία.

Τι κάνει ένα αρχιτεκτονικό έργο άρτιο και διαχρονικό;

Άρτιο οικοδοµικά, λειτουργικά, αισθητικά, περιβαλλοντικά, προσαρµοσµένο στον τόπο και τις ανάγκες. Ο συγκερασµός αυτών των παραµέτρων αποτελεί τη συνεκτική ουσία της δουλειάς µου.

Τι πήγε στραβά στην ελληνική αρχιτεκτονική; Αν µπορούσατε ν’ αλλάξετε κάτι ή να παρέµβετε κάπου τι και πού θα ήταν αυτό; 

∆υστυχώς, δεν κτίζουν µόνον αρχιτέκτονες και µάλιστα ικανοί. Το θεσµικό πλαίσιο από την εποχή του Όθωνα ήταν τρωτό. Εµπεριέχει τις αδυναµίες της ελληνικής κοινωνίας. Παρά τις κάποιες προσπάθειες, δεν κατορθώσαµε να το βάλουµε σε τάξη, όπως έγινε στις ευρωπαϊκές πόλεις. Αυτό το πλαίσιο ακριβώς είναι που πρέπει να εκσυγχρονίσουµε.

Αρχιτεκτονική του σήµερα vs του περασµένου αιώνα… 

Αρχιτεκτονική του σήµερα µε τη γνώση και τη σοφία και από περασµένους αιώνες.

Αν µπορούσατε να διαλέξετε ένα διάσηµο κτίριο για να ζήσετε εκεί κάποιο διάστηµα, ποιο θα ήταν αυτό; 

Μιλάµε για κατοικία. Έρχονται αµέσως στο µυαλό το Monticello του Thomas Jefferson & το Fallingwater του Frank Lloyd Wright. Ενδιαφέρον και το σπίτι στο Bordeaux του Rem Koolhaas.

Πώς αντιλαµβάνεται ένας αρχιτέκτονας την καθηµερινότητά του και σε τι διαφέρει από τους υπόλοιπους ανθρώπους;

Πιστεύω µε περισσότερη ευαισθησία, κριτική σκέψη στη λεπτοµέρεια και το περιβάλλον σε σχέση µε άλλους ανθρώπους.

Τι συµβαίνει στο µυαλό ενός αρχιτέκτονα, όπου οι γραµµές παίζουν τον κυρίαρχο ρόλο; 

Οι γραµµές έχουν ρόλο, τον κυρίαρχο όµως, έχουν ο συγκεκριµένος χώρος και οι ανάγκες που διαµορφώνουν την ιδέα-το parti, στο µυαλό του αρχιτέκτονα για να δώσει την ιδεατή λύση στο πρόβληµα.

Αν σας έλεγαν ότι θα µπορούσατε να σχεδιάσετε ή να επανασχεδιάσετε ένα σηµαντικό κτίριο στην Αθήνα ποιο θα ήταν αυτό και γιατί; 

Πρώτο µέληµα θα ήταν µε τους συναδέλφους να «καθαρίσουµε» και ν’ αναβαθµίσουµε τον αστικό χώρο γύρω από την Ακρόπολη, που αποτελεί ντροπή για την Αθήνα.

Η Ελλάδα που αγαπάτε...

Η Ελλάδα απ’ άκρη σε άκρη! Εδώ κι εκτός των συνόρων. Οπωσδήποτε η Ελλάδα που εκλεκτοί Έλληνες προβάλλουν και τιµούν διεθνώς!

Τα πέντε κτίρια στον κόσµο που θα θέλατε να είχατε σχεδιάσει; 

Θα έπρεπε να είχα ζωή πολλών αιώνων! 

Στην εποχή µου ξεχωρίζω τα:

• Barcelona Pavillon του Mies van der Rohe

• Salk Institute του Louis Kahn

• Dumbarton Oaks του Philip Johnson

• Μουσείο του Λούβρου του I.M.Pei

• Μουσείο Guggenheim Bilbao του Frank Gehry.

Πέντε έλληνες αρχιτέκτονες που θαυµάζετε και γιατί; 

Τον Μανώλη Βουρέκα, τον Περικλή Σακελλάριο, τον Γιώργο Θεοδοσόπουλο, για διαφορετικούς λογούς τον καθένα. Τον Νίκο Βαλσαµάκη σήµερα, που είναι ο µαέστρος. Τη γενιά νέων ελλήνων αρχιτεκτόνων, αυτούς που µε γνώση και συνέπεια χρησιµοποιούν νέες µεθόδους παραµετρικού σχεδιασµού.

Η αρχιτεκτονική µε ποιους τρόπους αλλάζει τη ζωή µας; 

Όσο ουσιαστικό είναι το φυσικό περιβάλλον, τόσο είναι και το δοµηµένο περιβάλλον που καλούµαστε να δηµιουργούµε ως αρχιτέκτονες. Γιατί φροντίζουµε και αναβαθµίζουµε την ψυχική, σωµατική, πνευµατική υγεία και ποιότητα της ζωής µας.

Book: Το βιβλίο “Bridging Traditions”, έκδοση των Architectural Editions, παρουσιάστηκε στις 7 Νοεμβρίου στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Προλογίστηκε από τον Καθηγητή και πρώην Κοσμήτορα της Μεταπτυχιακής Σχολής Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Harvard, Peter G. Rowe και τον Καθηγητή και Πρόεδρο της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών Γεώργιο Α. Πανέτσο.

Τα έσοδα της πώλησής του διατέθηκαν στο Πρόγραμμα Υποτροφιών του Ελληνικού Ιδρύματος Harvard.

About

Ο Αλέξανδρος Κ. Σαμαράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο αδελφός του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά προέρχεται από μια οικογένεια με βαθιά αγάπη στην Ελλάδα και με πλούσιο κοινωνικό έργο. Η μητέρα του, της οικογένειας Ζάννα -Δέλτα-Μπενάκη με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη, ήταν υπόδειγμα πενυματικής και κοινωνικής προσφοράς, όπως και ο γιατρός πατέρας του. Αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών και σπούδασε στο Κολλέγιο Amherst και στο Πανεπιστήμιο Harvard, όπου ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στην Αρχιτεκτονική. Εργάσθηκε σε διακεκριμένα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού και στη συνέχεια, ίδρυσε το αρχιτεκτονικό γραφείο «Αλέξανδρος Κ. Σαμαράς και Συνεργάτες», που ήδη μετρά μια δημιουργική διαδρομή 43 ετών. 

Το γραφείο, με έδρα την Αθήνα, έχει πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό γνωστών κτιρίων -διαφόρων χρήσεων και μεγεθών-, σχεδιασμένων για ποικίλες τοποθεσίες, υπό διαφορετικές προϋποθέσεις, σε συνεπή ανταπόκριση προς το περιβάλλον και τις εκάστοτε ανάγκες, καθώς και τις επιταγές της τεχνολογίας και της οικολογίας. Χαρακτηριστικό των έργων του είναι η πρόσθετη ανταπόκριση προς ένα ευρύτερο πλαίσιο αρχών, των αρχών που πάγια διέπουν την καλή αρχιτεκτονική, ανεξάρτητα από τον τόπο και τον χρόνο. Ανάμεσα στα έργα του που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι το νέο δημαρχιακό μέγαρο της Παιανίας, η νέα πρόσοψη του αεροδρομίου της Σαντορίνης, ένα νέο κτίριο ΟΤΕ στην Αγία Παρασκευή, ιδιωτικές κατοικίες στο Ψυχικό και στην Κρήτη και η αποκατάσταση του διατηρητέου νεοκλασικού στη συμβολή των οδών Βουλής και Κολοκοτρώνη, που θα μετατραπεί σε boutique hotel.

Κεντρική Φωτογραφία: Αλέξανδρος Σαµαράς και Αρχιτεκτονικό γραφείο στην Αθήνα, 2016

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΟΡΤΡΕΤΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΡΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ GLOW 154 NOΕΜΒΡΙΟΣ 2019