Η πιο σημαντική και πένθιμη ημέρα της Ορθοδοξίας είναι η Μεγάλη Παρασκευή. Ημέρα απόλυτης νηστείας, η κορύφωση του Θείου Δράματος με τις καμπάνες να χτυπούν πένθιμα από άκρη σε άκρη της Ελλάδας και την ατμόσφαιρα πάντα διαφορετική και περίεργη. Η αποκαθήλωση του Ιησού και η πορεία του προς την ταφή πλησιάζει κι εμείς έχουμε ξεκινήσει να προετοιμαζόμαστε γι' αυτήν τη μεγάλη ημέρα τoυ Ορθόδοξου Χριστιανισμού, ακολουθώντας τα ήθη και τα έθιμα που τη χαρακτηρίζουν. 

Η Μεγάλη Παρασκευή ξεκινάει με την πρωινή λειτουργία των Μεγάλων Ωρών, όπου γυναίκες διαφόρων ηλικιών μοιρολογούν και κλαίνε, ενώ άλλοι πιστοί προσκυνούν και αποτείνουν φόρο τιμής στον Σταυρωθέντα. Από τα ξημερώματα έχει ήδη ξεκινήσει η ετοιμασία του Επιταφίου κατά τη διάρκεια ολονυχτίας, η οποία πραγματοποιείται σε πολλές εκκλησίες της χώρας. Οι Μεγάλες Ώρες που ψέλνονται, περιέχουν ψαλμούς, τροπάρια, Αποστόλους, Ευαγγέλια και ευχές. 

Προχωρώντας την ημέρα και φτάνοντας στο απόγευμα, στους ναούς πραγματοποιείται ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής κατά τη διάρκεια του οποίου γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Ένα κεντημένο ύφασμα -το οποίο ονομάζεται επιτάφιος- με τον νεκρό Χριστό, τοποθετείται στο Ιερό Κουβούκλιο. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, ψάλλεται ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου και η υμνολογία είναι σχετική με την ταφή του Χριστού. Κατά τη διάρκεια της Ακολουθίας ψάλλονται σε τρεις στάσεις (μέρη) τα Εγκώμια, μικρά τροπάρια πολύ αγαπητά στο λαό, με τα πιο γνωστά να είναι «Η ζωή εν τάφω…», «Άξιον εστί μεγαλύνειν…», «Αι γενεαί πάσαι…» και «Ω γλυκύ μου Έαρ…». Στη συνέχεια γίνεται η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους γύρω από την εκάστοτε εκκλησία, όπου πλήθος πιστών, με αναμμένα κεριά στα χέρια, «συνοδεύουν» τον Ιησού προς την τελευταία του κατοικία. 

Το έθιμο της μακαριάς και η σημασία του

Μετά την περιφορά του Επιταφίου πολύς κόσμος επιλέγει να επισκεφτεί κάποιο εστιατόριο και πιο συγκεκριμένα ουζερί ή γαστροκαφενείο για δείπνο με ψαρόσουπα και θαλασσινά. Πρόκειται για τη λεγόμενη μακαριά, αλλά τι συμβολίζει στην πραγματικότητα; 

Μακαριά ονομάζεται το έθιμο ή καλύτερα η συνήθεια να καταναλώνουμε ψαρόσουπα μετά από την ταφή αγαπημένων μας προσώπων κι έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Μπορεί να προέρχεται από το ελληνικό παρελθόν, ωστόσο δεν υπάρχει, στενή σχέση με την Ορθοδοξία, γι' αυτό δεν ακολουθείται κι από όλους. Μέχρι τον 4ο αι., κατά τα μνημόσυνα, προσέφεραν ψωμί και κρασί με ελιές ή τυρί ή ρύζι και ευχόταν «μακαρία ή μνήμη αυτού». Γι’ αυτό και λέγονταν «μακαριαί». Στις παραπάνω συνήθειες οφείλεται και ο καφές που προσφέρεται μετά από τις κηδείες και τα μνημόσυνα.

Αυτό που ανήκει ξεκάθαρα στην παράδοσή μας και συνδέεται με τη χριστιανική φιλοξενία και το δείπνο της Μεγάλης Παρασκευής είναι η ευχαρίστηση των παρευρισκομένων. Συνήθως επιλέγεται η ψαρόσουπα, διότι είναι πιο εύπεπτη και καταπραϋντική. Συμβολίζει παράλληλα και την προσφορά ενός ζεστού πιάτου στους ανθρώπους που έχουν παρευρεθεί σ' ένα τέτοιο γεγονός ως ένδειξη ευγνωμοσύνης για την απόσταση που διένυσε. Το ίδιο ισχύει και για τον καφέ που αναφέραμε παραπάνω. Τα υπόλοιπα θαλασσινά την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής σχετίζονται με τη νηστεία που διαρκεί μέχρι το βράδυ της Ανάστασης. 

Δείτε εδώ τα hot spots της Θεσσαλονίκης που μπορείτε να γευτείτε τη μακαριά σας!