Το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, ή του καραβιού αλά ελληνικά, τα κάλαντα και η κοπή της βασιλόπιτας είναι μόνο μερικά από τα εορταστικά ήθη κι έθιμα του τόπου μας. Η πολιτιστική μας κληρονομιά είναι πλούσια από παραδόσεις, με αποτέλεσμα να συναντάμε αρκετές παραλλαγές των χριστουγεννιάτικων εορτασμών.

Παρακάτω θα δούμε μερικά από τα λιγότερο, ίσως, δημοφιλή έθιμα της χώρας και την ιστορία που κρύβεται πίσω από αυτά!

Σπάσιμο ροδιού

Ένα από τα πιο διαδεδομένα πρωτοχρονιάτικα έθιμα έχει τις ρίζες του στην Πελοπόννησο, ενώ συνήθιζαν να το εφαρμόζουν και σε διάφορες περιοχές της Μικράς Ασίας. Αρχικά, το σπάσιμο του ροδιού ήταν ένα θρησκευτικό έθιμο, καθώς το φρούτο που θα έσπαγε ο νοικοκύρης το πρώτο πρωινό του χρόνου έπρεπε να είναι λειτουργημένο από την εκκλησία, ωστόσο με την πάροδο των χρόνων κυριάρχησε ο συμβολισμός της καλοτυχίας. Ήδη από την αρχαιότητα το ρόδι συμβόλιζε την ευφορία, την αφθονία και τη δύναμη και, έτσι, το μέλος της οικογένειας που το ρίχνει στην εξώπορτα του σπιτιού συνήθως λέει και μία αντίστοιχη ευχή.

Η αλμυρή βασιλόπιτα της Ηπείρου

Κι όμως, η βασιλόπιτα στην Ήπειρο δεν είναι γλυκιά, αλλά μια πίτα με ζυμωτά φύλλα, κυρίως με τυρί. Από την παραμονή, οι νοικοκυρές ζύμωναν τα φύλλα και τα έψηναν στη γάστρα, για να είναι έτοιμα το πρώτο πρωινό του καινούριου χρόνου, ώστε να ολοκληρώσουν τη βασιλόπιτα και να την απολαύσουν με τις οικογένειές τους.

Χριστόψωμο

Το χριστόψωμο ζυμώνεται σε αρκετές πόλεις και νησιά της χώρας με διάφορες παραλλαγές. Στην Κρήτη, για παράδειγμα, το χριστόψωμο παρασκευάζεται από ακριβά και εκλεκτά υλικά, όπως το ροδόνερο, το μέλι και το γαρίφαλο, και διακοσμείται με καρύδια και διάφορα σχέδια, ενώ στο κέντρο του τοποθετείται ένας σταυρός από ζυμάρι. Αντίστοιχα, στη Μάνη κάθε νοικοκυριό ετοιμάζει το δικό του χριστόψωμο στολίζοντας το με σταυρούς και σχέδια της επιλογής του, ενώ το σχήμα του μπορεί να ποικίλλει, όπως στην περίπτωση της Σπάρτης και της Κεφαλονιάς.

Η κουλούρα της Ζακύνθου

Στη Ζάκυνθο συναντάμε την αντίστοιχη βασιλόπιτα των Χριστουγέννων, τη γνωστή ζακυνθινή κουλούρα. Οι Ζακυνθινοί φτιάχνουν την κουλούρα από αλεύρι αναμειγμένο με αρωματικά βότανα, καρύδια, σταφίδες και κρασί και αφού προσθέσουν ένα νόμισμα, την ψήνουν σε ξύλινη σκάφη και τη στολίζουν με διάφορα σχέδια. Η κουλούρα κοσμεί το εορταστικό δείπνο κάθε ζακυνθινής οικογένειας, όπως ισχύει και με τη βασιλόπιτα, τα μεσάνυχτα ο νοικοκύρης του σπιτιού μοιράζει από ένα κομμάτι σε κάθε μέλος της οικογένειας.

Οι φωτιές της Φλώρινας

Οι φωτιές που ανάβουν οι κάτοικοι κατά μήκος της Φλώρινας κάθε χρόνο τέτοια εποχή συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον χιλιάδων επισκεπτών κάθε χρόνο και αποτελούν ένα από τα πιο δημοφιλή και μακροβιότερα χριστουγεννιάτικα έθιμα της Δυτικής Μακεδονίας. Λόγω της μακράς παρουσίας του, αρκετοί λαογράφοι και ιστορικοί κατατάσσουν το έθιμο ακόμα και στην προχριστιανική Ρωμαϊκή περίοδο, ωστόσο κάποιοι το έχουν συνδέσει με το άναμμα της φωτιάς στη φάτνη όπου γεννήθηκε ο Χριστός. Έτσι, κάθε γειτονιά αναλαμβάνει να ανάψει μία φωτιά η οποία καίει όλη τη νύχτα, με τη μεγαλύτερη να βρίσκεται στην πλατεία Ηρώων δίπλα στον ποταμό Σακουλέβα.

Το πάντρεμα της φωτιάς, Θεσσαλία

Το συγκεκριμένο θεσσαλικό έθιμο λέγεται ότι βοηθούσε τους ανθρώπους να προβλέψουν τα μελλούμενα. Τις γιορτές, λοιπόν, οι νέοι τοποθετούσαν από ένα ξύλο δίπλα στη φωτιά, τα κορίτσια ένα κλωνάρι κέδρου, ενώ τα αγόρια ένα κλαδί αγριοκερασιάς, και το κλαδί που θα καιγόταν πρώτο έδειχνε ποιος θα παντρευτεί πρώτος. Κάποιοι θεωρούν ότι το συγκεκριμένο έθιμο είναι μια παραλλαγή του Χριστόξυλου που πραγματοποιούταν σε αρκετά χωριά της Μακεδονίας.