Prima donna. Αυτή ήταν η λέξη, που ήθελε να ταυτίζεται με το όνομά της. Μέσα της πάντα πρωταγωνιστούσαν και πάλευαν σιωπηλά δύο φύσεις. Η ίδια είχε παραδεχτεί: «Υπάρχουν δύο άνθρωποι μέσα μου. Θα ήθελα να είμαι η Μαρία. Αλλά πρέπει να σταθώ και στο ύψος της Κάλλας». Μια γυναίκα, που αγάπησε πολύ, πόνεσε και μαχόταν για τα μεγάλα ιδανικά της. Η φωνητική τέχνη της και οι ιδιάζουσες υποκριτικές της ικανότητες την ανέδειξε ως την κορυφαία υψίφωνο του 20ού αιώνα. Η Μαρία Κάλλας συνεχίζει μέχρι σήμερα να αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της "La Divina". Καθώς την φετινή χρονιά συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή της, η Εθνική Λυρική Σκηνή προγραμματίζει μια σειρά εκδηλώσεων στο πλαίσιο του επετειακού έτους UNESCO Μαρία Κάλλας 2023 του ΥΠΠΟΑ. Το ειδικό αυτό αφιέρωμα θα διαρκέσει από τον Απρίλιο έως τον Δεκέμβριο του 2023 με την καλλιτεχνική επιμέλεια του Γιώργου Κουμεντάκη.

Ένα πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα

Ένα πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα αναμένεται να συστήσει το κοινό με την ξεχωριστή δημιουργική της προσωπικότητα. Έως το τέλος του 2023 θα παρουσιάσει τη Μήδεια του Κερουμπίνι, μια μεγάλη συμπαραγωγή με τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Καναδά και τη Λυρική Όπερα του Σικάγου, την πολυμορφική εγκατάσταση «UNBOXING CALLAS: Από την Κάλλας στη Μήδεια» στο φουαγέ, το Γκαλά Όπερας «Η Κάλλας στο Ηρώδειο», την έκθεση «UNBOXING CALLAS: Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ» στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, το ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάνα, Μαρία – Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας», το βίντεο-ρεσιτάλ στη GNO TV «H Μαρία Κάλλας στην Ελλάδα, 1937-1945 - Το ρεπερτόριο που ποτέ δεν ακούσαμε…» και το workshop «Visualising the Voice of Maria Callas» με το DmLab του Πολυτεχνείου Κρήτης. Οι εκδηλώσεις υλοποιούνται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Σημαντική προβλέπεται να είναι και η παρουσίαση των σπάνιων αρχειακών υλικών από τις πολύτιμες συλλογές του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Πρόσφατα ο συλλέκτης Δημήτρης Πυρομάλλης δώρισε στο Αρχείο της ΕΛΣ την πλούσια συλλογή του για τη Μαρία Κάλλας, η οποία αποτελείται από χιλιάδες αντικείμενα και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ηχογραφήσεις, σπάνιες εκδόσεις, έγγραφα, φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα κ.ά. Επίσης, η ΕΛΣ απέκτησε πρόσφατα το φωτογραφικό αρχείο του Κλεισθένη, το οποίο περιλαμβάνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τις εμφανίσεις της Κάλλας στην Ελλάδα, καθώς και το αρχείο του αρχιμουσικού Λεωνίδα Ζώρα, ο οποίος είχε διευθύνει την Κάλλας στις πρώτες της παραστάσεις στη Λυρική, αλλά και του δημοσιογράφου και Διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών τη δεκαετία του '50 Αχιλλέα Μαμάκη, ο οποίος προσκάλεσε την Κάλλας να δώσει το ρεσιτάλ του 1957 στο Ηρώδειο. Επιπλέον, για τις ανάγκες του αφιερώματος, το ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ έχει παραχωρήσει στην ΕΛΣ αρχειακό υλικό από το αρχείο Παξινού – Μινωτή.

Η σημαντική συμβολή

Η καλλιτεχνική της διαδρομή της στον χρόνο, η οποία διήρκεσε κάτι περισσότερο από δύο δεκαετίες, επιβεβαιώνει ξανά και ξανά τον καθοριστικό της ρόλο στη δραματική διάσταση των έργων της όπερας. Με τη συγκλονιστική ερμηνεία της κατάφερε να αφήσει μια ανεπανάληπτη καλλιτεχνική κληρονομιά για τις επόμενες γενιές. Η Εθνική Λυρική Σκηνή δεν τιμά απλώς τη σπουδαία Ελληνίδα υψίφωνο που έκανε διάσημη τη χώρα της σε κάθε γωνιά του πλανήτη, αλλά ταυτόχρονα ρίχνει τους προβολείς σε ένα από τα σπουδαιότερα ιδρυτικά μέλη της, καθώς η Μαρία Κάλλας υπέγραψε το πρώτο της συμβόλαιο με τη Λυρική Σκηνή το 1940, μερικούς μήνες μετά την ίδρυσή της το 1939 από τον φωτισμένο Κωστή Μπαστιά, ως τμήμα του Εθνικού (τότε Βασιλικού) Θεάτρου της Ελλάδας. Η Μαρία Κάλλας έγινε γνωστή στην Αθήνα, από το 1940 έως το 1945, με το όνομα Μαρία Καλογεροπούλου. Μετά τα πρώτα μαθήματα που έλαβε στο Εθνικό Ωδείο με τη Μαρία Τριβέλλα και παράλληλα με τις σπουδές της στο Ωδείο Αθηνών με την Ισπανίδα υψίφωνο Ελβίρα ντε Ιντάλγκο, η Καλογεροπούλου ερμήνευσε σημαντικούς ρόλους στη Λυρική Σκηνή αποκτώντας έτσι μια μοναδική σκηνική εμπειρία που τη βοήθησε να επιτύχει πολύ σύντομα τον στόχο της για μια μεγάλη διεθνή σταδιοδρομία.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η διεθνής πλέον ντίβα, η La Callas, επέστρεψε στην Εθνική Λυρική Σκηνή για να πραγματοποιήσει μια ιστορική πρωτιά, όπως την είχε οραματιστεί ο Κωστής Μπαστιάς, ο οποίος είχε βρεθεί ξανά στη διεύθυνση του μοναδικού ελληνικού λυρικού θεάτρου: να εγκαινιάσει τις πρώτες παραστάσεις όπερας που πραγματοποιήθηκαν στη μακραίωνη ιστορία του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου – το 1960 με τη Νόρμα του Μπελλίνι και το 1961 με τη Μήδεια του Κερουμπίνι. Για τις δύο παραγωγές της Επιδαύρου, η Κάλλας, ως μια ανταπόδοση στη βοήθεια που της πρόσφερε η Λυρική Σκηνή στα πρώτα βήματα της καλλιτεχνικής της πορείας, πρόσφερε την αμοιβή της για τη δημιουργία του θεσμού υποτροφιών για νέους λυρικούς καλλιτέχνες, ο οποίος πήρε το όνομά της.

Info: Διάρκεια: από 25 Απριλίου έως τέλος Δεκεμβρίου. Για το αναλυτικό πρόγραμμα των εκδηλώσεων, μπορείτε να επισκεφθείτε την επίσημη σελίδα της ΕΛΣ.