Γιατί χρειαζόμαστε εξέταση DFI σπέρματος, αφού υπάρχει το σπερμοδιάγραμμα;
Το σπερμοδιάγραμμα αποτελεί τη βασική εξέταση για τον προσδιορισμό της γονιμότητας του άνδρα, όμως όσο «καλό» κι αν είναι δεν αποκλείει άλλα κρυμμένα προβλήματα γονιμότητας, τα οποία ανιχνεύονται μόνο με εξειδικευμένες εξετάσεις. Μία από αυτές είναι και η DFI ή απόπτωση ή κατακερματισμός του DNA σπέρματος, που αξιολογεί την ποιότητα του γενετικού υλικού του σπέρματος.
Πώς γίνεται η εξέταση;
Για την εξέταση απαιτείται δείγμα σπέρματος έπειτα από 2-3 ημέρες αποχής. Τα αποτελέσματα εκφράζονται ως DNA Fragmentation Index - % DFI, δηλαδή ποσοστό των σπερματοζωαρίων με κατακερματισμένο DNA. Όταν το ποσοστό είναι πάνω από 20% η γονιμότητα είναι χαμηλή.
Τι είναι ο κατακερματισμός του DNA;
Το DNA των σπερματοζωαρίων αποτελείται από δύο κλώνους, που συγκρατούνται μεταξύ τους με χημικούς δεσμούς, με τη μορφή διπλής έλικας. Το «σπάσιμο» των δεσμών καθιστά την έλικα ασταθή, και όταν τα «σπασίματα» γίνουν πολλά, το σπερματοζωάριο αδυνατεί να τα επισκευάσει και ενεργοποιεί μηχανισμούς που το οδηγούν στην απόπτωση (αυτοκαταστροφή). Ένα από τα στάδια πριν από την τελική καταστροφή του είναι και ο κατακερματισμός του DNA του, δηλαδή το σπάσιμό του σε μικρότερα, μη λειτουργικά κομμάτια.
Γιατί είναι σημαντική η εξέταση αυτή;
Σπερματοζωάρια με κατακερματισμένο DNA δεν θα μπορέσουν να γονιμοποιήσουν το ωάριο, συνεπώς ζευγάρια στα οποία ο άνδρας έχει αυξημένο DFI έχουν μειωμένες πιθανότητες για σύλληψη. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση που ένα τα καταφέρει, το έμβρυο ίσως να μην μπορέσει να εμφυτευθεί ή οι πιθανότητες για αποβολή να είναι μεγάλες. Όσο πιο γρήγορα επιτευχθεί η σωστή διάγνωση, τόσο περισσότερο χρόνο και χρήμα θα γλιτώσει ο ασθενής και θα αποφύγει καταστάσεις που επιφέρουν αγανάκτηση και απόγνωση. Η πληροφορία για την κατάσταση της ακεραιότητας του DNA σπέρματος θα βοηθήσει τον κλινικό ιατρό στη διάγνωση, διαχείριση και αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας.
Πότε θα πρέπει να γίνεται η εξέταση;
Αν και μπορεί να διενεργηθεί σε όλα τα στάδια της διαδικασίας διερεύνησης, συνετό θα ήταν να γίνεται από την αρχή. Καλό θα ήταν να γίνεται πριν ακόμη το ζευγάρι προχωρήσει σε οποιαδήποτε μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, καθώς μελέτες έχουν δείξει ότι το αυξημένο DFI επηρεάζει αρνητικά την πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης. Δυστυχώς, δεν υπάρχει τρόπος να αναγνωριστούν μικροσκοπικά τα σπερματοζωάρια με κατεστραμμένο DNA, οπότε αυτό ισχύει και στην περίπτωση της μικρογονιμοποίησης (ICSI). Τέλος, η σύσταση του ESHRE (European Society of Human Reproduction and Embryology) είναι ότι το DFI πρέπει να αξιολογείται σε ζευγάρια με επαναλαμβανόμενες αποβολές ή αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής.
Ποιες είναι οι κύριες αιτίες του κατακερματισμού;
Η κύρια αιτία είναι το οξειδωτικό στρες που οφείλεται σε: λοιμώξεις, φλεγμονές, χρήση φαρμάκων ή/και ναρκωτικών ουσιών, κακή διατροφή, κάπνισμα, έκθεση σε χημικές-τοξικές ουσίες ή/και ατμοσφαιρική ρύπανση, προχωρημένη ηλικία και ύπαρξη κιρσοκήλης.
Υπάρχει θεραπεία;
Μπορούν να βοηθήσουν η αλλαγή του τρόπου ζωής και της διατροφής και η πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών που μειώνει την παρουσία υψηλών επιπέδων DFI έως και 25%. Η θεραπεία των λοιμώξεων με αντιβιοτικά και η επιδιόρθωση της κιρσοκήλης μειώνει σημαντικά το DFI. Σε περιπτώσεις πολύ αυξημένου DFI, συστήνεται η μέθοδος ICSI με σπερματοζωάρια που λαμβάνονται απευθείας από τους όρχεις, καθώς μελέτες έδειξαν ότι τα σπερματοζωάρια αυτά έχουν χαμηλότερα ποσοστά DFI σε σχέση με αυτά του σπέρματος.
Ευχαριστούμε τη βιολόγο δρα Στεφανία Λυμπέρη, MSc, PhD, για τις πληροφορίες.
Info: Απόφοιτη του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με μεταπτυχιακό από το Imperial College London στη Μοριακή Γενετική του Ανθρώπου, διδακτορικό στην Κυτταρική Βιολογία και μεταδιδακτορικό στο Harvard Medical School και στο Massachusetts General Hospital, στη Βοστόνη των ΗΠΑ. Έχει εργαστεί στην Ελληνική Επιτροπή Βιοηθικής, κατέχει πιστοποίηση για την ανάλυση σπέρματος από το ESHRE/SIGA (European Society of Human Reproduction and Embryology/Special Interest Group in Andrology) και διευθύνει το Πρότυπο Ανδρολογικό Εργαστήριο της Euromedica Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη. Είναι μέλος του European Society of Human Reproduction and Embryology και του European Academy of Andrology.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2021
