«Ταξιδεύοντας» πίσω στο 2015, μία βάρκα με 20 πρόσφυγες από τη Συρία αναχωρεί από τα παράλια της Τουρκίας με σκοπό να αποβιβαστούν στην Ελλάδα. Λίγη ώρα μετά την έναρξη του ταξιδιού η μηχανή της βάρκας σταματά με τα κύματα του Αιγαίου να μαίνονται μέσα στη νύχτα και τη ζωή των ανθρώπων να κρέμεται από μία κλωστή. Τότε, δύο από τους επιβάτες, αθλήτριες κολύμβησης μεγάλων αποστάσεων, βουτούν στο νερό, δένονται στη βάρκα με σχοινιά και κολυμπούν για τρεις ολόκληρες ώρες μέχρι που καταφέρνουν να προσεγγίσουν τη Λέσβο και να σώσουν μαζί με τους εαυτούς τους και τους υπόλοιπους 18 επιβαίνοντες. Έπειτα, οι δύο αδερφές φτάνουν στη Γερμανία και η ιστορία τους μαθαίνεται σε όλες τις γωνιές του κόσμου. 7 χρόνια αργότερα η μία από τις δύο βρίσκεται ενώπιον της δικαιοσύνης με τις κατηγορίες που τη βαραίνουν να είναι μεταξύ άλλων  κατασκοπεία από κοινού και κατ’ εξακολούθηση και παράνομη κατοχή ραδιοσυχνοτήτων από κοινού και κατ’ εξακολούθηση. Πώς γίνεται από τον τίτλο της ηρωίδας να της αποδόθηκε αυτός της εγκληματία; Πόσο αληθινά είναι όλα όσα την κατηγορούν; Ποια είναι η θέση και η στάση της χώρας μας στην μεγαλύτερη υπόθεση ποινικοποίησης της αλληλεγγύης στην Ευρώπη; 

Το χρονικό της υπόθεσης

Το καλοκαίρι του 2015 ένα τεράστιο κύμα προσφύγων ξεκίνησε να καταφθάνει στο Ανατολικό Αιγαίου, μέσα από την προσπάθεια τους να σωθούν από τον πόλεμο της Συρίας και να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον για τη ζωή τους. Μία νύχτα σε μία βάρκα τεσσάρων μέτρων οι αδερφές Γιούσρα και Σάρα Μαρντίνι, τότε 17 και 20 ετών αντίστοιχα, οι οποίες είχαν εγκαταλείψει τη Συρία, είχαν φτάσει στην Κωνσταντινούπολη κι από εκεί στα παράλια απέναντι από τη Λέσβο μ' ένα βανάκι, επιβιβάζονται μαζί με άλλους 18 ανθρώπους και ξεκινούν το ταξίδι που θα τους αλλάξει τη ζωή. Στα μισά, η μηχανή σταμάτησε και η βάρκα άρχισε να παίρνει νερό. Πέταξαν τα πράγματά τους στη θάλασσα για να μειώσουν το βάρος, όμως η κατάσταση γινόταν ολοένα και πιο δύσκολη. Οι Γιούσρα και Σάρα πήραν τότε μια γενναία απόφαση. Πήδηξαν στη θάλασσα και μαζί τους πήδηξαν κι άλλοι δύο άντρες. Έπιασαν τα σχοινιά που βρίσκονταν στα πλαϊνά της βάρκας και ξεκίνησαν να κολυμπούν για 3.5 ώρες μέχρι να φτάσουν στη Λέσβο. Το φως της ανατολής έδειξε πως όλοι είχαν σωθεί, χάρη στη γενναιότητα αυτών των κοριτσιών. 

Επόμενος σταθμός τους ήταν το Βερολίνο, όπου η Σάρα γράφτηκε στο πανεπιστήμιου του Bard ενώ η Γιούρσα συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο με την ομάδα των προσφύγων. Τα επόμενα χρόνια, η μικρή αδελφή Μαρντίνι δημοσίευσε την αυτοβιογραφία της, έγινε η νεότερη πρέσβειρα καλής θέλησης του ΟΗΕ, βραβεύτηκε από τον πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και βρέθηκε στις σελίδες πολλών διεθνών περιοδικών ως σύμβολο επιμονής και επιβίωσης.

Η Σάρα αποφασίζει να επιστρέψει στη Λέσβο και να βοηθήσει τους ανθρώπους που βρίσκονται στη αντίστοιχη θέση που είχε βρεθεί και η ίδια κάποτε. Εντάχθηκε στην οργάνωση ERCI, ένα δίκτυο ΜΚΟ που πλέον έχει διακόψει τη λειτουργία του και και τότε επιχειρούσε να διευκολύνει την άφιξη μεταναστών στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, συμβάλλοντας και στη διάσωσή τους, στην οποία ξεκίνησε να εργάζεται ως ναυαγοσώστρια και μεταφράστρια μέχρι το 2018. 

«Έβλεπα τον εαυτό μου ως ένα άτομο ικανό να προσφέρει, γι’ αυτό αποφάσισα να επιστρέψω στην Ελλάδα», δήλωσε μόλις πριν από μία εβδομάδα στο περιοδικό «Harper’s Bazaar Arabia», στο πρωτοσέλιδο του οποίου βρισκόταν μαζί με τη μικρότερη αδελφή της. «Το πάθος μου είναι να βοηθάω ανθρώπους που έχουν ανάγκη», συμπλήρωσε.

Το Αύγουστο του 2018 αποφάσισε να επιστρέψει πίσω στο Βερολίνο. 

Μία αναπάντεχη σύλληψη και πολλά ερωτηματικά 

Πριν προλάβει να επιβιβαστεί στη αεροπλάνο, στο αεροδρόμιο της Μυτιλήνης, αστυνομικοί με πολιτικά συλλαμβάνουν τη Σάρα, έχοντας συντάξει εις βάρος της ένα βαρύ κατηγορητήριο, σύμφωνα με το οποίο συνολικά 24 άτομα δραστηριοποιούνταν «στην κατ’ επάγγελμα διευκόλυνση της διακίνησης μεγάλου αριθμού υπηκόων τρίτων χωρών προς τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου (Λέσβος και Σάμος) με παράνομες μεθόδους και διαδικασίες». 

Ανάμεσά τους βρίσκονταν και 7 μέλη της ERCI, τα οποία ισχυρίστηκαν πως δεν έκαναν τίποτα περισσότερο από το να υποδέχονται τις βάρκες που κατέφθαναν στην ελληνική ακτή, ώστε να προσφέρουν βοήθεια στους πρόσφυγες, ενημερώνοντας μάλιστα άμεσα το Λιμενικό του νησιού. Τα παραπάνω έχουν επιβεβαιωθεί και από τον λιμενικό που ήταν εκείνη την περίοδο ο σύνδεσμος μεταξύ των ελληνικών Αρχών, της Frontex και των οργανώσεων. Μάλιστα, ο ίδιος του είπες πως όλα τα μέλη ενημέρωναν με μηνύματα σε πραγματικό χρόνο για τις βάρκες είτε μέσω διαφόρων group στα social media είτε μέσω «ανοιχτών» καναλιών στον ασύρματο κι όχι μέσω συχνοτήτων που χρησιμοποιεί ο Στρατός ή η αστυνομία. 

Η Σάρα μαζί με άλλους δύο εθελοντές της οργάνωσης κρίνονται προφυλακιστέοι και παραμένουν στις φυλακές του Κορυδαλλού για 106 ολόκληρες ημέρες. Λίγους μήνες αργότερα η Μαρντίνι καταβάλλει την χρηματική εγγύηση αξίας 5.000 ευρώ, αφήνεται ελεύθερη και επιστρέφει στο Βερολίνο,  ωστόσο με την έξοδό της τέθηκε σε εφαρμογή απόφαση που απαγορεύει την είσοδό της στην Ελλάδα έως το 2025. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πως δεν δεν μπορεί να παραστεί στην ίδια της τη δίκη, γεγονός που αποτελεί «εξόφθαλμη παραβίαση των νόμιμων δικαιωμάτων της ως κατηγορουμένης», σύμφωνα με τους συνηγόρους υπεράσπισής της, οι οποίοι είναι οι Ζαχαρίας Κεσσές, Κλειώ Παπαπαντολέων και Χάρης Πέτσικος. 

Επιστρέφοντας στο σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, η συγκεκριμένη απόφαση παραμένει ανεξιχνίαστη, ενώ οι αρχικές σοβαρότατες ανακοινώσεις της αστυνομίας που έκαναν αναφορά σε κακουργήματα, όπως η εγκληματική οργανωμένη λαθρεμπορία ανθρώπων, δεν έχουν λάβει ακόμα τη μορφή επίσημου κατηγορητηρίου. Αντιθέτως, στη δίκη που ξεκίνησε την Τρίτη στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Μυτιλήνης αφορά μονάχα τις κατηγορίες για πλαστογραφία, παράνομη ακρόαση ραδιοσυχνοτήτων και κατασκοπεία σε βαθμό πλημμελήματος.

Σ' αυτό το σημείο αξίζει να προσθέσουμε πως το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διέψευσε κατηγορηματικά τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας την αθωότητα της, εκδίδοντας ανακοίνωση στην οποία αναφέρει ότι «Η πρόχειρη έρευνα και οι παράλογες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της κατασκοπείας, εναντίον ανθρώπων που ασχολούνται με το έργο της διάσωσης, βρωμάνε πολιτικά υποκινούμενη δίωξη». Η Διεθνής Αμνηστία από την πλευρά της, τις χαρακτήρισε «άδικες και αβάσιμες».

The Swimmers at Netflix

Κατά τη διάρκεια ενός αγώνα κολύμβησης, με τις οικογένειες να επευφημούν τους έφηβους αθλητές σε ένα σκηνικό, στολισμένο με συριακές σημαίες, η οροφή του κτιρίου εκρήγνυται καθώς πέφτουν βόμβες από τον ουρανό. Μια από αυτές προσγειώνεται στην πισίνα, βυθίζεται αργά και απειλεί να εκραγεί καθώς ένας πανικόβλητος κολυμβητής προσπαθεί να βγει από το νερό. Αυτή η κολυμβήτρια είναι η Γιούσρα Μαρντίνι, και οι Κολυμβητές αφηγούνται την αληθινή ιστορία του ταξιδιού της ίδιας και της αδελφής της για να ξεφύγουν από τον πόλεμο τη χώρα τους και να κυνηγήσουν το όνειρο της Γιούρσα να φτάσει στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σε σκηνοθεσία της Sally El Hosaini (My Brother the Devil), το The Swimmers είναι ένα βιογραφικό δράμα που φωτίζει την εμπειρία της προσφυγιάς και δείχνει την αποφασιστικότητα μιας νεαρής αθλήτριας να πετύχει παρά τις αντιξοότητες.