Τήνος
Η Τήνος είναι ένα νησί που «ανασαίνει» μέσα από την Τέχνη. Από την αρχαιότητα έως σήμερα, αποτελεί κοιτίδα δημιουργίας, έμπνευσης και πολιτισμικής συνέχειας. Στην καρδιά του Αιγαίου, αυτός ο τόπος γέννησε, ανέθρεψε και φιλοξένησε αμέτρητους καλλιτέχνες, χαράζοντας ανεξίτηλα το αποτύπωμά του στην ελληνική -και όχι μόνο- εικαστική παράδοση. Η Τέχνη εκεί είναι τρόπος ζωής, στοιχείο ταυτότητας, ένα βαθύ βίωμα που διαπερνά τη φύση, την αρχιτεκτονική και τους ανθρώπους του νησιού. Αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της ταυτότητας είναι το μάρμαρο, υλικό-σύμβολο της Τήνου, που από ψυχρή πέτρα μεταμορφώνεται σε ζωντανή αφήγηση στα χέρια των ντόπιων μαρμαροτεχνιτών. Με ρίζες που χάνονται στα βάθη των αιώνων, συνδυάζει την τεχνική αρτιότητα με την καλλιτεχνική έμπνευση, δημιουργώντας έργα που φέρουν τη σφραγίδα μιας παράδοσης ευλαβικά μεταδιδόμενης από γενιά σε γενιά. Η Ανώτερη Σχολή Καλών Τεχνών Μαρμαροτεχνίας Πανόρμου αναδεικνύει ακριβώς αυτήν την πορεία: την αθέατη αλλά ουσιαστική «ποίηση» του μαρμάρου. Αυτή η σχέση γίνεται ακόμη πιο απτή στο σπίτι και Μουσείο του Γιαννούλη Χαλεπά, του σπουδαιότερου γλύπτη της νεότερης Ελλάδας, που μέσα από τη μοναδική του τέχνη ανέδειξε το μάρμαρο σε φωνή συναισθημάτων, εσωτερικών αγώνων και υπαρξιακής πάλης. Ο τόπος του, το χωριό Πύργος, φιλοξενεί επίσης το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών, έναν χώρο αφιερωμένο σε δημιουργούς του νησιού που συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της νεοελληνικής γλυπτικής. Ακόμη, δύο σπουδαίοι ζωγράφοι από την Τήνο που ξεχωρίζουν στην ιστορία της ελληνικής Τέχνης είναι ο Νικόλαος Λύτρας και ο Γεώργιος Γκύζης.
Περνώντας στο παρόν, η Τέχνη στην Τήνο δεν παραμένει απλώς ζωντανή· ανανεώνεται δυναμικά. Η ομάδα «Κοινωνώ», σε μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία, μετατρέπει το εμβληματικό λατομείο πράσινου μαρμάρου στον Κουμελά σε σκηνή μουσικοθεατρικής έκφρασης, γεφυρώνοντας την ύλη με το συναίσθημα, το παρελθόν με τη σύγχρονη δημιουργία. Παράλληλα, ο χώρος Arch Studio Art Space προσφέρει βήμα σε σύγχρονους καλλιτέχνες, εναρμονίζοντας τις εικαστικές αναζητήσεις με το φυσικό τοπίο της Τήνου. Ξεχωριστή θέση στο πολιτιστικό τοπίο της Τήνου κατέχει το Μουσείο Κώστα Τσόκλη, που στεγάζεται σ’ ένα ανακαινισμένο δημοτικό σχολείο στο χωριό Κάμπος. Αφιερωμένο σ’ έναν από τους πλέον εμβληματικούς Έλληνες καλλιτέχνες της σύγχρονης εποχής, το μουσείο στήνει έναν ζωντανό διάλογο ανάμεσα στο έργο του Τσόκλη και στο τοπίο του νησιού. Το πολιτιστικό αποτύπωμα της Τήνου συμπληρώνεται από άλλους σημαντικούς μουσειακούς θεσμούς, όπως το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού στη Χώρα, το Μουσείο Κεραμικής και η Πινακοθήκη με έργα μεγάλων Ελλήνων και Ευρωπαίων καλλιτεχνών. Η Τήνος, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένας τόπος δημιουργίας, που μεταγγίζει στους επισκέπτες της τη βαθιά αίσθηση ότι η ομορφιά, όταν είναι αληθινή, δεν ξεθωριάζει ποτέ.
The Summer Agenda
• Η νέα δημιουργία του Κώστα Τσόκλη «Ίχνη Τοπίου» που παρουσιάζεται τώρα στο μουσείο του αντικατοπτρίζει τη σύνδεση του καλλιτέχνη με το τοπίο.
• Η πρωτοβουλία “ARTdovecotes” προάγει τη σύγχρονη Τέχνη, φιλοξενώ- ντας εκθέσεις κι εκδηλώσεις κάθε καλοκαίρι.
• Το «Κοινωνώ Gathering» συνδέει την Τέχνη με την τοπι- κή κοινότητα μέσω εκθέσεων και δράσεων που ενεργο- ποιούν το φυσικό τοπίο του νησιού.
Σαντορίνη
Η Σαντορίνη, νησί με βαθιές ρίζες στον πολιτισμό του Αιγαίου, φέρει μια μακρόχρονη παράδοση στην Τέχνη ‒ από τις μινωικές τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου έως τις σύγχρονες εικαστικές δημιουργίες που φωτίζουν τους λευκούς της οικισμούς. Η Τέχνη υπήρξε ανέκαθεν τρόπος έκφρασης, μνήμης και σύνδεσης με τη γη και το φως του νησιού. Σήμερα, το εικαστικό τοπίο της Θήρας εξελίσσεται δυναμικά, μέσα από χώρους που τιμούν το παρελθόν και αναδεικνύουν το παρόν με τρόπο αυθεντικό και εμπνευσμένο. Σε έναν σπάνιο συνδυασμό Τέχνης και οινοποιίας, το Art Space Winery στις ηφαιστειακές σπηλιές του Εξωγωνιά αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα πολιτιστικής αναγέννησης. Εκεί, η βαθιά οινική ιστορία του νησιού αναμειγνύεται με εκθέσεις σύγχρονης Τέχνης, προσφέροντας μια εμπειρία που αγκαλιάζει όλες τις αισθήσεις. Ανάμεσα στα στενά των Φηρών και τις πιο απόκεντρες γειτονιές, οι galleries του νησιού ξεδιπλώνουν την ιστορία του καλλιτεχνικού του παρόντος. Η Galanopoulos Art Gallery συστήνει στο κοινό ένα πολυδιάστατο φάσμα σύγχρονης εικαστικής παραγωγής, με έργα που ακτινοβολούν κάτω από το αιγαιοπελαγίτικο φως. Με ίδιο παλμό, η AK Gallery ενώνει τη μοντέρνα έκφραση με την αυθεντική ατμόσφαιρα του τόπου, μέσα από μία επιμέλεια που ισορροπεί τη λεπτότητα με την καινοτομία. Η TK Place Art Gallery, από την άλλη, λειτουργεί ως εργαστήρι ιδεών: ένα σημείο όπου οι τολμηρές προτάσεις και οι πρωτοποριακές εκθέσεις μεταμορφώνουν τον χώρο σε πλατφόρμα σύγχρονου πολιτισμού.
Στην καρδιά του νησιού, η MATI Mesaria Art Gallery προσφέρει ένα καταφύγιο εσωτερικής παρατήρησης και εικαστικής συγκίνησης. Αντίστοιχα, η S.M.A.G Spira Marble Art Gallery «υμνεί» το μάρμαρο ως ευγενές υλικό έκφρασης ‒ από την αρχαιότητα μέχρι τις πλέον μοντέρνες καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Ακόμη, το Santorini Arts Factory, στεγασμένο στο αναπαλαιωμένο εργοστάσιο τομάτας «Δ. Νομικός», αποτελεί σήμερα έναν δυναμικό κόμβο πολιτιστικής δημιουργίας. Μέσα στους αυθεντικούς βιομηχανικούς χώρους και τους πέτρινους θόλους, το παρελθόν ζωντανεύει και συνομιλεί με το παρόν. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στην Μπιενάλε Σύγχρονης Κεραμικής που πραγματοποιήθηκε το 2024, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτιστική πορεία του νησιού. Καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο τίμησαν την ιστορική σχέση του νησιού με τον πηλό, δημιουργώντας έργα που αντηχούν τη μνήμη της μινωικής κληρονομιάς. Η Σαντορίνη, με τον αιώνιο δεσμό της με το φως, τη γη και τη μνήμη, συνεχίζει να εμπνέει και να αναγεννιέται μέσα από την Τέχνη. Οι χώροι που τη φιλοξενούν σήμερα μεταφέρουν την πολιτιστική της ταυτότητα στο μέλλον, διατηρώντας άσβεστη τη δημιουργική της φλόγα.
The Summer Agenda
• Στο οινοποιείο Vassaltis, ο Robert McCabe αναδεικνύει μέσα από την έκθεση «Lively Matter:Μία φωτογραφική τεκμηρίωση της Σαντορίνης μεταξύ 1954 και 1964» την αυθεντικότητα του νησιού μέσα από τον φακό του, σε μια έκθεση που συνδυάζει φωτογραφία και τοπική ατμόσφαιρα.
• Προτείνεται μία επίσκεψη στο Alisachni, έναν ξε- χωριστό χώρο όπου η Τέχνη και οι γαστρονομικές απολαύσεις συναντιούνται εντός μιας ιστορικής οικίας οκτώ γενεών, προσφέροντας μια μοναδική, αισθητηριακή εμπειρία.
• Η έκθεση της Αρτέμιδος Χατζηγιαννάκη στο Santorini Arts Factory (20 Αυγούστου - 30 Οκτω- βρίου) περιλαμβάνει 15 υδατογραφίες που αποτυ- πώνουν με ευαισθησία τη ζωή και τις παραδόσεις του νησιού.
Ύδρα
Στέκει απέναντι από την ακτογραμμή της Πελοποννήσου, σαν πίνακας λουσμένος στο φως του Σαρωνικού. Η Ύδρα είναι ένας τόπος που έχει αγκαλιάσει την Τέχνη τόσο σφιχτά, ώστε η καλλιτεχνική της ταυτότητα να είναι πλέον ανεξίτηλα χαραγμένη στον εθνικό πολιτισμικό χάρτη. Στην Επανάσταση του ’21, υπήρξε ναυτική υπερδύναμη, με στόλο που συναγωνιζόταν τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις. Ήταν το νησί του Μιαούλη και του Τομπάζη, της γενναιοδωρίας και της θυσίας. Όμως, καθώς οι αιώνες κύλησαν και η Ιστορία καταλάγιασε, βρήκε μια νέα αποστολή: να γίνει το καταφύγιο των οραματιστών. Από τη δεκαετία του ’50, καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο άρχισαν να ανακαλύπτουν την Ύδρα. Ο Leonard Cohen, ο Καναδός ποιητής και τραγουδοποιός, βρήκε εκεί το λιμάνι του ‒ και το σπίτι του. «Ήταν ένας τόπος που μπορούσε να σε κάνει να ακούς τον εαυτό σου», έλεγε ο ίδιος. Χρόνια αργότερα, αυτός ο τόπος έκλεψε και την καρδιά του καλλιτέχνη Brice Marden, που διατηρεί εκεί το δικό του σπίτι με θέα το απέραντο γαλάζιο. Χωρίς αυτοκίνητα, με τα γαϊδουράκια να αποτελούν ακόμα το βασικό μεταφορικό μέσο, στην Ύδρα ο χρόνος μοιάζει να σταματά. Ίσως γι’ αυτό εμπνέει τόσο έντονα τους δημιουργούς ‒ μια επιρροή που άσκησε έντονα στον θρυλικό ζωγράφο Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, ο οποίος περνούσε τα καλοκαίρια του για δεκαετίες στο νησί, αντλώντας έμπνευση από το έντονο φως, την αρχιτεκτονική και την ιδιαίτερη γεωμετρία του υδραίικου τοπίου. Ομοίως, ο μεγάλος ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης, ο οποίος γεννήθηκε κι έζησε εκεί, απεικόνισε την Ύδρα με πάθος και συνέπεια στις δημιουργίες του. Μετά τον θάνατό του, η κατοικία και το ατελιέ του διατηρούνται ως χώροι μνήμης και τιμής προς το έργο του.
Σήμερα, είναι το αδιαμφισβήτητο επίκεντρο της σύγχρονης Τέχνης στην Ελλάδα. Η Σχολή Καλών Τεχνών λειτουργεί στο ιστορικό αρχοντικό Τομπάζη, φέρνοντας κάθε χρόνο μια νέα γενιά φοιτητών σ’ έναν ανοιχτό διάλογο με το φως και την πέτρα. Έχοντας δημιουργήσει χώρους όπου παρουσιάζονται πρωτοποριακά artworks από παγκοσμίου κύρους καλλιτέχνες και με κεντρικό του κτίριο το παλιό Λύκειο της Ύδρας, το Hydra School Projects βάζει το δικό του λιθαράκι στο γεμάτο Τέχνη σύμπαν του νησιού. Το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, με την εμβληματική παρουσία του συλλέκτη Δάκη Ιωάννου, φιλοξενεί εκθέσεις διεθνούς εμβέλειας στο Παλιό Σφαγείο. Εκεί, δεσπόζει και ο ήλιος του Jeff Koons από την έκθεσή του “Apollo” ‒ σαν να δείχνει τον δρόμο στους επισκέπτες του νησιού. Αποτελώντας ένα σπουδαίο ιστορικό αρχοντικό, το Old Carpet Factory χτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από Βενετούς αρχιτέκτονες για την οικογένεια του διακεκριμένου ναυάρχου και ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης Αναστάσιου Τσαμαδού. Το όνομα του αρχοντικού συνδέεται άρρηκτα με την Ιστορία της Ελλάδας και την πολιτιστική κληρονομιά της Ύδρας, καθώς πριν από περίπου εκατό χρόνια λειτουργούσε εκεί εργοστάσιο παραγωγής χαλιών, ενώ το 2016 ο παραγωγός Stephan Colloredo- Mansfeld το μετέτρεψε σ’ ένα υπερσύγχρονο στούντιο ηχογράφησης, που, παράλληλα, λειτουργεί ως χώρος φιλοξενίας καλλιτεχνών. Πέρυσι, η Wilhelmina Gallery έχει ανοίξει τις πόρτες της στο κοινό, φιλοξενώντας εκθέσεις κι εξερευνώντας θέματα από τη μυθολογία έως τη σύγχρονη φιλοσοφία.
The Summer Agenda
• Η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία Ελλάδος παρουσιάζει έως τον Οκτώβριο την έκθεση «Διαφημίζοντας την Ελλάδα. Οι απαρχές του ελληνικού τουρισμού» στην Ιστορική Οικία Λαζάρου Κουντου- ριώτη, παράρτημα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου στην Ύδρα.
• Το νησί υποδέχεται την έκθεση ζωγραφικής «Μνήμες» του Σωτήρη Σόρογκα (5-30 Ιουλίου) και τον Αύγουστο τα «Τάματα» από τη Συλλογή της Λόλας Νταϊφά (2 Αυγούστου - 3 Σεπτεμβρίου)
Σύρος
Δε θα μπορούσε να κλείσει αυτό το «ταξίδι» χωρίς να γίνει αναφορά στην πρωτεύουσα
των Κυκλάδων, τη Σύρο. Μέσα στα χρόνια, αποδεικνύει περίτρανα το πώς η Τέχνη και ο Πολιτισμός μπορούν να ριζώσουν βαθιά σ’ έναν τόπο. Από τον 19ο αιώνα, όταν η Ερμούπολη αναδείχθηκε σε οικονομικό και πνευματικό κέντρο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, η Τέχνη έγινε κομμάτι του γοητευτικού αυτού νησιού: το Δημοτικό Θέατρο Απόλλων, μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου, φιλοξενούσε όπερες και θεατρικά έργα σε μια εποχή που η υπόλοιπη Ελλάδα μετρούσε ακόμα πληγές. Και το πολιτιστικό αποτύπωμα του νησιού συνεχίζει να εξελίσσεται. Η Πινακοθήκη Κυκλάδων, σε ένα ιστορικό κτίριο στην Ερμούπολη, ισορροπεί ανάμεσα στο παρελθόν και τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία, φιλοξενώντας εκθέσεις σπουδαίων δημιουργών. Η Hermoupolis Heritage στοχεύει να διασώζει και να αποκαθιστά την υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά του νησιού, δημιουργώντας βιωματικές εμπειρίες που εστιάζουν στους τομείς της αρχιτεκτονικής, του πολιτισμού, της βιομηχανίας και του περιβάλλοντος.
Επανασυστήνοντας την αρχαία κυκλαδική αισθητική στο ευρύ κοινό μέσα από πιστά ανακατασκευασμένα έργα, το Μουσείο Αντιγράφων Κυκλαδικής Τέχνης φιλοξενεί αντίγραφα του Μουσείου Γουλανδρή στην Αθήνα και διοργανώνει διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα ζωγραφικής, παιχνιδιού και δημιουργίας καθώς και ξεναγήσεις για μικρούς
και μεγάλους, με σκοπό να τους ταξιδέψει στην Ιστορία μέσα από τα ευρήματα του Κυκλαδικού Πολιτισμού της 3ης χιλιετίας π.Χ. Από τις μεσαιωνικές εικόνες της Άνω Σύρου μέχρι τα ψηφιακά έργα νέων καλλιτεχνών, το νησί συνεχίζει να εμπνέει, να μορφώνει και να εξελίσσεται.
The Summer Agenda
• Στην Πινακοθήκη Κυκλάδων, η έκθεση «Η Ραψωδία της Ελληνικής Ναυτοσύνης» (διαρκεί έως τις 27 Ιουλίου) καταγρά- φει την απαρχή και τη διαδρομή 57 σημαντικών οικογενειών της ελληνικής ναυτιλίας μέσα σε σχεδόν έναν αιώνα.
• Το Διεθνές Φεστιβάλ Αιγαίου στο Θέατρο Απόλλων (17-27 Ιουλίου) γιορτάζει φέτος 20 χρόνια μ’ ένα αφιέρωμα στον ιδρυτή του, Peter Tiboris, που έφυγε πέρυσι από τη ζωή.
Κεντρική Φωτογραφία: To Hydra School Projects
O ήλιος του Jeff Koons από την έκθεσή του “Apollo”, στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΙΟΥΛΙΟΥ 2025
