fbpixel

Search icon
Search
Τα αριστουργηματικά χρυσά κοσμήματα των ελληνιστικών χρόνων παρουσιάζονται στο Μουσείο Μπενάκη
ARTS & CULTURE

Τα αριστουργηματικά χρυσά κοσμήματα των ελληνιστικών χρόνων παρουσιάζονται στο Μουσείο Μπενάκη

Ξεκινάει σήμερα η έκθεση «Τέχνη σε χρυσό. Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους»


Εγκαινιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού η έκθεση «Τέχνη σε χρυσό. Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους». Η έκθεση αποτελεί μέρος της Πράξης «Οι Συλλογές του Μουσείου Μπενάκη και η Σύγχρονη Δημιουργία», που έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα «ΑΤΤΙΚΗ» του ΕΣΠΑ 2021-2027 και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα διαρκέσει από τις 13 Νοεμβρίου 2024 έως τις 27 Απριλίου 2025.

Ο στόχος της έκθεσης

abkffgq5.jpeg
Χρυσό στεφάνι ανθισμένης μυρτιάς. Από τάφο στο νεκροταφείο της Πύδνας, Πιερία. 350-325 π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης


Εκτός από τα αντικείμενα των συλλογών του Μουσείου Μπενάκη, η έκθεση περιλαμβάνει έργα από 30 μουσεία και Εφορείες Αρχαιοτήτων της Ελλάδας και από πέντε μουσεία του εξωτερικού. Ο στόχος της έκθεσης είναι διττός: η παρουσίαση του ελληνιστικού κοσμήματος ως πολύσημου αντικειμένου και η διερεύνηση των τεχνικών κατασκευής του, ένα ζήτημα που σπάνια προβάλλεται σε εκθεσιακό πλαίσιο. Η μελέτη των τεχνικών πραγματοποιήθηκε από την ομάδα του Εργαστηρίου Μετάλλου του τμήματος Συντήρησης του Μουσείου Μπενάκη.

3qetenu4.jpeg
Χρυσή πολυτελής ζώνη με περίτεχνο διάκοσμο. Από τον θησαυρό Θεσσαλίας/Καρπενησίου. 2ος αι. π.Χ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο


Η έκθεση επικεντρώνεται στην κοσμηματοτεχνία της ελληνιστικής περιόδου, που συμβατικά ξεκινά το 323 π.Χ., τη χρονιά του θανάτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και διαρκεί έως το 30 π.Χ., όταν η Ρώμη προσάρτησε την Αίγυπτο. Στην ελληνιστική οικουμένη, που εκτεινόταν από την Αδριατική μέχρι το Αφγανιστάν και από την Αιθιοπία μέχρι τη σημερινή Ουκρανία, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο δίκτυο βασιλείων και πόλεων. Μέσα στα όριά της ταξίδευαν συνεχώς ετερογενείς και πολύγλωσσοι πληθυσμοί, ανάμεσά τους και τεχνίτες, ανταλλάσσοντας γνώσεις και πληροφορίες.

311757-1.jpg
Χρυσό κόσμημα κόμμωσης, το κεντρικό μετάλλιο του οποίου κοσμείται με την προτομή της θεάς Αθηνάς. Από τον θησαυρό Θεσσαλίας/Καρπενησίου. Τέλη 3ου-αρχές 2ου αι. π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.


Aυτή ακριβώς η ανταλλαγή οδήγησε στην πρωτοφανή αύξηση των τεχνολογικών γνώσεων και σε μια ώσμωση πολιτισμική, καθοριστικό στοιχείο για την ανάπτυξη και την εδραίωση μιας κοινής καλλιτεχνικής έκφρασης, ορατή και στην κοσμηματοτεχνία της περιόδου.

Ο χρυσός στο επίκεντρο

djvn1zue.jpeg
Δαχτυλίδι από κράμα χρυσού, με παράσταση γυμνού νέου που ετοιμάζεται να πετάξει πεζόβολο, δίχτυ ψαρέματος – Από τάφο στη δυτική νεκρόπολη της αρχαίας Ρόδου. 350-325 π.Χ. ΕΦΑ Δωδεκανήσου/Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου


Στα κοσμήματα των ελληνιστικών χρόνων αποτυπώνεται η πρωτόγνωρη ποσότητα χρυσού που ο Μέγας Αλέξανδρος οικειοποιήθηκε από τα θησαυροφυλάκια των Περσών βασιλέων. Η επιδεικτική έξαρση της πολυτέλειας, αισθητή στην «μπαρόκ» αισθητική τους, οι σύνθετες τεχνικές, η σχεδόν σκηνοθετημένη υπερβολή και η αυξημένη χρήση πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων αντανακλούν την ιδεολογία της μοναρχίας.

311770.jpg
Τϊνα Δασκαλαντωνάκη


Τα χρυσά κοσμήματα, που κυρίως αφορούν στο γυναικείο φύλο, προσεγγίζονται ως μέσο προβολής κοινωνικής θέσης και πλούτου, ως συνοδευτικά στα κρίσιμα στάδια του βιοτικού κύκλου (ενηλικίωση, γάμος, θάνατος), ως αντικείμενα με φυλακτικές/αποτροπαϊκές ιδιότητες, ως αναθήματα σε θεότητες, ως επένδυση οικονομικού κεφαλαίου, ως μέσο στολισμού του ενδύματος και, κυρίως, του σώματος με σκοπό την ανάδειξη της ομορφιάς.

e6adftoc.jpeg
Χρυσό σκουλαρίκι με κρεμαστό εξάρτημα σε μορφή κύκνου από γυαλί. Από τάφο στον Τάραντα.Τέλη 2ου - αρχές 1ου αι. π.Χ. Τάραντας, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.


Εκτός από τα κοσμήματα, που αποτελούν τον κεντρικό κορμό της έκθεσης, πήλινα ειδώλια και αγγεία εικονογραφούν τον τρόπο εφαρμογής τους στο ανθρώπινο σώμα. Η έκθεση είναι διαρθρωμένη σε θεματικές ενότητες, μία από τις οποίες είναι αφιερωμένη στην τεχνολογία της ελληνιστικής χρυσοχοΐας με την παρουσίαση εργαλείων ενός κοσμηματοποιού του 2ου αι. π.Χ. Στον ίδιο χώρο προβάλλεται βίντεο που καταγράφει το αποτέλεσμα μιας πειραματικής διαδικασίας περίπου τριών χρόνων, η οποία στόχο είχε την ανακατασκευή τμήματος ενός βαρύτιμου χρυσού ελληνιστικού διαδήματος από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη. 

311761.jpg


Η ανακατασκευή πραγματοποιήθηκε από τον Άκη Γκούμα, κοσμηματοποιό και μελετητή των τεχνικών της αρχαίας ελληνικής κοσμηματοτεχνίας. To βίντεο υλοποιήθηκε χάρη στην ευγενική συμβολή του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, του Σωματείου «Φίλοι του Μουσείου Μπενάκη», της εταιρείας Σεφεριάδης Πολύτιμα Μέταλλα, της εταιρείας Softone, της εταιρείας παραγωγής AbFab Productions και του Πωλητηρίου του Μουσείου Μπενάκη.

Για την εξοικείωση του κοινού με τις βασικές τεχνικές κατασκευής των ελληνιστικών κοσμημάτων προβάλλονται πέντε βίντεο-animation, τα οποία με εύληπτο τρόπο παρουσιάζουν τη διαδικασία διαμόρφωσης πέντε επιλεγμένων κοσμημάτων του Μουσείου Μπενάκη. 

179neo.webp
Χρυσό περιδέραιο από πλεκτή ταινία και κρεμαστά εξαρτήματα. Από τον θησαυρό Θεσσαλίας/Καρπενησίου. Τέλη 3ου-αρχές 2ου αι. π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη


Επιπλέον, σε προθήκη χωρίς προστατευτικό τζάμι, οι επισκέπτες, τόσο οι βλέποντες όσο και τα άτομα με απώλεια όρασης, έχουν τη δυνατότητα να αγγίξουν διαφόρων τύπων σύρματα και μήτρες για την αναπαραγωγή διακοσμητικών θεμάτων. Μέσω της αφής θα κατανοήσουν τη διαδικασία του πώς ένα επίπεδο έλασμα καταλήγει σε μια ολόγλυφη ανθρώπινη μορφή (είναι η τεχνική της έκκρουστης πίεσης). Οι κατασκευές στην προθήκη αυτή οφείλονται επίσης στον Άκη Γκούμα.

311759.jpg


Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει μεγάλο μέρος από τον λεγόμενο «Θησαυρό της Θεσσαλίας/του Καρπενησίου», που είναι μοιρασμένος ανάμεσα στο Μουσείο Μπενάκη και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Πρόκειται για εξαιρετικής τέχνης γυναικεία κοσμήματα, περίτεχνες δημιουργίες που έχουν αποδοθεί σε σημαντικό μακεδονικό εργαστήριο του 3ου-2ου αι. π.Χ. και ανήκαν μάλλον σε μέλη της μακεδονικής Αυλής.

164.webp
Χρυσά σκουλαρίκια με ανθέμιο, στο οποίο προσαρτάται Έρωτας. Τέλη 4ου αι. π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη.


Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενότητα της σύγχρονης δημιουργίας, στην οποία οκτώ καλλιτέχνες και δημιουργοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό εκθέτουν τα δικά τους έργα. Οι Peter Bauhuis, Άκης Γκούμας, Patrick Davison, Pura Ferreiro, Αναστασία Κανδαράκη, Lucia Massei, Δημήτρης Νικολαΐδης και Δέσποινα Πανταζοπούλου φιλοτέχνησαν τις δημιουργίες τους εμπνεόμενοι από ελληνιστικά κοσμήματα του Μουσείου Μπενάκη.

311758-r0buf.jpg

Ανακαλύψτε στην gallery περισσότερες φωτογραφίες από τα εκθέματα, καθώς και από τα εγκαίνια!

Info: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10:00 – 18:00, Πέμπτη: 10:00 – 00:00, Κυριακή: 10:00 – 16:00, Τρίτη: κλειστά.

Φωτογραφίες: Panoulis & Μουσείο Μπενάκη