Έτοιμοι να ζήσουμε την εμπειρία της Θεσσαλονίκης από την αρχή, ανακαλύψαμε την τάση των tours που ως ιδέα εξαπλώνεται σε κάθε γωνιά της με κάθε πρωτότυπο τρόπο. Ο αναγνωρισμένος tour guider και δημοσιογράφος της UNESCO Κωνσταντίνος Σφήκας γράφει για την πόλη που τον ενέπνευσε να σχεδιάσει μια σειρά θαυμάσιων περιπάτων, ενώ τρεις αεικίνητες Θεσσαλονικιές μάς περιγράφουν πώς εμπνεύστηκαν τις ιδιαίτερες θεματικές εμπειρίες που χαρίζουν σε τουρίστες και μη.
Η μεσαίου μεγέθους για τα ευρωπαϊκά δεδομένα πόλη μας είναι, με την πρώτη ματιά, μια... όχι και τόσο γοητευτική πόλη. Μου το επισημαίνουν επισκέπτες κατά την άφιξή τους και φυσικά δεν τους αμφισβητώ καθόλου. Όμως, εκείνη τη στιγμή έχω ήδη βάλει ένα στοίχημα: στο τέλος της τετράωρης ξενάγησής μας να έχουν αναιρέσει την άποψή τους. Και ευτυχώς, πάντα, το καταφέρνω και στο τέλος ακούω τη φράση: «Είμαι ενθουσιασμένος με τη Θεσσαλονίκη, θα προτείνω στους γνωστούς μου να την επισκεφθούν οπωσδήποτε!» Μακριά από τις γκρίζες πολυκατοικίες, το λιγοστό πράσινο και τις μουτζούρες που καλύπτουν τους τοίχους των ισογείων, η Θεσσαλονίκη έχει να παρουσιάσει μνημεία παγκόσμιας ακτινοβολίας τα οποία διατρέχουν τους 23 αιώνες αδιάλειπτης Ιστορίας της, καθιστώντας την ένα ανοιχτό, διαχρονικό μουσείο. Κάθε φορά, περπατώντας στους δρόμους με τους επισκέπτες, νιώθω πως πλησιάζω το «κορμί» της. Συχνά εκπλήσσομαι, ακόμη κι αν ξέρω τι θα δω στη στροφή του δρόμου!
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, ο σχεδιασμός μιας ξενάγησης απαιτεί αναγνώριση των αναγκών των επισκεπτών, βαθιά γνώση του κάθε προορισμού, μεράκι για τη φιλοξενία των ανθρώπων που στέκονται μπροστά σου, όσο μικροί ή μεγάλοι είναι. Με την έναρξη της δημαρχίας Μπουτάρη, οι περιπατητικές ξεναγήσεις μας έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των Θεσσαλονικέων. Εδώ, τα ρωμαϊκά μνημεία, όπως η Ροτόντα -το πιο σημαντικό ρωμαϊκό μνημείο της Ελλάδας-, η θριαμβική αψίδα -η Καμάρα-, το Γαλεριανό Ανάκτορο, η Ρωμαϊκή Αγορά και το μουσείο της, διαγράφουν μια άρτια ρωμαϊκή διαδρομή, μια εξαιρετική αρχή γνωριμίας με την πόλη. Δε νοείται βέβαια, γνωριμία με την Ιστορία της πόλης χωρίς επίσκεψη στα δύο μουσεία της, το Αρχαιολογικό και του Βυζαντινού Πολιτισμού. Αποτελούν δύο κιβωτούς γνώσης και πολιτισμού για τις εποχές που αντιπροσωπεύουν.
Η Θεσσαλονίκη είναι κυρίως γνωστή για τον βυζαντινό χαρακτήρα της. Εξάλλου, με αριθμό εγγραφής 456 βρίσκεται στον κατάλογο της UNESCO χάρη στην ύπαρξη των τεσσάρων χιλιομέτρων βυζαντινών τειχών της και των βυζαντινών μνημείων της. Ενδεικτικά, οι εκκλησίες Αγία Σοφία -με εξαιρετικά ψηφιδωτά-, Αχειροποίητος και Άγιος Δημήτριος -δύο δρομικές βασιλικές με πλούσιο γλυπτό και ψηφιδωτό διάκοσμο-, η Παναγία Χαλκέων, οι Δώδεκα Απόστολοι -ένα «διαμάντι» σε αντίστιξη με τη Ροτόντα-, η Αγία Αικατερίνη, ο Άγιος Παντελεήμονας, το «Σωτηράκι» (Μεταμόρφωση του Σωτήρος), οι Ταξιάρχες, η Μονή Βλατάδων, το μοναδικό βυζαντινό λουτρό του 13ου αιώνα στο Κουλέ Καφέ, εμπνέουν για πολλαπλές ξεναγήσεις με ποικιλία θεμάτων. Η Άνω Πόλη κρύβει αρχιτεκτονικούς θησαυρούς που χρονολογούνται στην οθωμανική εποχή, ενώ το Επταπύργιο είναι το καλύτερα διατηρημένο βυζαντινό κάστρο της χώρας.
Η ξενάγηση της «οθωμανικής Θεσσαλονίκης» καλύπτει το χρονικό διάστημα μεταξύ του 1430 έως το 1923. Στιγμές και γεγονότα ζωντανεύουν μέσα από αφηγήσεις που σχετίζονται με ορισμένα αντιπροσωπευτικά μνημεία, όπως το Χαμζά Μπέη Τζαμί και το Μπεζεστένι, δίπλα στον σταθμό μετρό της Βενιζέλου, το εκπληκτικό Μπέη Χαμάμ και το Αλατζά Ιμαρέτ.
Ταυτόχρονα, η εβραϊκή Ιστορία, που συνεχίζεται αδιάλειπτα μέχρι σήμερα, φωτίζεται μέσα από τον εναπομείναντα κτιριακό πλούτο όπως οι συναγωγές, οι τράπεζες Αλλατίνη και Μοδιάνο, οι Βίλλες των Εξοχών, όπως η Κάζα Μπιάνκα, μέσα από το μνημείο Ολοκαυτώματος και το μνημείο στο ΑΠΘ. Ο περίπατος στην «Εβραϊκή Θεσσαλονίκη» έχει αναδειχθεί σ’ έναν από τους πιο επιθυμητούς. Μια ιδιαίτερη ξενάγηση που αγαπήθηκε επίσης, εδώ και χρόνια, είναι το food tour. Οι επισκέπτες της Θεσσαλονίκης, που με τη σφραγίδα της UNESCO έχει χαρακτηριστεί πρωτεύουσα γευσιγνωσίας, έχουν τη δυνατότητα να συνδυάσουν τη γνώση της πολιτιστικής κληρονομιάς μ’ έναν ελληνικό καφέ, με τη δοκιμή λαδιού και ελιάς, με τη μυρωδιά από τα βότανα και τα μπαχαρικά, το τσίπουρο και το ούζο (μοναδικό το τσίπουρο με σαφράν!), με τη δοκιμή της μπουγάτσας και του κουλουριού... Μετά το πέρας της ξενάγησης, συνεχίζουν στα ταβερνάκια ή τα εξαιρετικά εστιατόρια που έχουν ανοίξει σε όλο το εύρος της πόλης.
Η απόλαυση του να δημιουργείς ένα νέο «ξεναγικό προϊόν» δεν έχει όρια. Ξεναγήσεις όπως η «Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου», η «Θεσσαλονίκη της Κατοχής», τα «Βόρεια και τα Δυτικά τείχη», «η Ακρόπολη και τα Ανατολικά τείχη», «Θεσσαλονίκη πόλη UNESCO», «ο Άξονας της Εγνατίας», ο «Άξονας της Αριστοτέλους», το «Θαλάσσιο Μέτωπο», ξενάγηση με τα καραβάκια στον Θερμαϊκό κόλπο, τα «Γλυπτά της Θεσσαλονίκης», οι «Αλώσεις της Θεσσαλονίκης» είναι ορισμένες από τις ανεξάντλητες ιδέες των διπλωματούχων ξεναγών που έφτασαν αισίως να παρουσιάσουν 34 θεματικές.
Οι περιπατητικές μας ξεναγήσεις βρήκαν πολλούς μιμητές και θα μπορούσαμε να πούμε πως η Θεσσαλονίκη βιώνει μια «ξεναγική άνοιξη». Ξεναγοί παλιοί και νέοι έρχονται με φρέσκιες ιδέες και προτάσεις και είναι πολύ όμορφο να βλέπεις γκρουπ επισκεπτών σε κάθε μνημείο, σε κάθε μουσείο, στον δρόμο. Και μιας και αναφέραμε τον δρόμο... οι σταθμοί του Μετρό που έχουν κατασκευαστεί γύρω από το αρχαίο κέντρο της πόλης φιλοξενούν σημαντικές αρχαιότητες και, όσο και να μας πονάει η απόσπαση και η επανατοποθέτησή τους στον σταθμό Βενιζέλου, είναι πια το νέο μεγάλο γεγονός, τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες. Αυτή η πόλη που αριθμεί 2.300 χρόνια Ιστορίας δεν έχει πει ακόμα την τελευταία της λέξη!
ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΦΗΚΑΣ
Τα tours που αγαπήσαμε
Οι master-minders πίσω από τις πιο ιδιαίτερες touring εμπειρίες στην πόλη.
Eat & Walk
Η μεγάλη αγάπη της για τη γαστρονομία της Θεσσαλονίκης την οδήγησε να δημιουργήσει μια σειρά εμπειριών που ενισχύουν τους δεσμούς με την πολυπολιτισμική κουλτούρα της και αποκαλύπτουν πολύτιμους γευστικούς θησαυρούς που αξίζει όλοι να γευτούν. Η διακεκριμένη culinary expert Σμαράγδα Μακρή, με έδρα την πόλη μας, δημιούργησε το 2009 τις γαστρονομικές διαδρομές “Eat & Walk”, μυώντας τους ξένους επισκέπτες, κυρίως -αλλά και το ελληνικό κοινό-, στα μονοπάτια της γευσιγνωσίας υπό ένα πρωτότυπο, για την τότε εποχή, πρίσμα. «Με ενδιαφέρει πολύ η σύνδεση με τους ανθρώπους από διαφορετικά μέρη του πλανήτη και ειδικά όταν βρίσκουμε κοινό σημείο στη γαστρονομία. Οι επισκέπτες μού έχουν εκμυστηρευτεί τη διαφορετική εικόνα τους για την κουζίνα της Θεσσαλονίκης και ότι εντυπωσιάζονται από αυτήν την πολυπλοκότητά της στα μέρη στα οποία πραγματοποιούμε γευσιγνωσίες, στα ουζερί και μέσα από τα σεμινάρια μαγειρικής στο εργαστήριό μου, τη Marmita. Πάντα προσπαθώ οι περίπατοι να διακρίνονται από ισορροπία ανάμεσα σε ποιότητα και προϊόν».
Dot2dot
Είναι τόσο γοητευτική μια ιστορική ξενάγηση όταν συνοδεύεται από ένα live performance! Αν δημιουργήσετε τη συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό σας, τότε θα έχετε ανακαλύψει τη φιλοσοφία της θεματικής περιήγησης, σημείο-σταθμός για την αναγνώριση της ομάδας dot2dot. Η αρχαιολόγος, πιστοποιημένη ξεναγός του project και ιδρυτικό της μέλος, Βασιλική Καρτσιακλή, συζητά μαζί μας για την επιτυχία της στην προώθηση του βιωματικού τουρισμού: «Ήμασταν το πρώτο εγχείρημα το 2013 που εισαγάγαμε τις θεματικές ξεναγήσεις, αυτό που ορίζω ως “learning by doing”. Από τις πρώτες διαδρομές παρακολουθούσε κανείς live performance και ηθοποιούς σ’ ένα πάρκο, μπροστά από ένα μνημείο, σ’ ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο. Πέρα από αυτό, πολλές φορές θα δείτε μουσική στις ξεναγήσεις μας. Ακόμη και μπάντα έχουμε φέρει για να παίξει σεφαραδίτικα τραγούδια και να “ζωντανέψει” μια φτωχή εβραϊκή γειτονιά στα δυτικά της πόλης. Σε εμάς, η ξενάγηση έχει αρχή, μέση και τέλος. Με νοηματικά παιχνίδια κάνουμε το κοινό να νιώσει ότι έχει βιώσει την Ιστορία».
Thessaloniki Walking Tours
Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που μας κάνει να αισθανόμαστε την πραγματική μαγεία μιας πόλης; Η ανακάλυψη της μη φιλτραρισμένης αλήθειας της είναι αυτό που θέλουμε να ζήσουμε οι περισσότεροι από εμάς. Η ομάδα της Thessaloniki Walking Tours κάνει πράξη την ανάγκη αυτήν, περιηγούμενη σε σημαντικά μνημεία της πόλης, δημιουργώντας ιστορικούς, λογοτεχνικούς και αρχιτεκτονικούς περίπατους. Όπως τονίζει στη συνομιλία μας η δημοσιογράφος και δημιουργός της, Εύη Καρκίτη: «Δε μας ενδιέφερε καθόλου να εξωραΐσουμε την εικόνα της Θεσσαλονίκης. Αυτό που μας διαφοροποιεί είναι ότι εστιάσαμε στην Ιστορία της Θεσσαλονίκης στη διαχρονία της. Έτσι ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε τους περιπάτους θεματικά, “σκάβοντας” σε πολλά βάθη, μαθαίνοντας την αλήθεια για πράγματα για τα οποία λέγονταν τεράστιες ανακρίβειες. Για το αινιγματικό μνημείο των “Κήπων του Πασά”, για παράδειγμα, ο αρχαιολόγος και βασικός μας ξεναγός Τάσος Παπαδόπουλος και ο γεωλόγος Βασίλης Μέλφος, έπειτα από έρευνα, ξεσκέπασαν την Ιστορία του, πέρα από τους θρύλους».
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ GLOW ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2025
